Trump’ın Baskısıyla Türkiye’nin Rusya’dan Petrol İthalatı Düşüyor

Türkiye’nin Rusya’dan ham petrol ithalatı son aylarda geriledi. ABD Başkanı Donald Trump’ın Ankara’ya Rus enerji ticaretini kesmesi yönünde yaptığı baskılar, Moskova’nın savaş gelirlerini sınırlamayı hedefliyor. Ancak Türkiye, ucuz enerji avantajını kaybetmeden Batı ile ilişkilerini dengelemeye çalışıyor.

Trump–Erdoğan Görüşmesinde Petrol Krizi Gündemde

Geçtiğimiz hafta Beyaz Saray’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile iki saat süren görüşmenin ardından Trump, Ankara’nın Rusya’dan petrol alımını sonlandırmaya yakın olduğuna inandığını açıkladı. ABD Başkanı, bu adım karşılığında Türkiye’ye uygulanan bazı yaptırımların kaldırılabileceğini ima etti.

Trump, “Bu mesele Putin’in savaş makinesini durdurmakla ilgili” diyerek, NATO müttefiklerinin Rus petrol ve gazı alımını tamamen kesmesi gerektiğini vurguladı.

Türkiye Rus Petrolünde Çin ve Hindistan’dan Sonra Üçüncü

Londra Borsası Grubu (LSEG) verilerine göre, Türkiye Hindistan’dan sonra deniz yoluyla Rus Urals petrolünü en çok ithal eden ülke konumunda.

Haziran ayında 1,6 milyon ton ile son bir yılın en yüksek seviyesine çıkan ithalat, Eylül ayında 1,2 milyon tona gerileyerek Nisan’dan bu yana en düşük seviyeye indi. Düşüşte hem alternatif petrol türleriyle rekabet hem de yaptırım baskısı etkili oldu.

Türkiye’nin iki büyük rafinerisi Tupras ve SOCAR kontrolündeki STAR, alımların başlıca adresi. Verilere göre Eylül’de Tupras yaklaşık 700 bin ton, STAR ise 500 bin ton Urals ham petrolü satın aldı. STAR’ın alımı, yaz aylarına göre neredeyse yarı yarıya azaldı.

Fiyat Tavanı Satın Alımları Zorlaştırıyor

Türkiye Batı’nın yaptırımlarına resmi olarak katılmasa da, uluslararası finans ve sigorta kurallarına uyum sağlıyor. G7 ülkelerinin belirlediği varil başına 60 dolar fiyat tavanı nedeniyle, fiyatın bu seviyenin üzerine çıkması halinde Türk rafinerileri Rus petrolünden uzak durmak zorunda kalıyor.

2025 Nisan’ında fiyatların tavanın altına gerilemesiyle Tupras yeniden alıma başlamıştı. Ancak Temmuz ayında AB ve İngiltere ek kısıtlamalar getirerek fiyat tavanını yaklaşık 47,6 dolar seviyesine çekti. Bu durum Türk şirketleri için uyum riskini artırdı.

Kremlin: “Türkiye Egemen Bir Devlet”

Moskova ise Trump’ın baskılarını küçümsüyor. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, “Türkiye egemen bir devlettir, kiminle hangi alanda ticaret yapacağına kendisi karar verir” açıklamasında bulundu.

Türkiye’nin 2 Milyar Dolarlık Tasarrufu Tehlikede

Rusya-Ukrayna savaşının başlamasından bu yana Türkiye, Moskova’nın indirimli fiyatlarla sunduğu petrol ve ürünlerinden önemli kazanç sağladı.

Reuters ve LSEG verilerine göre, 2023 yılında Türkiye yaklaşık 2 milyar dolar tasarruf etti. Uzmanlar, Türkiye’nin Rusya’dan yaptığı alımların piyasa fiyatlarının %20–30 altında gerçekleştiğini belirtiyor.

Eğer Ankara Rus ithalatını tamamen durdurursa, bu indirim avantajı ortadan kalkacak ve enerji faturası yıllık en az 2 milyar dolar artacak.

Enerji Güvenliği ve ABD ile Savunma Pazarlığı

Trump, Türkiye’nin savunma dosyalarıyla enerji konusunu birbirine bağlamaya çalışıyor. Washington’un F-35 programına dönüş, F-16 satışlarının genişletilmesi ve CAATSA yaptırımlarının kaldırılması gibi başlıklarda ilerleme, Ankara’nın Rusya’ya bağımlılığını azaltmasına koşullu olabilir.

Türkiye’nin enerji güvenliği hâlâ büyük ölçüde Moskova’ya bağlı. 2024 itibarıyla Rusya, Türkiye’nin ham petrol ithalatının üçte ikisini, doğal gaz ithalatının ise %40’ını karşılıyordu.

Bununla birlikte, BOTAŞ’ın Mercuria ile 20 yıllık LNG anlaşması ve Woodside Energy ile 5,8 milyar metreküp LNG ön sözleşmesi gibi son dönemdeki hamleler, Ankara’nın kaynak çeşitliliğini artırma çabalarını gösteriyor.

Dengeler Zorlaşıyor

Eylül ayında düşen alımlar, Türkiye’nin denge arayışının ilk işaretleri olarak yorumlanıyor. Ancak tamamen kesinti yapmak, ekonomik yükü artırırken Rusya ile siyasi ilişkileri de germek anlamına gelebilir.

Türkiye, bir yandan Trump’ın baskısını ve olası yaptırım riskini yönetirken, diğer yandan iç piyasada enerji fiyatlarının istikrarını korumak zorunda. Dolayısıyla Ankara’nın Rusya ile enerji ilişkilerinde kademeli azaltma yoluna gitmesi, en olası senaryo olarak görülüyor.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]