Alaska Zirvesinde Ukrayna İçin Ateşkes Çıkmadı: Trump, Putin’den Taahhüt Alamadan Washington’a Döndü

ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Alaska’daki yüz yüze görüşmesi, yüksek beklentilere rağmen somut sonuç üretmedi. Kremlin, Ukrayna’nın “teslimiyet” koşullarına yakın taleplerinden geri adım atmadı; Trump ise sürecin sorumluluğunu Kiev ve Avrupa başkentlerine havale etti.

Yüksek Tonda Başladı, Sönük Bitti

Rusya’nın 2022’de Ukrayna’ya yönelik tam kapsamlı işgalinden bu yana bir ABD başkanıyla yapılan ilk liderler zirvesi, Anchorage’taki Elmendorf Hava Üssü’nde kırmızı halı töreniyle başladı. Trump, Putin’i zırhlı başkanlık limuzini “The Beast” ile toplantı mekânına götürerek sıcak bir görüntü verdi. Yaklaşık üç saat süren görüşmenin ardından iki lider, yalnızca 12 dakikalık kısa bir basın açıklaması yaptı; soru alınmadı ve ayrıntı paylaşılmadı. Planlanan ikinci heyetlerarası oturum da iptal edildi.

Putin, “Bugün atılan adımların yalnızca Ukrayna meselesinde değil, ABD–Rusya ilişkilerinde iş dünyası odaklı, pragmatik bir zemine dönüş için başlangıç olmasını umuyorum” diyerek belirsiz bir “mutabakat” havası yaratmaya çalıştı. Trump ise “Bir anlaşma yoksa anlaşma yoktur” ifadesiyle somut bir sonuç çıkmadığını kabul etti ve “Varılan pek çok ortak nokta var; ancak henüz hedefe ulaşmadık” dedi.

Görüşme sürerken Ukrayna’nın en az yedi bölgesinde hava saldırısı alarmı çaldı; Kiev yönetimi Rus İHA, füze ve güdümlü bombalarla yeni saldırılar düzenlendiğini bildirdi.

Trump: “Top Zelenskiy’de… Avrupa da Daha Fazla Dahil Olmalı”

Trump, görüşme sonrasında yaptığı açıklamalarda ateşkes baskısını sürdüreceğini belirtse de sorumluluğu büyük ölçüde Kiev’e bırakan bir ton benimsedi: “Artık bu işi bitirmek Başkan Zelenskiy’ye kalmış durumda. Avrupa ülkeleri de daha fazla devreye girmeli; ama işin ucu Zelenskiy’de.” Trump, isterlerse bir “ikinci toplantıya” katılabileceğini de söyledi.

Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy, zirve sonrası Trump’la “uzun ve anlamlı” bir telefon görüşmesi yaptıklarını, pazartesi günü Washington’da yüz yüze buluşacaklarını duyurdu. Zelenskiy, ABD’nin “Ukrayna’nın güvenliğini garanti etmeye” dönük olası rolünün de ele alındığını belirterek, “savaşı ve can kayıplarını bitirmeye yönelik tüm detayları” görüşmek istediklerini aktardı.

Yaptırım Kartı Şimdilik Rafta

Zirve öncesinde Trump, Putin ateşkese yanaşmazsa Rus ekonomisini hedef alabilecek önlemleri masaya getirebileceğini söylemişti. Ancak görüşme sonrası bu niyetinden geri adım attı; özellikle Rus petrolü ithal eden ülkelere (ör. Çin) yönelik adımlar için “şimdilik düşünmeye gerek yok” mesajı verdi.

Bu yaklaşım, birçok uzmana göre, Putin’in izolasyonu kırdığı ve ekstra taviz vermeden diplomatik puan topladığı bir anlama geliyor. ABD’nin eski Kiev Büyükelçisi William Taylor, “İyi haber: Yalta ya da Münih yok. Kötü haber: Ateşkes de yok” diyerek tabloyu özetledi. Washington merkezli güvenlik uzmanı Andrea Kendall-Taylor ise, Trump’ın “sert yaptırım” tehditlerine rağmen Putin’in kaldıraçları tersine çevirmekte usta olduğuna dikkat çekti.

Washington’da Siyasi Yankılar: “Kırmızı Halı, Sonuç Yok”

Trump’ın Anchorage’tan “boş elle” dönmesi başkentte tartışma yarattı. Cumhuriyetçi senatör Lindsey Graham, liderlerin buluşmasını olumlu karşıladı ancak “en iyi senaryonun Noel’den çok önce bir ateşkes” olduğunu söyledi. Muhalif kanatta ise “kırmızı halı, alkışlar ve sıcak görüntüler” eleştirildi. Demokrat Senatör Jack Reed, “Herkes barış ister; ama barışçılık sorumlu biçimde yapılmalı” ifadesini kullandı. Temsilciler Meclisi üyesi Mike Quigley ise “Putin’e kırmızı halı serildi, somut kazanım yok” diyerek tepki gösterdi.

Merkez sağda da temkinli sesler yükseldi. Cumhuriyetçi Brian Fitzpatrick, “Kalıcı güvenlik ancak müttefiklerle —her şeyden önce Ukrayna masadayken— mümkün” mesajı verdi. Müdahalecilik karşıtı düşünce kuruluşu Defense Priorities’ten Jennifer Kavanagh, sahadaki gerçekliğin Trump’ın çabasına rağmen kısa vadede ateşkese izin vermediğini, Putin’in “askerî üstünlük algısıyla” savaşı bitirme teşviği görmediğini söyledi.

“Yalta Değil Ama…”: Beklentiler, Sınırlar ve Bir Sonraki Adım

Trump, zirveye giderken kendisini hem “anlaşma ustası” hem de “barış yapıcı” olarak konumlandırmıştı. Ancak Anchorage sonrasında “müzakerelerde bir adım geri çekilebileceği” imasında bulunarak, girişimin sınırlarına işaret etti. Eski Moskova Büyükelçisi Michael McFaul’un ifadesiyle, “Alaska bir Yalta 2.0 değil — iyi haber bu; ama ölçü düşük”.

Trump, Sean Hannity’ye verdiği röportajda “toprak takasları” ve Kiev’e “güvenlik garantileri” gibi başlıklarda konuşulduğunu söylese de ayrıntı vermedi. Bu belirsizlik, özellikle son dönemde dillendirilen “toprak karşılığı barış” tartışmalarının gölgesinde dikkat çekiyor. Zira Avrupa başkentleri, Rusya’nın işgal ettiği bölgelerin resmen tanınmasına karşı. Zelenskiy yönetimi de Donbas ve Kırım’dan vazgeçilmesini “gelecek saldırılara davetiye” olarak görüyor.

Putin’in Mesajı: “Kök Nedenler Çözülmeli”

Putin, basın açıklamasında Rusya’nın “samimiyetle” savaşın bitmesini istediğini söylerken, “çatışmanın kök nedenlerinin çözülmesi” gerektiğini yineledi — bu da Moskova’nın taleplerinde esneme olmadığını gösterdi. Kremlin, daha önce Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’ın tümünün ve Kırım’ın statüsünün Rusya lehine netleşmesini, Kiev’in NATO hedefinden vazgeçmesini ve güvenlik mimarisinin “Moskova’yı tehdit etmeyecek” şekilde yeniden tanımlanmasını işaret etmişti.

Avrupa Boyutu: Washington’dan Gelen Sinyaller

Zirve, ABD’nin Ukrayna politikasında Trump döneminde oluşan yön değişikliğinin de yeni bir göstergesi olarak yorumlandı. Eski Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi Eric Green, Anchorage buluşmasının “Ukrayna’nın pazarlık gücünün aşındığı” bir sürecin devamı niteliğinde göründüğünü savundu: “ABD, Putin’in izolasyonunu fiilen bitirirken, Avrupa güvenliği ve Ukrayna’nın masadaki yeri konusunda yeni soru işaretleri doğuyor.”

Trump’ın “bir sonraki buluşma” için kapıyı aralık bırakması da dikkat çekti. Putin, İngilizce “Next time in Moscow?” (Bir dahaki sefer Moskova’da mı?) diyerek karşılık verdi. Trump, “Sert tepki alırım ama mümkünsüz değil” sözleriyle yanıtladı.

Kiev’in Beklentisi: Somut Güvence ve Kalıcı Ateşkes

Kiev cephesi, zirvenin çıktısını “garip” ve “bir şey söylemeyen” olarak nitelendirdi. Ukraynalı yetkililer, somut ilerleme sağlanamadığını belirtti; buna karşın Zelenskiy, Washington’daki yüz yüze görüşmede “öldürmelerin ve savaşın bitirilmesi” için ayrıntılı ve bağlayıcı başlıkları gündeme getirmeyi hedefliyor. Kiev’in öncelikleri arasında; mevcut cephe hatlarında ateşkes, kapsamlı hava savunma desteği, güvenlik garantileri ve yeniden inşa finansmanı yer alıyor.

Sonuç: Fotoğraf Güzel, Metin Eksik

Alaska buluşması, protokol ve semboller açısından Putin için bir “normalleşme vitrini” sundu; Trump içinse iç siyasette “diplomatik liderlik” gösterme fırsatıydı. Ancak ateşkes yok, taahhüt yok, yaptırım tehdidi şimdilik yok. Sahadaki şiddet devam ederken, diplomasi yeni bir tura hazırlanıyor: Trump–Zelenskiy görüşmesi ve olası yeni format toplantılar. Kısacası, barışın yolu hâlâ uzun ve mayınlı; anahtarlar ise Kiev, Moskova ve Avrupa’nın elinde.

Atilla Yeşilada & Güldem Atabay’ın günlük/haftalık strateji notları, BIST–FX–tahvil–emtia analizleri ve model portföy güncellemeleri için kurumsal abonelik: [email protected]
Not: Ücretli/kurumsal hizmettir. Yatırım tavsiyesi değildir.