Suriye’de İç Savaş Yeniden Tırmanıyor: Dürzi-Bedavi Çatışması Kürt Barış Sürecini Tehlikeye Atıyor

Ahmed el-Şaraa’nın liderliğindeki yeni yönetim, güneydeki Süveyda vilayetinde tırmanan mezhepsel çatışmaları kontrol altına almaya çalışırken, Suriye’de iç savaşın yeniden alevlenme riski ortaya çıktı. İsrail’in askeri müdahaleleri, ABD’nin arabuluculuk çabaları ve Kürtlerle yürütülen barış süreci ciddi biçimde sarsılmış durumda.

Şaraa’nın İlk Krizi: Süveyda’daki Kontrol Kaybı

Suriye’nin güneyinde geçen hafta yaşanan bir kamyon soygunu, Dürzi milisler ile Sünni Bedavi aşiretler arasında günler süren kanlı çatışmalara yol açtı. Bu olaylar, Aralık 2024’te Beşar Esad’ı devirerek iktidara gelen Ahmed el-Şaraa’nın liderliğini sarsan ilk büyük kriz oldu.

Şaraa yönetimi, Süveyda’ya ordu göndererek asayişi sağlamaya çalıştı ancak askerlerin yerel Dürzi gruplarla çatışması, sivillerin de hayatını kaybettiği bir insan hakları felaketine dönüştü. İsrail, Dürzilere destek bahanesiyle Suriye Savunma Bakanlığı da dahil olmak üzere bazı askeri hedeflere saldırdı. ABD, iki ülke arasında arabuluculuk yapmaya çalışıyor.

İsrail Müdahalesi Gerginliği Artırdı

İsrail, Suriye’nin güneyinin tamamen silahsızlandırılmasını talep ediyor. İsrail’in son saldırıları, Suriye’nin başkenti Şam’da büyük hasara yol açtı ve normalleşme umutlarını azalttı. ABD’nin BM Büyükelçisi Dorothy Shea, “ABD bu saldırıları desteklemiyor” diyerek tarafları itidale çağırdı.

Tel Aviv yönetimi, Süveyda’daki Dürzilerle akrabalık bağları olan İsrail vatandaşlarını gerekçe göstererek müdahaleleri meşrulaştırmaya çalışsa da, uzmanlar İsrail’in bunu müzakereyle de çözebileceğini belirtiyor.

Dürzilerle Güven Krizi Derinleşiyor

Süveyda’da yaşayan yaklaşık 700 bin Dürzi, Şaraa hükümetine güvenmiyor. Daha önce Esad rejimiyle mesafeli ilişkileri olan bu azınlık grup, yeni yönetimin Nisan ayında başkent Şam çevresindeki bazı milislerden silah teslimi istemesiyle gerildi.

Anlaşmaya aykırı biçimde daha fazla silah isteyen yetkililer, Dürzilerle olan kırılgan ilişkiyi daha da zayıflattı. Son olaylarda askerlerin Dürzi erkeklerin bıyıklarını zorla kesmesi gibi küçük düşürücü davranışlar tepki çekti. İnsan hakları örgütleri, Süveyda sokaklarında infaz edilmiş cesetler, yakılmış evler ve yağmalanmış mahalleler rapor etti.

Kürtlerle Barış Süreci Riski Altında

Şaraa yönetimi, kuzeydoğudaki Kürtlerin kontrolündeki bölgelerle entegrasyon sürecine Mart ayında başlamıştı. Suriye Demokratik Güçleri (SDG), ulusal orduya entegre olmayı kabul etmişti. Ancak bu anlaşma şu ana kadar uygulanamadı.

International Crisis Group’tan Dareen Khalifa’ya göre, Şaraa yönetiminin Süveyda’daki başarısızlığı Kürtlerin gözünde hükümeti daha da zayıf gösterdi. “Açıkça söylemek gerekirse, hükümet bu krizden mağlup çıktı,” dedi. Bu durum, Kürtlerin tıpkı Dürziler gibi alternatif destek arayışına girmesine neden olabilir.

Türkiye ile Yakınlaşma Seçeneği Masada

ABD’nin Suriye’den çekilme süreci hız kazanırken, bazı Kürt grupların gözünü İsrail’e çevirdiği iddia ediliyor. Ancak Türkiye, PKK ile ilişkisi nedeniyle SDG’yi terör örgütü olarak tanıyor ve bu olasılığa sert tepki verebilir.

Soufan Center’dan Colin Clarke’a göre, İsrail’in bu askeri hamleleri Suriye’yi Ankara ile daha yakın işbirliği yapmaya itebilir. Türkiye Savunma Bakanlığı kaynakları, gerekirse Suriye’nin savunma kapasitesini güçlendirmek için yardıma hazır olduklarını belirtti.

Azınlıklar Temsilde Yok Sayılıyor

Suriye’de yeni kurulan geçici hükümette azınlık grupların yalnızca “sembolik” yer aldığı eleştirileri de giderek artıyor. Suriye’de Gerçek ve Adalet için Suriyeliler İnisiyatifi Başkanı Bassam Alahmad, “Bu bir geçiş dönemi. Diyalog kurulmalı ve azınlıklar devlete gerçekten ait hissetmeli,” dedi.

Ancak Süveyda’ya yapılan askeri müdahale, bu mesajın tam tersini verdi. Alahmad, “Bashar Esad da böyle yapmıştı ve başaramadı,” ifadelerini kullandı.

Ülke Dağılma Riskiyle Karşı Karşıya

Eski Türk destekli yerel yönetim yetkilisi Abdel Hakim el-Masri, Şaraa hükümetinin Süveyda’da geri adım atmasının, diğer azınlık gruplarına “özerklik isteme hakkı” verdiği yönünde bir algı yaratabileceğini söyledi. “Eğer hükümet kontrolü Dürzilere bırakırsa, diğer herkes aynısını isteyecek,” dedi.

Sonuç: Geçiş Süreci Tehlikede

Analistler, Ahmed el-Şaraa’nın bugüne kadar Batı ile ilişkilerde sağladığı başarıların, bu kriz nedeniyle zarar görebileceğini söylüyor. Malik el-Abdeh, “Bu, geçiş sürecindeki en tehlikeli an. Şaraa’nın bundan sonra ne yapacağı, tüm başkanlığını belirleyecek,” yorumunu yaptı.

Ülke içindeki destek zedelenirken, uluslararası yatırım ve iş birliği planları da rafa kalkabilir. ABD, süreci kurtarmaya çalışsa da, taraflar arasındaki güvenin ciddi biçimde sarsıldığı açık.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]