Birleşik Krallık’ta Mezunlar İş Bulmakta Neden Zorlanıyor?

Birleşik Krallık’ta üniversite mezunları, son yılların en zorlu iş piyasasıyla karşı karşıya. İş ilanı platformu Indeed’in verilerine göre, mezunlara yönelik iş ilanları geçen yıla kıyasla %33 oranında azaldı ve bu oran 2018’den bu yana görülen en düşük seviye. Pandemi öncesi dönemin de gerisinde kalan bu tablo, iş bulma sürecini mezunlar için daha da rekabetçi hale getiriyor.

Öğrenci İşverenleri Enstitüsü’nün 2023-2024 dönemine ait verileri ise her bir iş ilanına ortalama 140 başvuru yapıldığını ortaya koyuyor. Bu rakam, son 30 yılın en yüksek başvuru oranı olarak kayıtlara geçti. Rekabetin bu denli artması, mezunların yalnızca diploma değil, aynı zamanda deneyim, bağlantı ve stratejik kararlar gerektiren bir iş piyasasına adım atmak zorunda kaldığını gösteriyor.

Yapısal Değişim ve Pandemi Sonrası Dönüşüm

1990’lar ve 2000’lerde mezunlara yönelik iş piyasası, hukuk, danışmanlık ve finans gibi alanlarda yapılandırılmış mezun programlarının yaygınlaşmasıyla genişlemişti. Şirketler üniversiteleri ziyaret ederek doğrudan mezun adaylar arıyor, mezunlar da bu sistem sayesinde kariyerlerine güçlü başlangıçlar yapabiliyordu. Ancak 2008 finansal krizinin ardından piyasa soğudu ve toparlanma ancak 2010’ların ortalarında gerçekleşti.

2020 yılında pandemi ile birlikte birçok şirket işe alımları durdurdu ya da programlarını iptal etti. Bu durum, mezunların iş bulmak için yıllarca beklemesine neden olan birikimli bir rekabet ortamı doğurdu. 2021-2022 döneminde kısa süreli bir toparlanma gözlense de, 2023 itibarıyla iş ilanlarındaki azalma yeniden hız kazandı. Özellikle mezunlara özel ilanlardaki düşüş, genel iş ilanlarına kıyasla çok daha hızlı gerçekleşiyor.

Üstelik maaşlar da mezunlar için tatmin edici düzeyde değil. 2022 sonrası dönemde, mezun maaşları üniversite mezunu olmayan çalışanlara göre daha yavaş arttı. Bu da gençlerin daha düşük maaşlara daha fazla rekabetle karşı karşıya kalmasına neden oluyor.

Londra Dışında Mezunlara Uygun İş Bulmak Zorlaşıyor

Mezun istihdamında bölgesel eşitsizlikler de dikkat çekiyor. İşverenler Enstitüsü’nün verilerine göre, mezun işe alımlarının %53’ü Londra ve Güneydoğu İngiltere’de gerçekleşiyor. Bu durum, ülkenin kuzey ve batı bölgelerinde yaşayan mezunların, ya düşük nitelikli işlerde çalışmak ya da büyük şehirlere göç etmek arasında seçim yapmasına neden oluyor.

Örneğin, 2023 tarihli bir rapora göre, Londra dışındaki üniversite mezunlarının %42’si, üniversite diploması gerektirmeyen işlerde çalışıyor. Bu oran 1993’te %31 seviyesindeydi. Lincolnshire ve Cumbria gibi bölgelerde ise bu oran %58’e kadar yükselmiş durumda. Yani pek çok mezun, isteksizce de olsa şehir değiştirmek zorunda kalıyor ve bu durum, ülke genelinde bölgesel eşitsizlikleri daha da derinleştiriyor.

Aşırı Eğitimli Toplum: Diploma, İstihdam Garantisi Değil

İngiltere’deki mezun işsizlik krizinin temel sebeplerinden biri de “aşırı eğitimli toplum” sorunu olarak görülüyor. OECD’nin 2024 Yetişkin Becerileri Raporu’na göre, İngiltere’de bireyler, OECD ülkeleri arasında işlerine kıyasla en fazla eğitim seviyesine sahip olan grup. Yani insanlar çoğunlukla, niteliklerinin çok altında pozisyonlarda çalışıyor.

Verilere göre, eğitim süresi ile uygun iş bulma olasılığı arasındaki ilişki İngiltere’de neredeyse kopmuş durumda. Yani yüksek lisans veya doktora yapmak bile mezunların niteliklerine uygun iş bulma ihtimalini artırmıyor. Bu da mezunların, diploma alanları dışında sektörlerde iş aramasına neden oluyor. Örneğin, sanat eğitimi almış bireylerin film ve televizyon sektörü yerine konaklama hizmetlerinde çalışması ya da beşeri bilimler mezunlarının müşteri temsilciliği gibi düşük kariyer ilerlemesi sunan alanlara yönelmesi, bu durumun doğrudan sonucu.

Bu tablo, sadece bireysel strateji eksikliğini değil, aynı zamanda yükseköğretimdeki artışın iş piyasasındaki yüksek nitelikli iş artışıyla desteklenmemesi gibi yapısal bir sorunu da gözler önüne seriyor.

Ekonomik Baskılar ve Yapay Zekâ Tehdidi

Pandemi sonrası dönemde işletmelerin maliyetleri arttı. Bu durum, özellikle erken kariyer çalışanlarının işe alımlarında kısıtlamalara gidilmesine yol açtı. Danışmanlık firmaları ve muhasebe devleri başta olmak üzere birçok büyük şirket, mezun işe alımlarında kesintiye gitti. Mezunlar ise genellikle ekonomik dalgalanmalarda ilk gözden çıkarılan grup olduğu için iş bulma olasılıkları giderek düşüyor.

Bu gelişmelere ek olarak, yapay zekâ teknolojisinin yaygınlaşması da mezun işe alımlarını tehdit eden başka bir faktör haline geldi. ChatGPT gibi araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, birçok şirkette idari işler artık dijital sistemler tarafından yürütülüyor. Bu da özellikle yeni mezunların girmeyi hedeflediği pozisyonların azalmasına neden oluyor. Örneğin, İnsan Kaynakları, Proje Yönetimi ve Pazarlama gibi alanlardaki iş ilanları pandemi öncesine kıyasla sırasıyla %27, %37 ve %48 oranında düşmüş durumda.

Bu alanlarda istihdam kayıpları tamamen mezunları etkilemese de, bu pozisyonlar genellikle yeni mezunlar için tercih edilen ilk iş alanları arasında yer aldığı için sonuç doğrudan genç iş gücüne yansıyor. Yine de uzmanlara göre, iş piyasası zamanla toparlandığında ve yapay zekâ bir tehditten ziyade yardımcı araç olarak konumlandırıldığında, mezunlara olan talep yeniden artabilir.

Sonuç: Mezunlar Geleceğe Nasıl Hazırlanmalı?

Birleşik Krallık’taki mezun işsizlik krizi, sadece ekonomik dalgalanmalarla açıklanamayacak kadar derin ve çok katmanlı bir sorun. Artan mezun sayısı, bölgesel eşitsizlikler, yapısal iş piyasası sorunları ve teknolojik dönüşüm, bu krizin temel taşlarını oluşturuyor. Bu nedenle çözüm önerilerinin de sadece kısa vadeli politikalarla sınırlı kalmaması gerekiyor.

Mezunların kendilerini çok yönlü geliştirmeleri, sadece akademik başarıya değil, aynı zamanda teknik becerilere, iletişim yeteneklerine ve dijital okuryazarlığa da odaklanmaları önem taşıyor. Aynı zamanda işverenlerin de genç yeteneklere yatırım yapmaları ve iş piyasasını mezunlara daha erişilebilir hale getirmeleri gerekiyor.