Borsa
Borsa oyunu: ‘Keriz silkeleme’den dev operasyonlara uzanan manipülasyon metotları neler?
Sermaye piyasalarında fiyatların serbest arz-talep dengesiyle oluşması ideal kabul edilse de, gerçeklikte bu denge zaman zaman sarsılıyor. Manipülasyon, yatırım araçlarının fiyatlarının yapay biçimde yükseltilip düşürülerek, özellikle küçük yatırımcıların zarara uğratılmasıyla sonuçlanabiliyor.
Son dönemde Borsa İstanbul’da yaşanan sert dalgalanmalar, düşük hacimli hisselerden büyük banka hisselerine kadar yayıldı. Uzmanlar, bu tarz hareketlerin artık birkaç manipülatörün çabasıyla açıklanamayacak kadar büyük ölçekli olduğunu belirtmekte.
Borsada Manipülasyon Nedir, Nasıl Yapılır?
Manipülasyon; hisse senedi, bono ya da emtia gibi yatırım araçlarının fiyatlarının yalan haberlerle, sahte işlemlerle ya da yanıltıcı emirlerle kasıtlı olarak yönlendirilmesi anlamına geliyor.
Sıklıkla görülen metotlar:
- Pump and Dump (Şişir-Boşalt): Hisse fiyatı yapay olarak yükseltilip, tepe noktada boşaltılır.
- Dump and Pump (Bastır-Topla): Hisse fiyatı düşürülerek ucuzdan toplanır, sonra yükseltilir.
- Sahte Emir Taktikleri: Yatırımcıların kararlarını etkilemek için emir defterine yanıltıcı alım/satım emirleri girilip hızla geri çekilir.
Bu yöntemler, özellikle algoritmik işlemlerle milisaniyeler içinde yapılabiliyor.
Manipülasyon ve Spekülasyon Arasındaki Fark Ne?
Manipülasyon genellikle hileli niyetle, piyasayı yönlendirme amacıyla yapılırken, spekülasyon piyasa öngörülerine dayalı riskli yatırım stratejilerini kapsar. Spekülatör, fiyat yönü konusunda pozisyon alırken piyasa bilgilerini çarpıtmaz. Manipülatör ise genellikle bilgi kirliliği yaratır.
Borsa İstanbul’da Gözler Derin Aktörlerde
Manipülatif işlemler genellikle düşük işlem hacmine sahip hisselerde yapılır. Ancak son dönemde yaşanan sert hareketlilik, BIST 100 içinde yüksek hacimli ve güçlü hisselere de sıçradı. Bu nedenle uzmanlar, söz konusu dalgalanmaların arkasında büyük sermaye yapıları ve siyasi bağlantılı aktörlerin olabileceği ihtimaline dikkat çekiyor.
Düzenleyici Kurumlara Çağrı: Güven Tesisi Şart
Manipülasyonun önlenmesi, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Borsa İstanbul başta olmak üzere düzenleyici kurumların etkin denetimine bağlı. Yargının da bu konuda sorumluluğu büyük. Aksi takdirde, piyasalara olan güvenin zedelenmesi sadece küçük yatırımcıyı değil, sermaye piyasalarının tüm ekosistemini tehdit ediyor.
Euronews
