TCMB’den Kartlı Harcama Uyarısı: Artış Talep Değil, Tercih Kayması

PARA ANALİZ- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan analizde, son dönemde kartla yapılan harcamalardaki artışın, doğrudan talep koşullarına bağlanmasının yanıltıcı olabileceği vurgulandı. Merkez Bankası ekonomistleri Ece Taşan Özel, Orhun Özel ve araştırmacı Tahamuhammet Süleyman tarafından hazırlanan çalışmada, bu artışın arkasında tüketicilerin ödeme tercihlerindeki dönüşümün, özellikle nakitten karta geçişin etkili olduğu belirtildi.

Harcama Verileri Talep Göstergesi Olarak Yeniden Değerlendiriliyor

TCMB’nin “Kart Kullanım Oranı ve Kartla Yapılan Harcamalar” başlıklı çalışması, Banka’nın blog sayfası Merkezin Güncesi‘nde yayımlandı. Analize göre, kartlı harcamalar geçmişte özel tüketim kalemiyle paralel ilerlerken, 2021 sonrası belirgin bir ivmelenme göstererek özel tüketim harcamalarından ayrıştı. Bu durumun temelinde, sadece talep artışı değil, ödeme davranışlarındaki değişim yer aldı.

Kart Kullanımındaki Artış Dijitalleşme ve Enflasyonla İlişkili

Analizde, kartla ödeme tercihlerindeki artışın arkasında birkaç temel neden sıralandı: Dijitalleşme, temassız ödeme sistemlerinin yaygınlaşması, yüksek enflasyonun nakit taşımayı maliyetli hale getirmesi ve genel tüketim alışkanlıklarındaki değişim. Bu faktörlerin bir araya gelmesiyle birlikte, kartla ödeme oranlarında önemli bir yükseliş gözlemlendi.

Veriler Ayıklanınca Daha Gerçekçi Bir Talep Görünümü Ortaya Çıkıyor

Çalışma kapsamında, kart kullanım oranı tahminiyle ödeme tercihleri etkisinden arındırılmış bir veri seti oluşturuldu. Özellikle akaryakıt sektörü verileri kullanılarak yapılan bu düzeltmeler sonucunda, reel talep eğilimlerini yansıtan daha sağlıklı harcama göstergeleri elde edildi. Bu yeni gösterge, parasal sıkılaşma döneminde özel tüketimin aslında daha ılımlı bir seyir izlediğini ortaya koydu.

Yorum Yaparken Kart Etkisi Göz Ardı Edilmemeli

TCMB analizinin özetinde, kartla yapılan harcamaların öncü gösterge niteliğini koruduğu, ancak artık bu verilerin tek başına tüketim talebini temsil etmediği vurgulandı. Ödeme alışkanlıklarındaki değişim göz önüne alındığında, kartla harcama verileri üzerinden talep yorumu yaparken daha dikkatli olunması gerektiği belirtildi.