Dolar Artık “Kral” Değil: Uzmanlardan “Dolar” Uyarısı

Doların Gücü Değişiyor

ABD Başkanı’nın doların rezerv para birimi statüsünü korumak için sert uyarılar yapmasının ardından finans çevrelerinden önemli bir yanıt geldi. Macquarie Bankası’ndan Terry Wizman, doların hâlâ kral olmadığını ve dolardan uzaklaşma eğilimlerinin güçlü şekilde sürdüğünü savundu. Yavaş fakat kalıcı bir yapı değişimiyle, rezerv para birimi rolünün zayıfladığı belirtiliyor. Özellikle uluslararası finans çevrelerinde dolar dışı hesaplar ve işlemlerin arttığına dikkat çekildi.

Rezervler ve Kredilendirme “Dolardan Uzaklaşıyor”

Wizman, doların artık birçok merkez bankası ve özel yatırımcı tarafından daha az tercih edildiğini vurguladı. Çin bankalarının piyasaya yuanla kredi vermeye başladığı, gelişmekte olan piyasalarda işlemlerin dolar dışında yürütüldüğü belirtiliyor. Bu yapısal değişim, sadece döviz rezervleriyle sınırlı kalmıyor; uluslararası finansman ve ticari işlemlerde de dolara alternatif arayışın arttığını gösteriyor. Bankalar arası swap piyasalarında da doların payı erimeye başladı.

Altyapı Sorunları ve Jeopolitik Etkenler

Bu değişim, ABD’nin dış politika ile iç politikasındaki belirsizlikle paralel ilerliyor. Bretton Woods düzeneğinin artık eskisi kadar geçerli olmadığı, ABD’nin küresel rolünü sorgulayan tespitler bunları besliyor. “Yönetilen kaos” algısı ve iç politika çekişmeleri, doların algılanan güvenilirliğini zedeliyor. ABD merkezli düzenin “istisnai” olduğu inancının yerini daha kırılgan bir güven ortamı aldı. Bu da rezerv para talebine doğrudan etki ediyor.

Faiz Farkları ve Kısa Vadeli Dönem

Wizman, dolar tercihindeki değişimi faiz farklarıyla tamamen açıklamanın yanlış olduğunu vurguladı. Faiz yükselişleri dolar talebini bir süre destekleyebilir, ancak bu sadece kısa vadeli bir etki. Bu nedenle dolardan uzaklaşan yatırımcılar, faiz desteği zayıf olsa bile alternatif para birimlerine yöneliyor. Bu durum faiz karşısında daha dayanıklı bir akarın temellerini oluşturuyor.

”Dedolarizasyon” Nedir? Beş Boyutlu Bir Değişim

Bank for International Settlements (BIS), doların giderek itibar kaybettiğini beş ana başlıkta inceliyor. Uluslararası borçlanma, ticarette fatura düzenlemeleri, merkezi bankaların rezerv dengesi, finansal araçlarda doların kullanımı ve uluslararası finansal işlemler. Tüm bu alanlarda kademeli bir düşüş gözlemleniyor. Rezerv yöneticileri, portföylerinin dolar kalemlerini azaltırken euro ve yen gibi alternatiflere yöneliyor.

Avrupa’nın Euro’nun Rolü

Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, euro’yu küresel ölçekte daha ön plana çıkarmayı hedefliyor. ABD’den siyasi bir geri çekilme ve Avrupa’da bütünleşme girişimlerinin güç kazanması, euroya güç verebilir. Birlik ülkelerinin ortak tahvil ihracı, ortak dış politika ve ortak regülasyon yapısı euroya olan güveni artırabilir. Ancak Avrupa’nın içindeki siyasi ve ekonomik düzensizlik bu süreci sınırlayabilir. Dolayısıyla euro için uzun soluklu bir strateji şart.

Geri Dönüş Koşulları: ABD’nin İç ve Dış Politikası

Peki dolara yönelik bu eğilim tersine çevrilebilir mi? Wizman’ın yanıtı olumsuz: “ABD politikalarındaki belirsizlikler ortadan kalkmadıkça bu uzun vadeli trend devam eder.” Ticaret belirsizlikleri, korumacılık dalgaları, iç siyasette kutuplaşma ve yüksek borçluluk doların cazibesini zayıflatıyor. ABD’nin önce uluslararası düzenlerle tekrar uyumlu adımlar atması, istikrar mesajı verebilmesi gerekiyor.

ABD’nin Mali Disiplini Önemli

Yüksek bütçe açıkları ve sosyal gerilimler rezerv para statüsünü sarsabilir. ABD’nin mali disiplinini yeniden tesis etmesi, sürdürülebilir politikalar izlemesi dolara olan güveni yeniden güçlendirebilir. Ancak Wizman’a göre bu bile tek başına yeterli değil; uzun vadeli değişimin temelinde küresel sistemde bir cayarım gözlemlenir hale gelmeli.

Rezerv Para Ayrıştırılması Gerçeklik mi, İmkânsız mı?

Doların rezerv para statüsünü yitirmesi, öncelikle de jüriden çekiliyor gibi. Alternatif sistemlerin inşası yavaş ilerliyor; ancak yuan, euro ve diğer paralarda artan talep var. Bu geçiş, yapısal nedenlerle değil; jeopolitik ve uluslararası ticaret dinamikleriyle paralel işliyor. Ayrıca BRICS gibi ülkelerin ortak para inisiyatifleri de dolardan kaçışı pekiştiriyor.

Doların Geleceği Belirsizliğe Dönüştü
Dolar hâlen dünya rezervlerinde en önemli para birimi konumunda. Ancak Wizman’ın anlattığı gibi bu konum artık kırılgan. Rezervlerdeki yavaş erime, kredi ve ticaretteki yenilenme, alternatif para birimlerine yönelim dolara olan bağımlılığı azaltıyor. ABD’nin politik istikrarı, küresel yönetişim rolünü yeniden tesis etmesi ve mali düzenden ödün vermemesi gerekiyor. Aksi takdirde doların rezerv konumu zayıflayarak tarihin akışına göre değişebilecek bir değer pozisyonuna evrilebilir.