Ekonomik toparlanmaya rağmen CEE bölgesinde iflaslar artıyor!

Coface, Orta ve Doğu Avrupa (CEE) için yıllık iflas raporunu yayımladı ve çelişkili bir tablo ortaya koydu: 2024 yılında ekonomik büyüme geri dönmesine rağmen, işletme istikrarı bozulmaya devam etti. Enflasyondaki düşüşe ve GSYH’nin toparlanmasına karşın, bölgedeki birçok ülkede iflas oranları yükseldi.

CEE (Orta ve Doğu Avrupa) bölgesi, 2024 yılında %2,6’lık ortalama GSYH büyümesiyle 2023’teki %0,8’lik büyümeye kıyasla önemli bir iyileşme kaydetti. Bu toparlanma, özellikle Polonya, Macaristan ve Romanya’da düşen enflasyon, artan reel ücretler ve güçlü özel tüketim tarafından desteklendi. Enflasyon, enerji fiyatlarındaki gerileme ve tedarik zinciri koşullarının iyileşmesi sayesinde, 2023’teki %11,2 seviyesinden 2024’te %4,6’ya düştü.

Ancak bu ekonomik canlanma, işletme dayanıklılığına yansımadı. Bölge genelinde iflaslar, 2023’teki 50.248‘den 2024’te 45.938’e inerek %9 oranında azaldı; ancak bu düşüş yanıltıcı. Macaristan’daki yasal düzenleme değişiklikleri verileri saptırıyor. Macaristan hariç tutulduğunda, iflas vakaları 2023’teki 29.771’den 2024’te 30.680’e yükselerek %3 artış gösterdi – bu da bölgedeki kurumsal yapının kırılganlığını gözler önüne seriyor.

“2023’ün çalkantılarının ardından, makroekonomik göstergeler bir rahatlama sinyali vermişti. Ancak özellikle imalat ve taşımacılık sektörlerindeki birçok şirket halihazırda çok fazla şok absorbe etmişti.

İflaslardaki artış, daha derin yapısal sorunları ve geçmiş krizlerin gecikmeli etkilerini yansıtıyor.” diyor Coface Orta ve Doğu Avrupa Bölgesi Ekonomisti Mateusz Dadej.

2024 yılında ülkeler bazında karmaşık iflas dinamikleri

Macaristan, 2022’deki geçici artışın ardından yasal süreçlerin normale dönmesiyle %25,5’lik düşüşle en sert azalmayı kaydetti. Sırbistan ve Bulgaristan’da da makroekonomik koşulların daha istikrarlı olması sayesinde sırasıyla %12,1 ve %5,7 oranında düşüş görüldü.

Buna karşılık, iflaslar Slovenya’da %32,4, Letonya’da %24,6, Estonya’da %10,2 ve Hırvatistan’da %7,3 oranında arttı. Bu artışlar, özellikle inşaat ve ticaret alanlarındaki yapısal sorunlar, zayıf iç talep ve artan maliyetlerden kaynaklandı.

Romanya da özellikle orta ve büyük ölçekli şirketler arasında %9,4’lük dikkat çekici bir artış yaşadı; bunun temelinde yüksek enflasyon ve mali dengesizlikler yatıyor. Polonya’da ise iflaslar %19 oranında arttı. Bu artışın nedeni, pandemi döneminde uygulamaya alınan yeniden yapılandırma prosedürlerinin kalıcı hale gelmesi ve artık yaygın biçimde likidite yönetimi aracı olarak kullanılmasıdır.

Çekya (%1,9 artış) ve Slovakya (%3,5 düşüş) ise görece istikrarlı bir eğilim sergilerken, Litvanya yıllık bazda sabit kaldı (%1 düşüş); burada iflaslar daha çok inşaat ve perakende sektörlerinde yoğunlaştı.

CEE ülkelerindeki iflaslar

2019-2024

 

Source: Coface

Taşımacılık, imalat ve inşaat: baskı altındaki ana sektörler

Bazı kilit sektörler özellikle kırılgan durumda. Taşımacılık sektörü, azalan yük hacmi ve sürekli maliyet baskısıyla mücadele etti. İmalat sektörü, sipariş hacimlerinin düşmesi ve iş gücü eksikliğiyle karşılaştı. İnşaat sektörü ise yükselen faiz oranları ve özellikle konut projelerindeki zayıf yatırımlar nedeniyle darbe aldı. Bu sektörlerde iflas oranları ortalamanın üzerinde arttı.

2025 görünümü: Yatırıma dayalı, temkinli bir iyimserlik

“2025 yılı için iflas trendlerinde mütevazı bir iyileşme bekliyoruz,” diyor Mateusz Dadej.

“Geciken AB fonlarının serbest bırakılması ve hanehalkı tüketimindeki toparlanma belirleyici olacak. Ancak sıkı kredi koşulları ve küresel ticaretteki belirsizlikler – özellikle ABD-AB ticaret gerilimlerinin artması – senaryomuz için ciddi bir aşağı yönlü risk teşkil ediyor.”

“Coface’ın raporu, CEE bölgesinde iflas dinamiklerini şekillendiren hukuki çerçeveler, ekonomik koşullar ve jeopolitik risklere ilişkin kapsamlı bir analiz sunuyor,” diye ekledi Coface Orta ve Doğu Avrupa Bölge CEO’su Jarek Jaworski.