Genel
ABD – İran nükleer görüşmeleri tıkandı
ABD’nin Orta Doğu özel temsilcisi Steve Witkoff, İran ile yürütülen nükleer müzakerelerde Washington’un en büyük “kırmızı çizgisinin”, Tahran’ın hiçbir şekilde uranyum zenginleştirme kapasitesine sahip olmaması olduğunu açıkladı. İran bu öneriyi reddetti. Trump İran dosyasını en kısa zamanda kapatmak istiyor. Savaş olasılığı küçümsenemez.
ABD’nin İran Nükleer Görüşmelerindeki Kırmızı Çizgisi: Zenginleştirme Yeteneği Sıfır Olmalı
ABD’nin Orta Doğu özel temsilcisi Steve Witkoff, İran ile yürütülen nükleer müzakerelerde Washington’un en büyük “kırmızı çizgisinin”, Tahran’ın hiçbir şekilde uranyum zenginleştirme kapasitesine sahip olmaması olduğunu açıkladı. İran bu öneriyi reddetti. Trump İran dosyasını en kısa zamanda kapatmak istiyor. Savaş olasılığı küçümsenemez.
“Çok net bir kırmızı çizgimiz var: Zenginleştirme. Yüzde 1’lik kapasiteye bile izin veremeyiz,” diyen Witkoff, ABC kanalına yaptığı açıklamada, “Her şey, zenginleştirme içermeyen bir anlaşma ile başlar. Çünkü zenginleştirme silahlanmayı mümkün kılar. Bu nedenle bir bombanın buraya ulaşmasına izin veremeyiz,” ifadelerini kullandı.
İran: “Zenginleştirme Devam Edecek”
Bu açıklamalara İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, sosyal medya platformu X üzerinden yanıt verdi: “ABD, İran’ın nükleer silah sahibi olmayacağından emin olmak istiyorsa, anlaşma yapılabilir ve biz bu sonucun garanti altına alınacağı ciddi bir diyaloğa hazırız. Ancak anlaşma olsun ya da olmasın, İran’da zenginleştirme devam edecek.”
Tasnim Haber Ajansı’na konuşan Arakçi, Witkoff’un gerçeklerden uzak olduğunu belirterek, İran’ın zenginleştirme faaliyetlerinden vazgeçmeyeceğini yineledi.
ABD Tutumunu Sertleştirdi
Yılın başlarında Witkoff, İran’ın sınırlı oranda uranyum zenginleştirmesine izin verilebileceğini ima etmişti. Ancak Trump yönetimi zaman içinde bu tutumunu sertleştirerek kamuoyuna daha net bir mesaj verdi.
Witkoff, “İranlılara onları rencide etmeyen ama bazı konuları çözen bir öneri sunduk. Çözüm bulmak istiyoruz ve bunu başarabileceğimize inanıyoruz,” dedi.
Müzakerecilerin bu hafta Avrupa’da yeniden bir araya geleceği belirtildi. “Umarız bu görüşmeler olumlu bir sonuca ulaşır,” dedi Witkoff.
Trump: “Ya Anlaşma Ya da Kötü Bir Sonuç”
Cuma günü Abu Dabi’de konuşan ABD Başkanı Donald Trump, İran’a nükleer anlaşma teklifi sunduklarını ve İran’ın “hızlı hareket etmesi gerektiğini, aksi takdirde kötü şeyler olacağını” söyledi.
Axios’un haberine göre Witkoff, bu hafta gerçekleşen dördüncü görüşme sırasında İran dışişleri bakanına yazılı bir teklif sundu. Ancak İran bu iddiayı yalanladı ve böyle bir belge almadıklarını açıkladı.
Arakçi de bu iddiaları reddederek, “Doğrudan ya da dolaylı olarak hiçbir teklif sunulmadı,” dedi.
Müzakerelerde Ana Uyuşmazlık: Zenginleştirme
Taraflar arasında “uzman” seviyesine ulaşan müzakerelerde en büyük anlaşmazlık konusu yine zenginleştirme. İran, bu hakkını korumakta ısrarlı, ABD ise İran’ın bu yeteneğinden tamamen vazgeçmesini istiyor.
Tahran, 2015 nükleer anlaşmasında belirlenen sınırların altına inerek yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyum stokunu azaltabileceğini söylemişti. Ancak Trump bu anlaşmayı 2018’de iptal etmişti.
Trump, bir anlaşma sağlanmazsa İran’ın nükleer tesislerini vurmakla tehdit etmeye devam ediyor. İranlı yetkililer ise zenginleştirilmiş uranyum stoklarını kullanarak nükleer silah geliştirme olasılığını açıkça dile getirmeye başladı.
İsrail de İran’ı hedef alma tehdidini sürdürüyor ve Tahran’ın nükleer silaha sahip olmasını varoluşsal bir tehdit olarak görüyor.
İran: “Trump’ın Tehditleri Boş, Müzakereler Sürecek”
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ABD ile savaş istemediklerini ve müzakereleri tercih ettiklerini söyledi. Ancak Trump’ın tehditlerinin “hukuki haklarından vazgeçmelerine neden olmayacağını” da vurguladı.
Pezeşkiyan, “Barış ve diyalogdan yanayız ama tehditlerden de korkmuyoruz,” dedi.
Trump, bu hafta yaptığı Orta Doğu turu sırasında İran’ın hızlı hareket etmesi gerektiğini yineledi. İran ise ABD’den hiçbir yazılı teklif almadıklarını tekrarladı.
Khamenei: “Trump’ın Sözleri Ciddiye Alınmaz”
İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, Trump’ın İran hakkındaki açıklamalarını “Amerikan milletine yakışmayan” ve “yanıt verilmeye değmeyecek” sözler olarak nitelendirdi.
Arakçi, İran’ın uranyum zenginleştirme hakkından vazgeçmeyeceğini, bu hakkın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması’na (NPT) taraf tüm ülkelere tanındığını hatırlattı.
Zor Görüşmeler, Zıt Açıklamalar
Witkoff, geçtiğimiz hafta Breitbart’a verdiği röportajda, İran’ın zenginleştirme programının tamamen kaldırılması gerektiğini savundu. Ancak daha önce Fox News’a yaptığı açıklamada düşük seviyeli zenginleştirmeye izin verilebileceğini söylemişti.
Maskat’ta yapılan son tur görüşmeleri İran dışişleri bakanlığı “zorlayıcı” olarak nitelendirirken, Trump yönetiminden üst düzey bir yetkili CNN’e yaptığı açıklamada görüşmelerin “teşvik edici” olduğunu söyledi.
Trump, Körfez turu boyunca İran’ın nükleer silah edinmesine asla izin verilmeyeceğini vurguladı. Ancak İran’ın zenginleştirme hakkına tamamen karşı olduğunu açıkça belirtmedi. Barışçıl enerji üretimi için kullanılabilen zenginleştirilmiş uranyum, yüksek düzeylere ulaştığında nükleer silaha dönüştürülebiliyor.
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik koşulları için bize e-mail atın: [email protected]
