Bankacılıkta faiz riski alarmı: BDDK sınırı %15’e çekti

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) hazırladığı “Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Yaklaşımla Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yeni düzenleme ile birlikte bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski için belirlenen standart rasyo oranı, yüzde 20’den yüzde 15’e düşürüldü. Bu oran, bankaların faiz oranı şoklarına karşı ne derece kırılgan olduğunu ölçmede kritik bir gösterge olarak kabul ediliyor.

Ekonomik Değer Hesaplamasında Yeni Dönem

Yönetmelikte, ekonomik değer değişimi hesaplaması da yeniden düzenlendi. Buna göre faiz oranlarına duyarlı tüm nakit akışları, bankacılık hesaplarında izlenen aktif ve pasif kalemler dahil edilerek değerlendirilecek.

Ancak çekirdek sermayeden indirilen varlıklar, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile hisse senedi yatırımları bu kapsam dışında tutulacak.

Faiz Riski Nasıl Hesaplanacak?

Yeni sistemde hesaplama, şu aşamalarla gerçekleştirilecek:

• Faize duyarlı tüm varlık ve yükümlülüklerin nakit akışları, ilgili vade dilimlerine yerleştirilecek.

• Faiz marjları da bu hesaplamaya dâhil edilecek.

• Gömülü ya da otomatik faiz opsiyonları taşıyan finansal araçlar için eklenti tutarlar devreye alınacak.

• Standartlaştırılamayan pozisyonlar, vadesiz mevduatlar ve erken kapanma/ödeme riski taşıyan kalemlerle birlikte özel sınıflandırmalara tabi tutulacak.

Vadesiz mevduatlar için 10 yıllık tarihsel veri kullanılarak çekirdek mevduat oranı hesaplanacak. Veri eksikliği durumunda ise bankalar, ellerindeki mevcut verileri ihtiyatlılık marjı ile analiz edecek.

Faiz değişimlerine duyarsız ve çekilme olasılığı düşük olan mevduatlar çekirdek mevduat olarak sınıflandırılırken, diğerleri “çekirdek olmayan” mevduat olarak değerlendirilecek.

Erken ödeme riski taşıyan sabit faizli krediler ve erken kapanma riski bulunan vadeli mevduatlar için iki aşamalı bir model uygulanacak. Bankalar bu oranları içsel modellerle hesaplayabilecek; bu yapılamazsa BDDK’nın belirlediği oranlar geçerli olacak.

Yürürlük Tarihleri Ne Zaman?

Yeni yönetmelik 1 Ekim 2025 tarihinde yürürlüğe girecek. Konsolide bazda uygulanması ise 1 Nisan 2026’da başlayacak.

Bu tarihler itibarıyla, önceki yönetmelik olan “Standart Şok Yöntemiyle Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” yürürlükten kaldırılacak.

Yeni standartlara göre %15’lik rasyo sınırının aşılması, bankanın faiz oranı şoklarına karşı kırılgan olduğunu gösterecek. İki dönem üst üste veya bir yıl içinde üç defa aşım gerçekleşirse, ilgili dönem için özkaynaklardan indirim yapılacak.

Bu durum, bankanın sermaye yeterlilik oranlarını etkileyerek, daha yüksek risk algısı ve olası düzenleyici müdahalelerin önünü açabilecek.