Yatırım Aracı Olarak Sanat Bitti mi? Sanat Piyasasının Alt Segmentinde Canlanma Var

Özet:

2024’te sanat piyasası üst segmentte küçülürken, düşük fiyatlı eserlerde gözle görülür bir artış yaşandı. 5.000 dolar altı satışlar rekor kırarken, yeni nesil koleksiyonerler ve dijital platformlar sektöre yön veriyor. Uzmanlar, bu değişimin hem sanata erişimi hem de koleksiyoner profilini kökten dönüştürdüğünü söylüyor.

Sanat piyasası 2024’te genel anlamda küçülürken, dikkat çekici bir canlılık tam da kimsenin bakmadığı yerde, yani düşük fiyatlı segmentte ortaya çıktı. Art Basel ve UBS’in hazırladığı yıllık Sanat Piyasası Raporu’na göre, toplam küresel satış hacmi yüzde 12 düşerek 57,5 milyar dolara gerilerken, bu düşüş “üst segmentteki soğuma”dan kaynaklandı. Ancak 5.000 dolar altı eserlerin açık artırmalardaki satışları yüzde 7 artarken, yıllık cirosu 250.000 doların altında kalan galerilerde satışlar yüzde 17 yükseldi.

Fransa merkezli Artprice da bu trendi doğruluyor: 20.000 dolar altındaki ve özellikle 5.000 dolar altındaki satışlar rekor seviyelere ulaştı.

Küçük Paralarla Büyük Değişim

Peki bu alt segmentte tam olarak ne oluyor? Yeni bir koleksiyoner nesli mi doğuyor, yoksa mevcut alıcılar bütçelerini mi küçültüyor?

Londra merkezli Hiscox sigorta şirketinin sanat ve özel müşteri birimi başkanı Robert Read şöyle açıklıyor:
“Sanat piyasası döngüseldir. Düşüş dönemlerinde spekülatörler çekilir, insanlar daha ucuz işler alır. Artık ‘risk almayı’ istemiyorlar. Ama aynı zamanda yepyeni alıcılar da geliyor.”

Hiscox’un ArtTactic iş birliğiyle hazırladığı Artist Top 100 raporuna göre, 2024’te 50.000 dolar altı çağdaş eserlerin açık artırmalarda satışları yüzde 20 arttı.

Dijital Platformlar Oyunu Değiştiriyor

Bu segmentteki büyümenin en büyük tetikleyicisi ise çevrim içi satışlar. 2,8 milyon Instagram takipçisine sahip Londra merkezli Avant Arte platformu, 2023’e göre satışlarını yüzde 53 artırarak 23 milyon dolara taşıdı. Şirket, Ai Weiwei, George Condo, Ed Ruscha gibi sanatçılarla sınırlı sayıda serigrafi baskılar üretiyor. Ortalama baskı fiyatı 1.000-3.000 dolar arasında değişiyor.

Platformun kurucularından Mazdak Sanii, müşterilerinin üçte birinin son iki yılda koleksiyon yapmaya başladığını belirtiyor:
“Sanat koleksiyonculuğunu daha erişilebilir hale getirmek istiyoruz. Gençler ve ilk kez alanlar büyük heyecan gösteriyor.”

Avant Arte geçtiğimiz yıl 14.000 adet eser sattı. Bu eserlerin çoğu, Londra’daki 2.300 m²’lik Make-Ready baskı tesisinde üretildi.

Alternatif Galerilerden Yaratıcı Stratejiler

Sadece online değil, butik galeriler de bu yeni akıma ayak uyduruyor. 2020’de kurulan Londra merkezli Canopy Collections, yaşayan çağdaş sanatçılardan 1.000–10.000 £ arası işler sunuyor. Kurucusu Louise Chignac, “Sanatı yaşanabilir kılmak istiyoruz. Biz dikey değil, yatay büyüdük. Yeni nesil sanat alıcıları yaratıyoruz,” diyor.

Canopy’nin Gertrude adlı sanat uygulamasıyla ortak gerçekleştirdiği “Pourquoi London” sergisi Mart 2024’te 1.200 ziyaretçiyi ağırladı. Bu iş birliğiyle satış ve kârlarını ikiye katladılar.

Gertrude uygulamasının kurucusu Will Jarvis ise son 12 ayda 138 eserin satıldığını, ortalama fiyatların 1.000–1.500 £ arası olduğunu belirtiyor.

Yatırım Sanatı Geriliyor mu?

Peki tüm bu alt segmentteki yükseliş, üst segmentteki düşüşü telafi edebilir mi? Art Basel/UBS raporunu hazırlayan Clare McAndrew bu konuda açık konuşuyor:
“2023’te bile müzayede değerinin yüzde 50’si 1 milyon dolar üzerindeki eserlerden geliyordu. Oysa işlemlerin yüzde 95’i 50.000 dolar altı, yüzde 75’i ise 5.000 dolar altındaydı. Yani çok işlem var ama parasal değeri düşük.”

Yani “yatırım sanatı” dediğimiz segment artık cazibesini yitiriyor. Lucio Fontana, Jeff Koons gibi mavi çipli sanatçılar hâlâ değerli, ama genç kuşaklar farklı arayışta.

Phillips müzayede evinde edisyonlardan sorumlu Cary Leibowitz, şunları söylüyor:
“Artık koleksiyon kuran müşteri kalmadı. Bu koleksiyonerlik işi buharlaştı. Bir müşteri, 12 milyon dolarlık daire alıyor ama sanat bütçesi sadece 1 milyon dolar. Andy Warhol baskısı 200.000 dolara alınıyor ve konu kapanıyor.”

Sanat İç Mekâna Dönüyor

Bugünün alıcısı artık sanat eserini yatırım değil, yaşam alanı için satın alıyor. Bu yeni eğilim, toplam pazar hacmini büyütmese de, sektör için sürdürülebilir bir zemin oluşturuyor.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]