Trump’ın İran’la Nükleer Anlaşma Sinyali Vermesi Petrol Fiyatlarını Düşürdü

Orta Doğu turu kapsamında Katar’da açıklamalarda bulunan ABD Başkanı Donald Trump, İran ile nükleer programı konusunda ciddi müzakereler yürüttüklerini ve bir anlaşmanın yakın olduğunu belirtti. Bu açıklama, enerji piyasalarında hızlı bir reaksiyona neden oldu: Petrol fiyatları sert düşüş gösterdi, Brent %4 aşağıda.

Nükleer Anlaşma Umudu Piyasaları Sarstı

Trump’ın açıklamaları, İran’ın dini liderine yakın üst düzey bir danışmanın, “belirli şartlar karşılanırsa, İran’ın nükleer bir anlaşmaya hazır olduğu” yönündeki sözlerinden hemen sonra geldi. Bu durum, yaptırımların kaldırılması karşılığında bir anlaşmaya varılabileceği beklentisini doğurdu.

CNBC’ye konuşan enerji analisti Tamas Varga, “Gece gelen bu gelişme petrol fiyatlarındaki düşüşün tek nedeni. Eğer anlaşma gerçekleşirse ve İran zenginleştirilmiş uranyum üretimini durdurursa, günlük 1 milyon varillik ek arz piyasaya dönebilir,” yorumunu yaptı. Ancak Varga, bu durumun OPEC+’ın daha hızlı üretim artırımı planlarını gözden geçirmesiyle dengelenebileceğini de ekledi.

OPEC+ Üretimi Zaten Artırıyor

Suudi Arabistan liderliğindeki OPEC+ grubu, son aylarda arz artırma yönünde piyasaları şaşırtan adımlar attı. Mayıs ayında 411 bin varillik artış kararı alınırken, Haziran için de aynı oranda ek üretim izni çıktı. Bu gelişmeler, piyasada zaten oluşmakta olan arz fazlası beklentilerini güçlendiriyor.

İran Ekonomisi ve Rejim Baskısı

2018 yılında ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesiyle İran ekonomisi büyük darbe aldı. Zayıflayan para birimi, yaşam maliyeti krizi ve geniş çaplı protestolar rejimi zaten zorlarken, geçen yıl Suriye’deki Esad rejiminin çökmesiyle İran bölgedeki en büyük müttefikini kaybetti. Öte yandan İsrail, İran’ın Lübnan’daki vekil gücü olan Hizbullah’ın üst düzey liderlerini etkisiz hale getirdi.

Bu gelişmeler, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in ABD ile görüşmelere karşı olan tutumunu yumuşatmasına yol açtı. Üst düzey yetkililer, görüşmeleri rejimin hayatta kalması için kritik bir adım olarak çerçeveleyerek Hamaney’i ikna etmeye çalışıyor.

Anlaşma Olursa Petrol Arzı Ne Kadar Artar?

IEA’nin petrol piyasaları bölüm başkanı Toril Bosoni’ye göre, İran şu anda 300.000 ila 400.000 varil/gün düzeyinde ek kapasiteyi hızlıca piyasaya sunabilir. Bu rakam küresel tüketimin yaklaşık %0,3 ila %0,4’üne denk geliyor.

Energy Aspects’in baş ekonomisti Amrita Sen, “Tüm yaptırımlar kaldırılsa bile piyasaya dönecek gerçek arz miktarı çok büyük olmayacak” diyerek 200-300 bin varil arasında bir katkı öngörüyor.

İran’ın Nisan ayındaki üretimi yaklaşık 3,4 milyon varil/gün, toplam kapasitesi ise 3,7-3,8 milyon varil/gün aralığında. Ancak bu arzın ne kadarının piyasaya döneceği, yapılacak anlaşmanın detaylarına bağlı.

Gölge Taşımacılık ve Şeffaflık Sorunu

İran, yaptırımları delmek için kendi tanker filosu ve Batılı denetim mekanizmalarına tabi olmayan gemilerle ham petrol sevkiyatlarını sürdürüyor. Bu nedenle İran’ın aylık sevkiyatlarını ve gerçek üretim seviyesini net biçimde takip etmek oldukça güç.

Bloomberg’e göre, Nisan ayında İran’ın üretimi 3,35 milyon varil/gün düzeyindeydi. Energy Aspects’e bağlı OilX verileri ise yılın ilk aylarında bu rakamın 3,1 ila 3,4 milyon varil/gün arasında seyrettiğini gösteriyor.

2024’te Arz Fazlası Bekleniyor

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2024 yılı boyunca küresel petrol stoklarının günde 700.000 varil artabileceğini öngörüyor. ABD Enerji Bilgi İdaresi de benzer bir artış öngörüsünde bulunuyor. Bu da İran’dan gelebilecek ek arzın etkisini sınırlayabilir.

ABD ise İran’ın Çin’e yaptığı petrol sevkiyatını engellemek amacıyla yeni yaptırımlar uygulamaya koydu. Bunlar arasında Çin’deki bazı petrol işleme tesislerinin hedef alınması da yer alıyor.

Bank of America, bir anlaşmanın yıl içinde olası olduğunu belirtirken, Energy Aspects’ten Sen, yaptırımlar sıkılaştırılırsa İran’ın ihracatının 1,5 milyon varil/gün’den 1 milyonun altına gerileyebileceğini söylüyor.

“Manşetlerdeki bu haberler algı açısından negatif olabilir, ancak İran petrolü zaten büyük ölçüde piyasada olduğundan denge üzerinde etkisi sınırlı kalabilir,” diyor Sen.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik koşulları için bize e-mail atın: [email protected]