Uzmanlar Uyarıyor: “Gölge Bankacılık Şişiyor, Riskler Büyüyor”

Özet:

Daha önce yalnızca orta ölçekli işletmelere kredi sağlayan niş bir alan olarak görülen özel kredi (gölge bankacılık), hızla büyüyerek tahvil piyasasına benzer bir yapıya dönüşüyor. Fon akışının şeffaf olmayan bu kanala kayması, gevşeyen kredi standartları, likidite eksikliği ve aşırı iştahlı büyüme nedeniyle finansal istikrar açısından kırmızı bayraklar yükseltiyor. Uzmanlara göre özel kredi sektörünün varlık büyüklüğü 2029’da 5 trilyon dolara çıkabilir ve bu genişleme kontrolsüz devam ederse yeni bir sistemik balon doğabilir.

---

Gölge bankacılık artık tahvil piyasasının ikizi gibi

Morgan Stanley verilerine göre 2025 başında yaklaşık 3 trilyon dolar olan özel kredi hacmi 2029’da 5 trilyon dolara ulaşacak. Bu seviye, kamu yüksek getirili tahvil segmentine yakın bir büyüklük anlamına geliyor.

Wellington Management’tan Emily Bannister:

“Özel kredi artık ana akım finansman modeli haline geliyor ve kamu tahvil piyasasının neredeyse her segmentine bir karşılık üretiyor. Kamu ve özel piyasalar arasındaki çizgi hızla bulanıklaşıyor.”

Bugün gölge bankacılık ürünleri artık sadece orta ölçekli şirket kredisi değil; yatırım sınıfı krediler, yüksek getirili tahviller, varlığa dayalı finansman, altyapı ve gayrimenkul kredileri dahil geniş alanlara yayılmış durumda.

---

Neden bu kadar hızla büyüyor?

• Bankaların bazı kredi segmentlerinden çekilmesi

• Yüksek getiri arayan yatırımcıların özel piyasaya yönelmesi

• 2020–2021 düşük faiz döneminde fonların gölge bankacılığa akması

• 2022’de tahvil piyasaları kilitlenince açığı özel fonların doldurması

Eskiden tek işlem 75 milyon dolar ölçeğindeyken bugün milyar dolarlık krediler sıradan hale geldi. Şirketler fonlama için halka açık tahvil değil, aynı tutarda özel kredi paketi de kullanabiliyor — yani piyasalar birbirinin alternatifi haline geldi.

---

Kırmızı bayraklar: Riskler hızla büyüyor

Uzmanlara göre tehlike noktaları net:

1) Aşırı rekabet → kredi standartları gevşiyor

• Daha az kaliteli şirketlere daha büyük kredi veriliyor

• Teminat yapıları zayıflıyor, sözleşme korumaları esniyor

• 2020 öncesi gevşek sendikasyon piyasasına benzer tablo

Bannister uyarıyor:

“Agresif kredi verme, teminatsızlaşma ve zayıf sözleşmeler riskleri artırıyor.”

2) Likidite yok — çıkış kapısı dar

• Tahvil piyasasında satış likittir, özel kredide ise alıcı bulmak zor

• Gerçek bir ikincil piyasa hâlâ yok

• Bu yüzden şok anında değer kaybı derinleşebilir

Putri Pascualy (Man Group):

“Yeni çözümler geliştiriliyor ama likiditenin ne kadar işe yarayacağı belirsiz.”

3) Büyük şirketlere yığılma → çift/üçlü risk

Mega işlemler arttığı için yatırım fonları farkında olmadan aynı şirkete defalarca maruz kalabiliyor, risk yoğunlaşıyor.

4) İlk uyarı sinyali geldi: First Brands iflası

• Şirket 1,5 milyar dolarlık özel krediyi ödeyemedi

• Alacaklılar ani likidite krizinde hazırlıksız yakalandı

• Piyasanın ne kadar kırılgan olabileceğini gösterdi

Uzmanlara göre bu olay buzdağının görünen kısmı olabilir.

---

Sistemik risk kapıda mı?

Küresel gölge bankacılık fonları son yıllarda yüz milyarlarca dolar topladı. Getiriler sıkıştıkça fonlar daha riskli, karmaşık ve büyük işlemlere yöneliyor. Eğer bu hız sürerse özel kredi, finans sisteminin yeni kırılgan noktası haline gelebilir.

Fazla para → gevşek denetim → zayıf teminat → düşük şeffaflık → yüksek çöküş riski

Regülatörler, borç çevirme kabiliyeti düşük şirketler, yüksek kaldıraç ve şeffaf olmayan yapıların gelecekte finansal stresi büyütebileceği konusunda rapor yayımladı.

---

Sonuç

• Gölge bankacılık büyüdükçe tahvil piyasasına benziyor—ama likidite yok

• Kredi standartlarının gevşemesi balon riskini artırıyor

• Fonların büyüklüğü 2029’da 5 trilyon dolara çıkabilir

• “Kamu gibi getiri, özel gibi risk” dönemi başladı

Gelecek yıllarda özel kredi piyasası, küresel finans için yeni kırılgan halka haline gelebilir.

Kaynak:  CNBC

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]