Güney Kafkasya’da Rusya’nın Etki Alanı Daralıyor: Zengezur Koridoru Anlaşması Ankara’nın Elini Güçlendiriyor

Tim Ash – @tashecon
Temmuz 2025

Geçtiğimiz hafta Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın Türkiye ziyareti sonrası, Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan arasında Zengezur Koridoru’na ilişkin üçlü bir anlaşma üzerinde uzlaşı sağlandığına dair haberler geliyor. Bu gelişme yalnızca bölgesel ticaret açısından değil, aynı zamanda Güney Kafkasya’daki jeopolitik dengelerin değişimi açısından da büyük önem taşıyor.

Karabağ sayfası kapanıyor, yeni bir bölgesel düzen doğuyor

Bu anlaşma, Azerbaycan ile Ermenistan arasında onlarca yıl süren Dağlık Karabağ ihtilafının tamamen kapanmasına ve iki ülke ile Türkiye arasında sınırların açılmasına zemin hazırlıyor. Orta Asya’dan Avrupa’ya uzanan ticaret ve ulaşım rotalarının canlandırılması anlamına gelen bu koridor, tüm taraflar için ekonomik bir kazanç kapısı niteliğinde.

Türkiye açısından bakıldığında ise, Ermenistan ile imzalanacak her yeni anlaşma, Avrupa ve ABD ile gerilen ilişkileri yumuşatma potansiyeli taşıyor. Özellikle Ermeni diasporasının Batı’daki lobicilik faaliyetleri nedeniyle geçmişte yaşanan diplomatik gerilimler göz önüne alındığında, bu normalleşme süreci Ankara için stratejik bir açılım anlamına geliyor.

Rusya için ağır bir kayıp: Ukrayna bataklığının Kafkaslar’a yansıması

Moskova açısından bu gelişmeler büyük bir hezimet olarak değerlendiriliyor. Rusya’nın Ukrayna’da yürüttüğü savaş nedeniyle Güney Kafkasya’daki askeri ve diplomatik etkisini yitirmesi, Ermenistan’ın güvenlik garantilerini sorgulamasına yol açtı. 2023’te Azerbaycan’ın Karabağ’daki son operasyonu sırasında Moskova, Ermenistan’a destek verememişti. Bu da Paşinyan’ın yönünü Türkiye ve Batı’ya çevirmesinin önünü açtı.

Son dönemde Moskova’nın Ermenistan’da darbe girişimlerini desteklediğine dair iddialar da bu çekilme sürecinin panikle yönetildiğini gösteriyor. Paşinyan ise Batı ile ilişkileri derinleştirmeye çalışıyor. Özellikle Fransa ile yakınlaşması ve Avrupa’ya vize kolaylıkları gibi ekonomik kazanımların halk nezdinde destek yaratmasını umuyor.

Anayasal pazarlıklar ve seçim hesapları

Azerbaycan tarafı ise nihai barış anlaşmasına ancak Ermenistan’ın anayasasında Karabağ üzerindeki Azerbaycan egemenliğini kabul eden değişikliklerin yapılması koşuluyla yanaşıyor. Paşinyan’ın düşük anket sonuçları ve yaklaşan seçimler nedeniyle bu değişiklikleri ertelemeye çalıştığı biliniyor. Ancak Zengezur koridoru konusunda Türkiye ve Azerbaycan lehine yaptığı son jest, karşılıklı tavizler açısından bir kapı aralayabilir.

Moskova-Bakü hattında restleşme

Rusya, hem Azerbaycan hem de Ermenistan’ın yörüngesinden çıktığını görmenin rahatsızlığı içinde. Moskova’daki Azerilere yönelik gözaltılar ve medya baskıları bu kızgınlığın yansımaları olabilir. Ancak Bakü de boş durmuyor; Sputnik’in Bakü ofisine yönelik baskınlar bunun açık bir göstergesi. Buna rağmen Rusya’nın doğrudan askeri çatışmaya gireceği pek olası görünmüyor:

1. Azerbaycan ordusu Karabağ’daki başarısıyla güçlü bir caydırıcılık kazandı.

2. Türkiye ile olası bir savaş ihtimali, Moskova açısından stratejik bir felaket olur.

3. Rus ordusu zaten Ukrayna’da büyük bir kaynak tüketimi içinde.

İran zayıflarken Zengezur’un önü açılıyor

Zengezur Koridoru’nun önündeki bir diğer engel olan İran da son haftalarda yaşadığı ABD-İsrail saldırılarıyla zayıflamış durumda. İran bugüne dek koridor açılımına net şekilde karşı çıkıyordu. Ancak mevcut zayıflık, Türkiye ve Azerbaycan için yeni bir fırsat penceresi doğurdu.

Gürcistan çelişkisi: Batı’dan Moskova’ya yöneliş

Bu sırada bölgenin bir başka kritik aktörü olan Gürcistan’da ise ilginç bir çelişki yaşanıyor. Bir zamanlar Batı’nın favorisi olan Tiflis, artık Moskova yanlısı Gürcü Hayali Partisi’nin etkisiyle Kremlin’e yakınlaşıyor. Batı yanlısı protestolar sürse de baskılar yoğun. Çin’in Anaklia liman ihalesine ilgisi ve ABD Kongresi’nin Ivanishvili rejimine yaptırım çabaları bu dosyayı daha da karmaşık hale getiriyor.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]