Gönül Tol/New York Times: Erdoğan’ın vazgeçilmezliği

Batı’nın realpolitik tercihi, Türkiye’de demokrasiyi zayıflatıyor

Gönül Tol’un New York Times için kaleme aldığı analiz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Batı başkentleri tarafından “stratejik olarak vazgeçilmez” görülmesi nedeniyle demokrasiye yönelik baskıların görmezden gelindiğini savunuyor. Tol’a göre Erdoğan, içerde muhalefeti bastırırken dış politikada ABD ve Avrupa’nın önceliklerini kullanarak siyasi meşruiyet ve ekonomik kaynak elde ediyor. Ancak Batı’nın bu yaklaşımı, Türkiye’de demokratik gerilemeyi hızlandırıyor.

---

Erdoğan’ın dış politika kozları iç baskıyı perdeledi

Eylül ayında Türkiye’de binlerce insan, ekonomik kötü gidişat ve siyasi baskılara karşı sokaklara çıktı. Tam o günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan, Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile kameraların karşısındaydı.

Bu görüşmenin siyasi maliyeti yüksekti: Türkiye’nin Boeing uçakları ve F-16 alımları için ABD ile görüştüğü, ayrıca bazı Amerikan ürünlerine uygulanan tarifelerin kaldırıldığı açıklandı. Ankara’nın ABD’den sıvılaştırılmış doğal gaz alımı için 20 yıllık anlaşma duyuruldu.

Ancak Erdoğan için kazanç daha büyüktü:
➡️ Uluslararası meşruiyet görüntüsü
➡️ İçeride siyasi gücünü pekiştirme fırsatı

Bu fotoğraflar, içeride muhalefete mesaj niteliği taşıdı: “Batı hâlâ benimle iş yapıyor.”

---

Tutuklamalar, protestolar ve sessiz kalan Batı

Mart ayında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve çok sayıda CHP’li yönetici, “yolsuzluk ve terör” suçlamalarıyla gözaltına alındı. Türkiye’nin birçok büyük ilinde protestolar günlerce sürdü.

Aylar geçmesine rağmen:

• 10’dan fazla CHP’li belediye başkanı hâlâ tutuklu.

• Ekrem İmamoğlu hakkında yeni bir yakalama kararı çıkarıldı: “siyasi casusluk.”

Erdoğan, hukuki baskıyı artırırken Batı’dan güçlü bir tepki gelmedi. Tam aksine:

• İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Ankara’ya giderek Erdoğan’la Eurofighter satışı konusunda anlaştı.

• Almanya Başbakanı Friedrich Merz, “Türkiye ile derin iş birliğinden başka yol yok” mesajı verdi.

Batı’nın yaklaşımı net:
Erdoğan, stratejik açıdan çok önemli — demokrasi ikinci planda.

---

Stratejik neden: Mülteci anlaşması, Suriye-Libya sahası ve Ukrayna savaşı

Erdoğan’ın Batı açısından vazgeçilmezliği, 2016’daki AB-Türkiye mülteci anlaşması ile başladı. Avrupa, Türkiye’ye 6 milyar € destek sağladı ve insan hakları raporlarını bile ertelemişti. Mesaj açıktı:

“Türkiye bizim çıkarlarımızı koruduğu sürece demokrasi ikinci planda kalabilir.”

Sonraki süreçte Erdoğan, Batı’nın güvenlik ihtiyaçlarını siyasi koz olarak kullandı:

• Suriye’de on binlerce asker konuşlandırarak Avrupa için göç baskısını kontrol altında tuttu.

• Libya’da sahada belirleyici güç oldu.

• Ukrayna savaşında hem Kiev hem Moskova’yla konuşabilen “tek NATO lideri” rolünü oynadı.

• Ukrayna’ya silah, mühimmat ve drone desteği sağlayan Türk savunma sanayii Batı için kritik hale geldi.

2024’te ABD’de Texas’taki bir mühimmat fabrikasında Türk üretim hattı kurulması, Türkiye’nin savunma zincirindeki rolünü ispatladı.

AB bile Türkiye’yi yeni savunma fonlarına dahil etti.

---

Batı’nın tercihi: Güçlü adamla çalışmak daha kolay

Avrupa ve ABD, mevcut küresel atmosferde pragmatizmi seçiyor:

• ABD daha “transaksiyonel” bir dış politika izliyor.

• Rusya agresif, Orta Doğu kırılgan.

• NATO’nun geleceği tartışmalı.

Bu denklemde Türkiye:

• Jeopolitik bir köprü,

• Savunma sanayi ortağı,

• Göç akışını kontrol eden tek aktör.

Bu nedenle Batı, Erdoğan’ı “gerekli bir otokrat” olarak görüyor.

---

Demokrasi için tehlike

Tol’un uyarısı net:

“Batı, Türkiye’de demokrasiyi lüks sanıyor. Oysa demokrasi çökerse, Erdoğan’ı kontrol etmek çok daha zorlaşacak.”

Türk toplumu ise sessiz değil:

• Protestolar sürüyor

• Seçmen demokratik hakları için mücadele ediyor

• Muhalefet bastırılsa da toplumsal talep devam ediyor

Ve Tol’a göre Erdoğan’ın en büyük sınavı bu:

“Türkler liderlerini seçme haklarından vazgeçmeyecek.”

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz?
Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]