Ukrayna Savaşı Yeni Eşikte:  Inovasyon ve Üretim Ölçeği Sonucu Belirleyecek

Özet:

Ukrayna’daki savaş, artık yalnızca cephe hattındaki yıpratma mücadelesinden ibaret değil. Uzmanlara göre, Moskova ile Kiev arasında süren çatışmanın kaderini bundan böyle yenilik kapasitesi ve üretim ölçeği belirleyecek. Rusya sanayisini tamamen savaşa adapte ederken, Ukrayna teknolojik üstünlüğünü korumaya çalışıyor. Avrupa’nın dondurulmuş Rus varlıklarını kullanma planı ise oyunun seyrini kökten değiştirebilir.

Piyasalar Savaşı “Yerel Bir Çatışma” Olarak Görüyor

2022 Şubat’ındaki tam ölçekli işgalin ilk aylarında enerji ve emtia fiyatlarında yaşanan sert dalgalanmalar, savaşın küresel ekonomiye etkisini kısa süreliğine öne çıkarmıştı. Ancak o günden bu yana, finansal piyasalar Ukrayna savaşını sınırlı etkili bir yıpratma çatışması olarak görmeye başladı.

ABD ve Avrupa, Ukrayna’ya destek verirken; Çin, Rusya’ya dolaylı şekilde arka çıkıyor. Fakat her iki taraf da savaşın küresel fiyatları sarsacak ölçüde büyümesini engellemek için “kırmızı çizgiler” belirledi. ABD ve Almanya, Ukrayna’ya verilen uzun menzilli silahların Rus enerji altyapısını vurmak için kullanılmaması şartını koşarken, Pekin de 2022 yazında Moskova’ya taktik nükleer silah riskine girmemesi konusunda sert uyarılarda bulundu.

Bu denge hali uzun süre korunmuş görünüyordu — ta ki cephe ve teknoloji alanında yeni gelişmeler yaşanana kadar.

Yıpratma Savaşından Yenilik Savaşına

Financial Times’ın deyimiyle, Ukrayna savaşı “yıpratma savaşından, yinelemeli bir inovasyon savaşına” dönüşüyor.
Her iki taraf da artık sadece cephede değil, teknolojik üretim yarışında üstünlük kurmaya çalışıyor.

Rusya, dron ve mühimmat üretiminde endüstrisini tamamen savaş ekonomisine çevirmiş durumda. Özellikle İran yapımı Shahed dronlarının yerli üretimi, binlerce adetlik kapasiteye ulaşarak Ukrayna hava savunmasını zorlamaya başladı.

Ukrayna ise uzun menzilli saldırı dronlarında —örneğin yeni geliştirilen Flamingo modeliyle— yenilikte öne çıkıyor. Fakat Kiev henüz bu sistemleri seri üretim ölçeğine taşıyacak finansal ve endüstriyel kapasiteye sahip değil.

Bunun arkasında iki temel neden var: finansman kısıtları ve geçmişten gelen yolsuzluk ve organizasyon eksikliği. Ukrayna’nın avantajı, dron geliştirme sürecinin özel sektör ve cepheye yakın küçük girişimler üzerinden yürütülmesi; bu da sahada hızlı öğrenmeyi mümkün kılıyor.
Rusya ise merkezi, Sovyet tarzı bir inovasyon modeli izliyor — yavaş ama ölçek üretiminde çok daha etkin.

Avrupa’nın Dondurulmuş Rus Varlıkları Oyunu Değiştirebilir

Ukrayna açısından asıl dönüm noktası, Avrupa’nın 330 milyar dolarlık dondurulmuş Rus Merkez Bankası (CBR) varlıklarını kullanma planı olabilir.

Bu fonların serbest bırakılması, Kiev’in finansman sorununu çözmekle kalmayacak, aynı zamanda Avrupa’nın savunma sanayisini yeniden yapılandırmasını da hızlandırabilir. Ukrayna’nın yenilikçi dron tasarımlarının, Avrupa ve Türkiye gibi üretim gücü yüksek ülkelerin teknolojik kapasitesiyle birleştirilmesi, savaşın gidişatını kökten değiştirebilir.

Örneğin İngiltere, Türkiye, Hollanda ve Danimarka’da Ukrayna tasarımı dronların büyük ölçekli üretimi, Moskova’nın mevcut üstünlüğünü tersine çevirebilir.

Rusya’da Ekonomi Alarm Veriyor

Ukrayna’nın derin menzilli dron saldırıları, Rusya’nın enerji altyapısını ciddi biçimde hedef alıyor. Şu ana kadar Rus rafineri kapasitesinin yaklaşık beşte biri bu saldırılarda devre dışı kalmış durumda.
Yaptırımlar nedeniyle hasarlı tesislerin onarımı da güçleşiyor, çünkü Moskova gerekli ekipman ve makineleri ithal edemiyor.

Bu tablo yakıt kıtlığı, uzun kuyruklar ve yüksek fiyatlar anlamına geliyor. Zaten yüksek seyreden enflasyona bir de akaryakıt şoku eklendi. Eylül ayında açıklanan PMI verileri, Rusya’da hem imalat hem de hizmet sektörünün daralma bölgesine geçtiğini gösterdi.

Ekonomi yavaşlıyor, bütçe açığı büyüyor ve hükümet yeni vergi artışlarıyla gelir yaratmaya çalışıyor. Bu tablo, Kremlin’in askeri-endüstriyel üretimi sürdürebilmek için zor kararlarla karşı karşıya kalacağını gösteriyor. Batı açısından ise bu, yeni yaptırımlar için uygun bir fırsat penceresi anlamına geliyor.

Putin Daha Riskli Adımlar Atıyor

Batı’daki analistlere göre, Putin’in son dönemde NATO ülkelerine yönelik dron saldırılarını artırması bir zayıflık göstergesi.
Polonya, Estonya, Almanya, Romanya ve özellikle Ukrayna’nın Flamingo projesine destek veren Danimarka artık Moskova’nın hedefinde.

Uzmanlar, Putin’in bu şekilde Avrupa’yı tırmandırarak Ukrayna’nın üretim kapasitesini artırma sürecini baltalamaya çalıştığını düşünüyor. Ancak bu hamleler, Rusya’nın aslında yenilik ve üretim ölçeği yarışında geriye düştüğünün de göstergesi.

ABD Başkanı Donald Trump’ın BM Genel Kurulu’nda yaptığı “Ukrayna bu savaşı kazanabilir” yönündeki sürpriz çıkışı da bu tabloyu destekliyor. Washington’un Kiev’e daha uzun menzilli saldırılar için istihbarat paylaşımı kararı da bu yeni dönemin habercisi olabilir.

Yeni Dönem: Fırsatlar ve Riskler Birlikte Büyüyor

Savaş artık klasik anlamda bir “durgunluk” evresinde değil.
Ancak bu durum, her iki taraf açısından da tırmanma risklerini artırıyor. Geniş çaplı enerji saldırıları ya da yanlış hesaplamalar, küresel piyasalarda yeniden şok etkisi yaratabilir.

Ukrayna, Avrupa ve Türkiye’nin inovasyon-üretim işbirliği hızlanırsa, Rusya’nın askeri ve ekonomik dengesi daha da sarsılabilir. Fakat bu süreçte Moskova’nın misilleme kapasitesi ve nükleer tehditleri, savaşın gidişatını daha da tehlikeli bir aşamaya taşıyabilir.

Yazar Tim Ash

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]