Trump İsrail-İran Ateşkesi İlan Etti, Ancak Büyük Soru İşaretleri Sürüyor

ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın nükleer tesislerine düzenlediği saldırının ardından sürpriz bir şekilde İsrail ve İran arasında “tam ve kapsamlı” bir ateşkes sağlandığını duyurdu. Ancak iki ezeli düşman arasında bu ateşkesin gerçekten uygulanıp uygulanamayacağı, anlaşmanın kapsamı ve İran’ın nükleer programının akıbeti hâlâ belirsiz.

Trump’ın hafta sonu İran’ın nükleer altyapısına yönelik ağır bombardımanı, bir yandan İsrail’in taleplerine yanıt verirken diğer yandan da kapsamlı bir savaşa sürüklenmeden bölgesel tansiyonu düşürme hedefini taşıyordu. Pazartesi akşamı yaptığı ateşkes açıklaması, bu hedefe en azından geçici olarak ulaşıldığını gösteriyor.

Ancak diplomatik sürecin detayları hâlâ karanlıkta.

Anlaşmanın Koşulları Gizemini Koruyor

Trump’ın Truth Social üzerinden yaptığı ateşkes açıklamasında, İran ve İsrail’in neyi kabul ettiği, ateşkesin süresi ya da izlenecek mekanizma gibi temel bilgiler yer almadı. İran tarafı anlaşmayı ilk etapta teyit etse de, Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, “İsrail saldırılarını durdurmadıkça çatışmalar sona ermeyecek” dedi.

İsrail tarafı ise Trump’ın açıklamasına uzun süre sessiz kaldı. Hatta Salı sabahı erken saatlerde İran’dan İsrail’e yeni füze saldırıları düzenlendiği ve güneydeki Beerşeva kentinde dört kişinin öldüğü bildirildi.

Beyaz Saray: İran Zayıf Düşmüşken Anlaştı

Beyaz Saray’dan sızan bilgilere göre, İran’ın ABD’nin Katar’daki üssüne düzenlediği misilleme saldırısının can kaybı yaşanmadan atlatılması, gerilimi daha da tırmandırmaktan kaçındığını gösterdi. Bu durum, İran’ın ateşkese daha yatkın hale geldiği şeklinde yorumlandı.

Trump yönetimi, İran’ın son günlerde nükleer ve askeri tesislerine yönelik İsrail saldırıları nedeniyle “ciddi biçimde zayıfladığını” savunuyor. Ayrıca üst düzey bilim insanlarının ve güvenlik komutanlarının hedef alınması, Tahran’ın müzakere masasına dönmesini zorunlu kılmış olabilir.

Netanyahu Baskı Altında

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Trump’ın “tarihi başarı” olarak sunduğu ateşkese açıkça karşı çıkmanın siyasi sonuçlarıyla karşılaşabilir. Uzmanlara göre, Trump’ın bu açıklaması sonrasında Netanyahu’nun kamuoyuna başka bir pozisyon sunması zorlaşacak.

ABD’deki John Hopkins Üniversitesi’nden Laura Blumenfeld’e göre, “Trump dünya barışını ilan etmişken Netanyahu’nun onu yalanlaması kolay olmayacak.”

Trump’ın Stratejik Bahsi

Trump’ın İran nükleer tesislerini bombalaması, uzun süredir karşı çıktığı askeri müdahale çizgisinden sapması anlamına geliyor. Ancak bu adım, hem İran’ı caydırmak hem de sınırlı bir askeri operasyonla iç kamuoyunu ve Kongre’yi memnun etme amacı taşıyor.

Trump, bu ateşkesin yürürlüğe girmesiyle birlikte hem Demokratlar’dan gelen eleştirileri yatıştırmayı hem de müdahalecilik karşıtı MAGA tabanını yeniden kazanmayı hedefliyor. Böylece göçmen politikaları ve ticaret savaşlarına odaklanma şansı bulabilir.

Nükleer Program Ne Olacak?

Ancak diplomatik ve askeri uzmanlara göre, Trump ve ekibi İran dosyasını “kapatmış” sayamaz. Eski ABD Ortadoğu temsilcisi Dennis Ross, “Ateşkes sağlandı ama nükleer program, balistik füzeler ve zenginleştirilmiş uranyum stoku ne olacak? Bunlar uzun ve zorlu müzakereler gerektirecek konular” dedi.

İran’ın Fordow gibi yer altı tesislerine yapılan saldırılara rağmen, zenginleştirilmiş uranyum stoklarının tamamen yok edilip edilmediği de net değil. Bu da ilerleyen dönemde taraflar arasında yeniden gerilim yaratabilir.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: istanbulanalytics@gmail.com