OECD Uyardı: Türkiye’de Nüfus Hızla Yaşlanıyor, Emeklilik Sistemi Üzerindeki Baskı Artıyor

OECD’nin 2025 Emeklilik Raporu, dünya genelinde hızlanan nüfus yaşlanmasının hem emeklilik finansmanı hem de istihdam dinamikleri üzerinde ciddi baskı yarattığını ortaya koyuyor. Türkiye’nin 2050 sonrası dönemde OECD içinde yaşlı nüfus artışının en hızlı gerçekleşeceği ülkelerden biri olacağı belirtilirken, rapor emeklilik sonrası çalışma kısıtlarının kaldırılmasını, daha esnek modellerin benimsenmesini ve finansal sürdürülebilirliğin güçlendirilmesini öneriyor.

---

OECD: “65 yaş üstü nüfus payı hızla artıyor”

Rapor, OECD genelinde 65 yaş ve üzeri nüfusun artış hızının çarpıcı boyutlara ulaştığını gösteriyor:

• 2000 yılında 65+ nüfus, 20–64 yaş grubunun %22’si seviyesindeydi.

• 2025’te bu oran %33 oldu.

• 2050’de ise %52’ye çıkması bekleniyor.

Türkiye’de de benzer bir eğilim hızlanıyor. OECD projeksiyonları, 2050 sonrasında Türkiye’nin yaşlı nüfus oranında OECD ortalamasının üzerine çıkacağını işaret ediyor.

Bu nedenle rapor, emeklilik sonrası çalışma yasaklarının ve kısıtlarının gözden geçirilmesini, daha esnek ve verimli bir modelin benimsenmesini öneriyor.

---

Çalışan nüfusta düşüş hızlanıyor: Baby boomer etkisi devrede

OECD analizine göre 1960’lardan bu yana süren düşük doğurganlık eğilimi, uzun vadeli büyüme potansiyelini zayıflatıyor. Çalışabilir nüfustaki daralma, emeklilik sistemlerinin finansmanını tehdit eden en önemli unsurlardan biri haline gelirken, rapor şu başlıklara dikkat çekiyor:

• Emekli maaşı sistemlerinin mali sürdürülebilirliğinin güçlendirilmesi,

• İşgücüne bireysel katılımın artırılması,

• Emeklilik yaşı ve prim ödeme süreçlerinde esneklik sağlanması.

Bu çerçevede, ülkelerin genç ve yaşlı işgücünü aynı anda destekleyen hibrit bir istihdam politikası geliştirmesi gerektiği vurgulanıyor.

---

Çifte maaş tartışması ve sürdürülebilirlik uyarısı

Rapor, düşen doğurganlık ve hızlanan yaşlanmanın bütçeler üzerinde artan baskı yarattığını belirtiyor. Bu kapsamda:

• Emeklilerin çalışmasını sınırlandıran uygulamaların kaldırılması veya gevşetilmesi,

• Çalışmaya devam eden emeklinin maaşının kesilmesi riskinin politika hedefiyle uyumsuz olduğu,

• Emeklilik sonrası çalışma teşviklerinin verimlilik ve mali dengeyi desteklediği

vurgulanıyor.

OECD’ye göre, emekli olup çalışmaya devam edenlerin gelirlerinin cezalandırılması sistemin sürdürülebilirliğiyle çelişiyor.

---

Zorunlu işten çıkarmalar yaşlı çalışanı zayıf düşürüyor

Raporda, emeklilik hakkı doğduğunda çalışma sözleşmelerinin zorunlu sonlandırılmasına yönelik uygulamalar eleştiriliyor. Bu tür uygulamaların:

• Yaşlı çalışanları daha kırılgan hale getirdiği,

• Kurumsal verimlilik üzerinde olumsuz etkiler yarattığı,

• Deneyimli işgücünün atıl bırakılmasına yol açtığı

vurgulanıyor.

Bu nedenle OECD, esnek çalışma modelleri, kademeli emeklilik ve yaş sınırı sonrası istihdam fırsatları gibi uygulamaların yaygınlaştırılmasını öneriyor.

---

Türkiye için stratejik yol haritası: İşgücü katılımı şart

OECD’ye göre Türkiye, hızlanan yaşlanma eğilimi nedeniyle kapsamlı bir dönüşüm sürecine hazırlanmalı. Rapora göre Türkiye’nin öncelikleri:

1. Yaşlı nüfus baskısına karşı işgücüne katılımı artıracak politikalar geliştirmek,

2. Older-adult istihdamını destekleyen kurumsal uygulamaları yaygınlaştırmak,

3. Emeklilik sisteminin uzun vadeli maliyetlerini azaltacak reformlar yapmak,

4. Emeklilerin işgücüne yeniden katılımını kolaylaştırmak.

Bu kapsamda:

• Eğitim ve yeniden beceri kazandırma programları,

• Esnek çalışma saatleri,

• Kademeli (phased) emeklilik modelleri,

• İşveren destekli yaş dostu uygulamalar

öncelikli politika alanları olarak sıralanıyor.

Ayrıca rapor, uzun vadede nüfusun dengelenmesi için aile dostu doğurganlık politikalarının önemine dikkat çekiyor.

---

Sonuç: Kapsamlı emeklilik reformu kaçınılmaz

OECD’nin temel mesajı net:

“Hızla yaşlanan nüfusa uyum sağlamak, emeklilik sistemlerinin finansal sürdürülebilirliğini güvenceye almak ve genç–yaşlı işgücü etkileşimini optimize etmek için ülkeler kapsamlı reformlar yapmak zorunda.”

Türkiye için bu reform süreci, ekonomik rekabetçiliği korumak ve sosyal refahı sürdürülebilir kılmak açısından kritik önem taşıyor.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]