🏛️ Kritik Dava: Trump’ın Tarife Yetkisi Yüksek Mahkeme’de

ABD Yüksek Mahkemesi, bu hafta Başkan Donald Trump’ın ekonomik ajandasının temel direği olan ve $90 milyar doları aşan tarife gelirini riske atan “Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası (IEEPA)” kapsamındaki tarife yetkisini incelemeye başlıyor. Davanın sonucu, küresel ticaret dengelerini ve piyasa beklentilerini kökten değiştirebilir.

Trump’ın Ekonomik Ajandası Yüksek Mahkeme’de Test Ediliyor

Başkan Donald Trump’ın “ülkemiz tarihindeki en önemli davalardan biri” olarak nitelendirdiği kritik yargı süreci bu hafta Yüksek Mahkeme’de (Supreme Court) başlıyor. Trump’ın tüm ekonomik ajandasının temel taşı sayılan tarifelerin büyük bir kısmı tehlikede olduğu için, Başkan’ın mahkemeye beklenmedik bir ziyarette bulunma ihtimali bile konuşuluyor.

Dava, Trump’ın ithalat vergilerini uygulamak için Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası’nı (IEEPA) kullanıp kullanmadığı yetkisini yasal açıdan inceleyecek. Trump, bu yetkileri kullanarak bu yıl Hindistan ve Brezilya gibi kilit ticaret ortaklarına karşı %50’ye varan, Çin’e karşı ise %145’e kadar çıkan ithalat vergisi oranlarını uygulamıştı. Mahkemenin Başkan aleyhine vereceği bir karar, mevcut tüm tarifelerin anında iptali anlamına gelmese de, Trump’ın ticaret stratejisini kökten değiştirebilir.

Davada Masadaki Milyarlar: Geri Ödeme Riski

Yüksek Mahkeme’nin kararına bağlı olan en önemli konu, hali hazırda toplanan devasa tarife geliridir:

• 90 Milyar Dolarlık Tarife Geliri: ABD Gümrük ve Sınır Koruma verilerine göre, 23 Eylül itibarıyla Amerikalı işletmeler, dava konusu IEEPA tarifelerini karşılamak için yaklaşık 90 milyar dolar ödedi. Bu meblağ, bir mali yılda ülkenin topladığı toplam tarife gelirinin yarısından fazlasını oluşturuyor.
• Trump’tan “Geri Ödeme” İtirafı: Trump, Fox Business’a verdiği bir röportajda, Yüksek Mahkeme’nin aleyhine karar vermesi durumunda, “para geri ödemek zorunda kalacağımızı” ve şirketlere ödedikleri milyarlarca doları iade edeceklerini söylemişti.

Dava birkaç ay sürebilecek olsa da, işletmeler IEEPA tarifelerini ödemeye devam etmek zorunda kalacak, bu da potansiyel geri ödeme miktarını sürekli artıracak. Ticaret avukatları, Yüksek Mahkeme’nin IEEPA tarifelerini yasa dışı ilan etmesi halinde geri ödeme şartlarını belirleyeceğini belirtiyor.

Ticaret Anlaşmaları Tehlikede

Daha yüksek tarifeleri anında uygulama tehdidi, Trump’ın ülkeleri ticaret anlaşmalarına zorlamak için kullandığı kilit bir araç oldu. Ancak Yüksek Mahkeme’nin Trump aleyhine karar vermesi durumunda tüm bu anlaşmalar tehlikeye girebilir.

Uzmanlar, IEEPA tarifelerinin artık uygulanamaması durumunda, ticaret ortaklarının ABD ile yaptıkları anlaşmaları gözden geçirmek ve daha iyi koşullar elde etmek için masaya geri dönmeye çalışabileceğini öne sürüyor. Hatta bazı ülkeler, kendi sınır vergileri düşürülene kadar Amerikan ihracatına karşı misilleme tarifeleri uygulamaya başlayabilirler.

Trump, Bölüm 232 tarifeleri (ulusal güvenlik gerekçesiyle) gibi diğer yetkilerini koruyacak olsa da, hiçbir yetki, IEEPA’da yaptığı gibi ithalat vergilerini anında ve geniş kapsamlı bir şekilde değiştirmesine izin vermeyecektir.

📈 Piyasaların En Önemli Gelişmeye Olası Tepkisi: Kararın Anlamı

Yüksek Mahkeme’nin Trump’ın IEEPA yetkisini iptal etmesi, piyasalar için haftanın en önemli gelişmesi olarak kabul edilir ve üç ana kanaldan etki yaratır:

1. Hisse Senedi Piyasaları (Global ve Türkiye): POZİTİF.
   • IEEPA’nın iptali, Trump’ın keyfi ve anlık tarife tehdidinin ortadan kalkması anlamına gelir. Bu, küresel ticaret akışında öngörülebilirliği artıracağı için uluslararası ticaret yapan şirketlerin (lojistik, otomotiv tedarikçileri) hisselerini destekleyebilir.
   • Türkiye’deki ihracatçı firmalar için de ticari risk azalır.
2. Dolar/TL ve Gelişmekte Olan Ülke Para Birimleri: POZİTİF.
   • Tarife savaşlarının yumuşaması, küresel ticaret hacmini destekler ve risk iştahını artırır.
   • Risk iştahının artması, yabancı yatırımcıların gelişmekte olan ülke piyasalarına (Türkiye dahil) fon akışını hızlandırabilir ve TL üzerinde değerlenme baskısı yaratabilir.
3. ABD Hazine Gelirleri: NEGATİF.
   • 90 milyar dolarlık (ve artmaya devam eden) potansiyel geri ödeme yükümlülüğü, ABD bütçe açığını anında kötüleştirir.
   • Bu durum, ABD tahvil getirileri üzerinde yukarı yönlü baskı yaratabilir, çünkü hükümetin daha fazla borçlanması gerekecektir. Yüksek ABD tahvil getirileri, küresel maliyetleri artırarak Türkiye’deki borçlanma maliyetlerini dolaylı olarak yükseltebilir.

Kısa Vadeli Beklenti: Kararın, Trump’ın anlık ve sert ticaret hamleleri riskini azaltması nedeniyle, küresel piyasalar tarafından genel olarak olumlu karşılanması beklenir. Ancak geri ödeme ve bütçe açığı riski, iyimserliği bir miktar dengeleyecektir.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz?
Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]