Tarladaki Fiyatlar Patladı: Sağlıklı Gıda Erişimi Hayal Oluyor

Tarladaki fiyatlar son üç ayın en yüksek artışını kaydetti. Uzmanlar, kimyasal gübre ve enerji gibi dışa bağımlı girdilerin maliyetleri katladığını ve bunun da gıda fiyatlarını yukarı çektiğini belirtiyor. “Üretici desteklenmeden sağlıklı gıdaya erişim mümkün değil” diyen uzmanlar, bu durumun gıda güvenliğini de tehdit ettiğine dikkat çekiyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE), Eylül ayında aylık bazda son üç ayın en yüksek artışını gösterdi. Fiyatlar Eylül’de bir önceki aya göre yüzde 5,80 oranında arttı. Geçen yılın Eylül ayına göre artış oranı yüzde 46,83 olurken, yılbaşından bu yana yüzde 29’a yakın bir yükseliş yaşandı. 12 aylık ortalamalara göre ise artış oranı yüzde 38 olarak kaydedildi. Yıllık değişimde en yüksek artış yüzde 155,54 ile “yumuşak çekirdekli ve sert çekirdekli meyveler” alt grubunda oldu.

İstanbul Kent Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Orhan Karaca, fiyat artışlarında genel bir katılaşma olduğuna dikkat çekerek şunları söylüyor: “TÜFE’de Ekim ayında da yüzde 3 civarında bir artış bekleniyor. Bu durumda yılın son iki ayına yaklaşık yüzde 33,5’lik bir enflasyonla gireceğiz. Bu yıl hedefin tutmaması, gelecek yılki hedefin tutturulmasını da zorlaştıracaktır. Dolayısıyla bu durum, faiz indirimlerine ara verilmesine neden olabilir.”

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Birdal ise manşet enflasyonun çok üzerinde seyreden gıda fiyatlarının, özellikle asgari ücretli kesimin alım gücünü daha da düşüreceğini ifade ediyor: “Geniş halk kesimleri hızla yoksullaşıyor. Esas sorun, Türkiye’nin tarımsal girdi yapısında. Kimyasal gübre başta olmak üzere birçok girdide dışa bağımlıyız. Bu nedenle uluslararası gelişmeler, tarım sektörünü sert şekilde etkiliyor. Gıda meselesi artık bir milli güvenlik sorunudur. Devletin uzun vadeli bir stratejiyle gıda güvenliğini ve arz zincirini güvence altına alması gerekiyor.”

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez de dışa bağımlılığın tarımdaki en büyük sorun olduğunun altını çiziyor ve hükümete yönelik uyarılarda bulunuyor: “Ekonomiyi yönetenler, yüksek gıda enflasyonunu yalnızca zirai don ve kuraklıkla açıklarken, asıl nedenin yüksek üretim maliyetleri olduğunu göz ardı ediyor. Üreticinin desteklenmesi ve üretimde kalmasının sağlanması şart. Aksi takdirde sağlıklı ve ucuz gıdaya erişim hayal olur.”

Çiftçi-Sen Örgütlenme Sekreteri Adnan Çobanoğlu ise “verimliliği artırmak” gerekçesiyle kullanılan kimyasal girdilerin yüksek maliyet oluşturduğunu belirtiyor. Çobanoğlu, özellikle kimyasal gübre kullanımının hem toprağın verimini azalttığını hem de üretim maliyetlerini yükselttiğini söylüyor. Ayrıca hayvancılıkta yaşanan sorunlara da dikkat çekiyor: “Büyükşehir yasasıyla meraların köylülerin elinden alınması, aileleri evlerinde hayvan yetiştirmekten vazgeçirdi. Oysa bitkisel üretim ile hayvansal üretimin birlikte yürütülmesi maliyetleri düşürürdü.”