KİT’ler Zarar Üstüne Zarar Yazıyor: 244 Milyar TL’lik Açık Bekleniyor

Cumhurbaşkanlığı’nın 2026 Yılı Programı’nda yer alan verilere göre, kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) bu yıl toplam 244,4 milyar lira zarar etmesi bekleniyor. Gelecek yıl için de 181,5 milyar lira düzeyinde zarar öngörülüyor. Geçtiğimiz yıl KİT’lerin toplam açığı 500,8 milyar lirayı bulmuştu. Bu yıl finansman dengesinde yaşanan iyileşmede, bütçeden yapılan yüksek tutarlı aktarmalar etkili oldu.

Bütçeden KİT’lere yapılan transferlerin büyük bölümünü, elektrik ve doğalgaz sübvansiyonları kapsamında gerçekleştirilen görevlendirme bedeli ödemeleri oluşturdu. Ayrıca, TCDD, Türkiye Taşkömürü Kurumu ve TÜRKŞEKER de bütçeden önemli miktarda kaynak aldı.

94 Bin Kişi Çalışıyor

Programa göre, 2024 yılında KİT’lerin yarattığı katma değerin GSYH içindeki payı yüzde 0,6 olarak gerçekleşti. Bu oranın yıl sonunda da değişmeyeceği tahmin ediliyor. Türkiye genelinde toplam 19 KİT bulunuyor ve bu kuruluşlarda 94 bin personel istihdam ediliyor. Ayrıca özelleştirme süreci devam eden, kamunun yüzde 50’den fazla pay sahibi olduğu Türkiye Denizcilik İşletmeleri (TDİ) AŞ ve Sümer Holding AŞ de KİT dengesi kapsamında izleniyor.

Bu yıl bütçeden KİT’lere 233 milyar TL sermaye transferi, 421,6 milyar TL görevlendirme bedeli ve 5,9 milyar TL kamu hizmeti yükümlülüğü ve sübvansiyon ödemesi yapılması planlanıyor. Aynı dönemde KİT’lerin toplam yatırım harcamalarının 483,1 milyar TL olacağı öngörülüyor.

ÇAYKUR ve TÜRKŞEKER Zorda

Programda, ÇAYKUR’un çay fiyatlarındaki artıştan olumlu etkilendiği, ancak yüksek hammadde, istihdam ve finansman giderlerinin kurumu zorladığı belirtildi. Benzer şekilde TÜRKŞEKER’in satış hedeflerinin altında kalması, finansman ihtiyacını artırarak sermaye transferlerinin yükselmesine neden oldu.

Et ve Süt Kurumu Kâr Ediyor

Vatandaşın ucuz et almak için uzun kuyruklara girdiği Et ve Süt Kurumu (ESK) ise bu yıl kâr açıklayacak kurumlar arasında öne çıktı. Programa göre ESK’nın, besilik hayvan ithalatı faaliyetlerinden 14 milyar TL kâr elde etmesi ve Hazine’ye 5,2 milyar TL temettü ödemesi bekleniyor.

TCDD’ye Dev Kaynak

Öte yandan, maliyet artışlarının gerisinde kalan bilet fiyatları nedeniyle TCDD Taşımacılık AŞ’ye bu yıl 5 milyar TL kamu hizmeti ödemesi yapılacak. Kent içi raylı sistemlerin işletilmesi için de 925,7 milyon TL sübvansiyon aktarılacağı tahmin ediliyor. Yatırımlarını büyük ölçüde bütçeden sağlanan kaynaklarla sürdüren TCDD’ye, bu yıl ayrıca 176,1 milyar TL sermaye transferi yapılması planlanıyor.