İsmailağa’dan ‘Gayrimenkul Sertifikasına’ dini onay tartışma yarattı

PARA ANALİZ- İsmailağa Cemaati’ne bağlı Fetva Heyeti, kamuya açık şekilde ilk defa bir sermaye piyasası aracına dair kapsamlı bir fetva yayımladı. “Emlak Konut Gayrimenkul Sertifikaları” hakkında verilen bu fetvada, sertifikaların alım-satımının “şer’i ölçülere uygun” olduğu ifade edildi. Ancak fetvanın içeriği, özellikle dini söylemin finansal araçlara onay vererek piyasalaşma sürecine entegre edilmesi yönünden soru işaretlerini ve tartışmaları da beraberinde getirdi.

Yatırımcıyı mı Koruyoruz, Devletin Tahvilini mi?

Sertifikalar, Emlak Konut GYO projeleri kapsamında halkın küçük paylarla konut projelerine yatırım yapabilmesine olanak tanıyor. Fakat bu enstrümanlar, aynı zamanda kâr payı beklentisiyle alınıp satılan, borsada işlem gören yatırım araçları. Sertifika yatırımcısı konut değil kâr istiyor. Bu durumda “asli edim” ile “tali edim” arasındaki ayrım, dini meşruiyet sınırlarını muğlaklaştırıyor.

Piyasalaşan İslam: Finansal Enstrümanlara Teolojik Onay

Fetvada kullanılan terminoloji dikkat çekici: “Asli edim amacıyla alım câizdir” gibi ifadeler, dini metinlerin ekonomik dil içinde nasıl dönüştürüldüğünü gösteriyor. Sermaye piyasalarında reel karşılığa dayandığı iddia edilen araçlara verilen bu fetvalar, faize alternatif adı altında yeni bir kâr mekanizmasının meşrulaştırılması anlamına da gelebilir.

Fetvanın dayandırıldığı temel gerekçeler arasında, söz konusu sertifikaların konut projesine dayalı olması, spekülatif içeriğe sahip olmaması ve “Açıkça belirtilmiş hakka tekabül etmesi” yer alıyor. Ancak bu ifadeler, borsa gibi volatil ortamlarda alınıp satılan varlıkların doğasına ne kadar uygun, tartışmaya açık.

Ekonomik Çıkmazda Yeni Bir Meşruiyet Arayışı mı?

Türkiye’de devletin borçlanma ve konut finansman modellerinde artan sıkışma, son dönemde katılım finansı araçlarına yönelimi artırdı. Faize duyarlı yatırımcıları kazanmak isteyen devlet, kamu güvenceli enstrümanlara dini onay arayışında. Bu bağlamda İsmailağa’nın fetvası, sadece dini değil, ekonomik-politik bir belge olarak da okunabilir.

 Diyanet Sustukça Cemaatler Konuşuyor

Resmi dini otorite Diyanet İşleri Başkanlığı bu konuda sessizliğini korurken, cemaatlerin fetva üretme gücünün ekonomi alanına kadar genişlemesi, laiklik ilkesi açısından da dikkat çekici. Sermaye piyasalarının dini argümanlarla pazarlanması, ekonomik sorunların dini otoriteler üzerinden çözülmeye çalışıldığı bir döneme işaret ediyor.

İsmailağa Camiası Fetva Heyeti Kararı’nda yer alan ifadeler şu şekilde;

İSMAİLAĞA CAMİASI FETVA HEYETİ KARARI
Konu: Sermaye piyasası aracı olan Emlak Konut Gayrimenkul Sertifikaları’nın şer’i hükmü hakkında.

Karar No: 2025/08
Tarih: 02.08.2025
İlgili: Kamuoyuna duyurulur

SORU:
Konut projelerine dayalı olarak çıkarılan “Gayrimenkul Sertifikası” adı altındaki sermaye piyasası araçları şer’i bakımdan caiz midir?

CEVAP:
Son dönemde yaygınlaşan, belli konut projelerine dayandırılarak sermaye piyasalarında işlem görmek üzere çıkarılan “Gayrimenkul Sertifikaları”, İslam fıkhı çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Bu tür sertifikalar, fiziki olarak varlığı bulunan ve inşaatı devam eden bir konut projesindeki bağımsız bölümleri, belirli oranlarda temsil etmek üzere ihraç edilmekte ve alıcılarına konutun belirli bir payı üzerinde hak tanımaktadır.

Şayet yatırımcı, bu sertifikaları konuta malik olmak veya ileride konut edinmek niyetiyle alıyorsa ve alım-satımı spekülatif (oynaklık kazancı odaklı) olmayıp gerçek bir ihtiyaca dayanıyorsa, bu durumda şer’an câizdir.

Ancak bu enstrümanların sadece fiyat artışından kâr elde etme amacıyla, yani konuta sahip olma niyeti taşımadan alınıp satılması durumunda mekruh hatta harama yakın bir işlem olabilir. Bu yönüyle yatırımcının niyeti, işlemin hükmünü tayin edici unsurdur.

Ayrıca, bu tür sertifikaların dayandırıldığı projelerin gerçek, somut, belirli bir konut projesine bağlı olması, yatırımcıya açıkça belirtilmiş haklar sağlaması ve taraflar arasında akdin tüm şartlarının net olması, şer’i uygunluk açısından önemlidir.

Bu bağlamda, İsmailağa Camiası Fetva Heyeti olarak yapılan değerlendirme neticesinde: Emlak Konut tarafından ihraç edilen ve belirli konut projelerine dayalı olarak oluşturulmuş gayrimenkul sertifikalarının, yukarıda belirtilen şartlara uyulması kaydıyla alım-satımı şer’an câizdir.

Bu fetvamız, asli edimi konut edinimi olan ve niyetinde dürüstlük bulunan yatırımcılar için geçerlidir. Spekülatif amaçlarla alım-satım yapmak isteyen kimseler için ise ayrı hüküm değerlendirmesi yapılmalıdır.

Fetva Heyeti Üyeleri:

• Emin Ali Yüksel (Başkan)

• Mustafa Ülker (Başkan Vekili)

• Abdullah Atlas

• Yasin Çelik

• Fikret Tüfek

• Abdullah Mollaoğlu