Dünya değişiyor, kıtlık kavramı da…..

Kıtlık değişti, ekonomi değişiyor.💬

 

“Ekonomi, kıt kaynaklarla sınırsız ihtiyaçları karşılamaya çalışan bilimdir.”

 

Bu tanım, 18. ile 20. yüzyıl arasındaki klasik ve neoklasik ekonomi döneminde ortaya çıktı. O dönemde insanlığın üretim gücü sınırlıydı:

• Enerji kaynakları azdı (kömür, petrol, nitelikli iş gücü).
• Üretim yavaştı.
• Bilgiye erişim kısıtlıydı.

 

Bu yüzden ekonomi, kıtlık ve paylaşım bilimi olarak tanımlandığını öğrendik, tartıştık ve kabullendik.

 

Günümüzde durum farklı mı? Evet, çok farklı. Artık:

• Güneş enerjisi, rüzgâr, hidrojen gibi yenilenebilir kaynaklar neredeyse sınırsız.
• Bilgi, yazılım ve dijital varlıklar çoğaldıkça tüketilmeden yeniden üretilebiliyor.
• Çeşitli türlerdeki Yapay Zeka (AI) ve otomasyon, fiziksel emeği minimize ediyor.
• Uzay madenciliği ve derin deniz kaynakları, gezegenimizde, gezegen dışında, güneş sistemi içinde gezegenler arası ve yıldızlararası potansiyel yaratıyor.

 

Yani “doğal kaynak kıtlığı” kavramı göreceli hâle geldi.

 

Peki o zaman ekonomi neden hâlâ kıtlıktan bahsediyor? KITLIK?

 

Çünkü modern ekonomide “kıtlık”, artık maddeyle değil, erişimle ilgilidir.

 

Gerçek kıtlık şunlardadır:

• Adaletli dağılım (income inequality*),
• Zaman (herkesin 24 saati var ama sınırlı),
• Dikkat ve bilgi (aşırı veri çağında anlam bulma zorluğu),
• Sürdürülebilirlik (doğa tahribatı ve ekosistem dengesi),
• Doğru istatiski verilerle analiz ve doğru karar verme yeteneği,
• Sürdürülebilir güvenli ortam.

Dolayısıyla 21. yüzyıl ekonomisinde KITLIK:

 

“Kaynağın varlığı değil, erişim ve kullanım kapasitesiyle ilgilidir.”

 

Yeni ekonomi tanımı nasıl olmalı?

 

Bugün ekonominin konusu artık “neye sahip olduğumuz” değil, nasıl yönettiğimizdir.

 

Bugünün koşullarında daha doğru tanım şu olabilir:

 

“Ekonomi, mevcut kaynakları adil, sürdürülebilir ve verimli biçimde yöneterek insani ihtiyaçları karşılamayı amaçlayan bilimdir.”

 

Yani artık sadece “kıt kaynaklar” değil;

 

Kıtlık değişti, ekonomi değişiyor :

• Klasik çağda:

Kıtlık = Madde eksikliği

• Modern çağda:

Kıtlık = Erişim, zaman ve adalet eksikliği

• Gelecekte:

KITLIK = Anlam, dikkat ve bilinç eksikliği, nadir toprak elementleri, yaşanabilir iklim koşulları ve temiz içme suyu

 

18. yüzyılda ilk tanımlandığından bu yana değişmeyen tek kıtlık, adaletli paylaşımın eksikliğidir.

 

 

Bugün insanlığın da, enerjinin de, maddenin de varlığı tartışmasız; fakat dünyanın en büyük ihtiyacı hâlâ adil gelir dağılımıdır (income inequality).

 

Sizce 21. yüzyılın ekonomisi hangi kıtlığı çözmek zorunda?

 

 

Gökşer E.

* “Income inequality”kavramı bir kişiye ait değildir. Ancak bilimsel çerçevesini Pareto, Gini, Kuznets ve Piketty bilim insanlarınca farklı yıllarda yaptıkları akademik çalışmalarla birlikte oluşturmuştur.

 

Yazarın izniyle Linked-In’den paylaşıldı