Çağrı Sarıkaya: Ekonomik Aktivite Güçlü, Ancak Enflasyonda Başarı Kolay Değil – İhracat ve İç Talep Görünümü Sıcak Kalıyor

Özet:

Türkiye ekonomisi 25Ç3 döneminde yıllık %3,7, çeyreklik %1,1 büyüdü. Büyüme tarım dışı sektörlere genelden yayılırken, tarımda süren zayıflık çıktı açığı göstergelerini enflasyonist bölgede tutuyor. İç talep güçlü ve çekirdek dış denge verileri tüketim ağırlıklı ithalatın arttığını gösteriyor. Bu tablo TCMB’nin Aralık toplantısında faiz indirimini genişletme ihtimalini zayıflatırken, büyüme dinamiklerinin henüz belirgin şekilde soğumadığına işaret ediyor. Kasım ayında dış ticaret açığı 7,8 milyar dolar olurken, enerji ve altın hariç ithalatın artmaya devam etmesi talep baskısını canlı tutuyor.

---

📌 GSYH 25Ç3’te %3,7 büyüdü – Soğuma işareti yok

Akbank Ekonomik Araştırmalar değerlendirmesine göre Türkiye ekonomisi 25Ç3’te yıllık %3,7, çeyreklik %1,1 büyüme kaydetti. Veri piyasa tahminlerinin bir miktar altında kalmasına karşın, bankanın beklentilerine oldukça yakın gerçekleşti.

Sektörel görünümde:

• Tarım haricinde geniş tabanlı büyüme görüldü.

• Tarım katma değerinde son üç çeyrekte toplam %10,6 daralma var.

• Tarım dışı katma değer yıllık %5,6 arttı.

Akbank ekonomistleri inşaat, hizmet ve sanayi sektörlerinde 24Ç4–25Ç1 dönemine kıyasla 25Ç2–25Ç3 döneminde daha güçlü momentum oluştuğuna dikkat çekiyor. Bu eğilim ekonomide belirgin bir yavaşlama olmadığını teyit ediyor.

---

🔥 Çıktı açığı enflasyonist bölgede kalmaya devam ediyor

Bankanın hesaplamalarına göre çıktı açığı göstergeleri halen enflasyonist fazda. Bunun iki temel nedeni bulunuyor:

1. Tarım dışı katma değerde son dört çeyreğin ortalama çeyreklik artışı %1,4.
   Aktivite gücünü koruyor.

2. Tarım sektöründeki zayıflama arz şoklarıyla birleşerek enflasyonist risk üretiyor.

Bu tablo makro politika duruşunun gerektiği kadar sıkı olup olmadığı tartışmasını gündeme taşıyor. Akbank analistleri Fed’de benzer bir büyüme sonucu gelseydi, iletişimin muhtemelen “enflasyona odaklanmak için uygun büyüme penceresi” şeklinde olacağını belirtiyor.

Sonuç olarak:

• İç talep güçlü,

• Enflasyon görünümü hassasiyetini koruyor,

• Ücret ve yönetilen fiyatlar belirsizlik yaratıyor.

Bu nedenle TCMB’nin Aralık toplantısında faiz indirimini genişletmesi veya agresif bir indirim düşünmesi makul görünmüyor.

---

🌍 Dış ticaret açığı Kasım’da 7,8 milyar dolar – Çekirdek denge zayıflıyor

Ticaret Bakanlığı geçici verilerine göre:

• Kasım 2025 dış ticaret açığı: 7,8 milyar $
  (Geçen yıl aynı aya göre +0,3 milyar $)

• 12 aylık toplam açık: 91,3 milyar $ (sınırlı artış)

Mevsim etkilerinden arındırılmış veriler dış ticarette kısmi iyileşmeye işaret etse de, çekirdek dengede bozulma sürüyor. Altın ve enerji hariç ithalat özellikle tüketim ve ara malları kanalıyla artırak iç talep baskısını güçlendiriyor. Enerji-Altın dengesi nispeten toparlanmış olsa da çekirdek açığın genişlemesi ekonomide yavaşlama olmadığının işareti.

Bu görünüm büyüme verisiyle birlikte değerlendirildiğinde iç talebin büyümeyi sürüklemeye devam ettiği, enflasyonist talep koşullarının sürdüğü yorumu yapılıyor.

---

📈 İhracat cephesinde sınırlı artış – Kuzey Amerika dikkat çekti

Kasım ayında dış ticaret kalemleri:

• İhracat: %2,2 artışla 22,7 milyar $

• İthalat: %2,6 artışla 30,5 milyar $

• Açık: 7,8 milyar $

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış bazda ihracat son iki aydır artıyor.
Kasımda:

• İhracat (m.a.) %1,5 arttı

• Altın ihracatı düşük seyrini korudu (79 milyon $)

• Enerji ihracatı aylık %26,7 yükseldi ancak önceki düşüşleri kapatmaya yetmedi

• Altın ve enerji hariç ihracat artışı %0,5 ile daha sınırlı

Bölgesel veriler:

• AB-27’ye ihracat son üç ayda düzenli artışta

• Kasımda en güçlü yükseliş %14 ile Kuzey Amerika’da

• Diğer Avrupa gerilerken, Yakın-Orta Doğu’ya satışlar arttı

Mal gruplarında:

• Tüketim malları ihracatı +%2,0

• Ara malları +%0,3

• Yatırım malları -%2,2

---

🛬 İthalatta canlılık sürüyor – tüketim ve ara malı öne çıktı

Kasımda ithalat (m.a.) aylık %0,3 arttı, ancak son üç ay toplam yükseliş %15,4 ile dikkat çekici.
Altın ithalatı 2,5 milyar $ ile yüksek seyrederken ilk 11 ayda 21,1 milyar $ hacme ulaştı.
12 aylık birikimli altın ithalatı 23,1 milyar $ seviyesinde.

Enerji ithalatı:

• Ekimde aylık %11,8 yükseliş sonrası

• Kasımda %1,8 geriledi

Altın ve enerji hariç ithalat %2,3 arttı, özellikle:

• Tüketim malları +%5,1

  • Mücevherat hariç bakıldığında artış %6,7

• Altın-enerji hariç ara malı ithalatı %2,1 arttı

• Yatırım malları hafif geriledi (-%0,3)

Altın ve enerji hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı:

• %89,8 → %88,3’e düştü

Bu tablo iç talebin güçlü seyrettiğini, ithalat iştahının sürdüğünü ve dezenflasyon sürecinin kolay olmayacağını yeniden teyit ediyor.

---

Sonuç – Aktivite güçlü, talep sıcak; para politikasında gevşeme alanı sınırlı

• Büyüme beklentilerin hafif altında ancak geniş tabana yayılmış durumda

• İç talep güçlü kalmaya devam ediyor

• Çıktı açığı enflasyonist bölgede

• Çekirdek dış denge bozuluyor, ithalat eğilimi yüksek

• TCMB’nin Aralık’ta büyük çaplı faiz indirimi zayıf olasılık

Türkiye ekonomi yönetimi için, büyümeyi korurken enflasyonla mücadeleyi sürdürmek dengeli politika gerektiriyor.
Talep koşullarındaki canlılık ve çekirdek ithalat verileri, fiyat istikrarına giden yolun kısa olmayacağına işaret ediyor.

---

📌 Kaynak: Akbank Ekonomik Araştırmalar – Çağlar Yüncüler, Sibel Yapıcı, Sercan Pişkin