ANALİZ: Ukrayna Saldırısı: Türkiye’nin petrol ithalatına büyük darbe

Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki petrol ve petrol ürünleri ihracat terminalleri, Türkiye’nin enerji ithalatında stratejik bir rol oynamaktadır. Türkiye, Rusya’dan ithal ettiği ham petrol ve dizel gibi rafineri ürünlerinin büyük bir kısmını Karadeniz rotası üzerinden, özellikle de en büyük limanlardan almaktadır.

 

1. Türkiye Hangi Terminallerden İthalat Yapıyor?

 

Türkiye’nin Karadeniz yoluyla Rusya’dan yaptığı ithalatta en kritik iki nokta şunlardır:

• Novorossiysk Limanı: Bu liman, Rusya’nın en büyük ihracat merkezlerinden biri olup, özellikle Urals ham petrolünün Batı pazarlarına (ve dolaylı olarak Türkiye’ye) sevkiyatında hayati öneme sahiptir. Türkiye’nin yerel rafinerileri (örneğin TÜPRAŞ), bu bölgeden gelen Urals petrolünü düzenli olarak kullanmaktadır.
• CPC Terminali (Kaspian Boru Hattı Konsorsiyumu): Novorossiysk yakınlarında bulunan ve Kazakistan (Tengiz petrolü) ile Rusya’dan ham petrol taşıyan bu terminal, uluslararası piyasalar için en önemli çıkış noktasıdır. Türkiye, büyük ölçüde bu hattan gelen ve Karadeniz’den yüklenen petrolü de kullanmaktadır.
• Tuapse Limanı: Daha küçük hacimli petrol ürünleri ihracatında kullanılan bu liman da sık sık insansız hava aracı (İHA) saldırılarının hedefi olmaktadır.

 

Özetle, evet, Türkiye bu Karadeniz terminallerinden ve özellikle Novorossiysk bölgesinden düzenli ve yüksek hacimli ithalat yapmaktadır. Bir terminalin tamamen kapatılması, Türkiye’nin tedarik zincirini direkt olarak etkileyecektir.

 

2. Türkiye Ne Kadar İthalat Kaybı Yaşar?

 

Türkiye’nin Rusya’ya olan genel enerji bağımlılığı dikkate alındığında, tek bir büyük terminalin kapanması önemli bir hacim kaybı riski taşır:

 

a. Toplam Rusya Bağımlılığı

 

Türkiye, son yıllarda Batı’nın uyguladığı ambargolar nedeniyle Rus petrolünü piyasa fiyatının altında alma fırsatını değerlendirmiş ve Rusya’yı en büyük tedarikçilerinden biri yapmıştır. Türkiye’nin Rusya’dan ithal ettiği toplam ham petrol ve dizel gibi rafineri ürünlerinin günlük hacmi, dönemsel olarak 400.000 ila 500.000 varil/gün (bpd) seviyelerine ulaşabilmektedir. Bu hacmin önemli bir kısmı Karadeniz üzerinden gelmektedir.

 

b. Kayıp Miktarı ve Maliyet Etkisi

 

Eğer Novorossiysk gibi ana bir ihracat limanı tamamen ve uzun süreli kapanırsa:

1. Hacim Kaybı: Türkiye, bu liman üzerinden gerçekleşen sözleşmeli ithalat hacmini (günlük yüz binlerce varil) anında kaybedecektir. Bu kayıp, özellikle ülkenin dizel gibi işlenmiş petrol ürünleri ihtiyacında hemen hissedilir.
2. Maliyet Artışı (Navlun Risk Primi): Türkiye, kaybedilen hacmi hızla telafi etmek için Körfez ülkeleri (Irak, Suudi Arabistan, BAE) veya Afrika (Nijerya) gibi daha uzak pazarlara yönelmek zorunda kalacaktır. Bu durum, tankerlerin kat edeceği mesafeyi ve dolayısıyla navlun (nakliye) maliyetlerini dramatik şekilde artıracaktır.
3. Fiyat Artışı (Urals Primi): Ukrayna saldırıları sonucu Karadeniz sigorta maliyetlerinin yükselmesi, Rusya’nın Urals petrolüne uyguladığı indirimi (discount) azaltabilir veya Karadeniz dışındaki alternatif Rus limanlarına olan talebi artırabilir.

Sonuç: Türkiye’nin kaybı sadece fiziksel miktar olarak değil, aynı zamanda enerji maliyetlerinin yükselmesi ve tedarik zincirindeki aksama riski olarak da ölçülmelidir. Liman kapanması, yerel rafinerilerin (TÜPRAŞ) farklı ham petrol türlerine adapte olma süreci nedeniyle operasyonel aksaklıklara bile yol açabilir.