ANALİZ: Dış Ticaret Dengesi Üçüncü Çeyrekte İyileşti

Özet:

Ticaret Bakanlığı’nın geçici verilerine göre eylülde dış ticaret açığı yıllık bazda artış gösterdi. Ancak üçüncü çeyrek geneline bakıldığında dış dengede belirgin bir iyileşme dikkat çekiyor. Bu tablo, ithalattaki yavaşlama ve altın-enerji dengesindeki gelişmelerle yakından ilişkili.

Eylül Ayında Açık Arttı

Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Eylül 2025’te dış ticaret açığı yıllık bazda 1,7 milyar dolar artarak 6,9 milyar dolara yükseldi. Yılın ilk dokuz ayında dış açık toplam 67 milyar dolar olurken, 12 aylık birikimli açık 89,3 milyar dolara çıktı.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre, üçüncü çeyrek boyunca kayda değer bir iyileşme yaşanmasına rağmen eylülde dış dengede bozulma görüldü. Bu bozulmada hem ihracattaki yavaşlama hem de ithalattaki güçlü artış etkili oldu.

İhracatta Gerileme

Eylülde ihracat yıllık bazda %3 artışla 22,6 milyar dolar oldu. Ancak mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış bazda aylık %2,8 düşüş dikkat çekti.

• Altın ihracatı 172 milyon dolarda kalarak düşük seviyesini sürdürdü (2025 Ocak–Temmuz ortalaması: 317 milyon $).

• Enerji ihracatı %2,5 geriledi.

• Altın ve enerji hariç ihracat da %2,9 düşerek genel eğilimi teyit etti.

Bölgesel bazda AB-27’ye yapılan ihracat üç aylık düşüşün ardından artış gösterdi. Ancak en belirgin gerileme Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ihracatta oldu.

Mal gruplarına göre bakıldığında, yatırım mallarında %8,7’lik, tüketim mallarında %2,7’lik düşüş kaydedildi. Ara mallarında ise düşüş sınırlı kaldı.

İthalatta Güçlü Artış

İthalat tarafında önceki iki ayda %11,4’lük kümülatif düşüşün ardından eylülde %8,8 artış yaşandı.

• Altın ithalatı 2,5 milyar dolar ile Eylül 2023’ten bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.

• Enerji ithalatı ise %8,5 gerileyerek yıl başından bu yana süren düşüş trendini devam ettirdi.

• Altın ve enerji hariç ithalat %6,8 artışla öne çıktı.

Çekirdek ithalatta özellikle ara malları ithalatındaki %10,3’lük yükseliş belirleyici oldu. Yatırım mallarında %5,2 artış gözlenirken, tüketim malları ithalatı da %4 arttı.

Mücevherat ithalatı aylık %5,1 artsa da 326 milyon dolarda kalarak geçen yıl ortalamasının altında kaldı.

Dış Dengeye Genel Bakış

Eylül ayında aylık bazda bozulma olsa da üçüncü çeyrek genelinde dış dengede altın, enerji ve çekirdek göstergeler bazında belirgin bir iyileşme gerçekleşti.

Bunun başlıca nedeni, ithalattaki genel yavaşlama oldu. Bu gelişme aynı zamanda iktisadi faaliyette üçüncü çeyrekte zayıflama sinyali olarak değerlendiriliyor.

Altın ve enerji hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı eylülde %102’den %95’e geriledi.

Sonuç

Veriler, Türkiye’nin dış ticaret dengesinde kısa vadeli dalgalanmalarla birlikte üçüncü çeyrek genelinde pozitif bir görünüm sergilendiğini ortaya koyuyor. Ancak ihracattaki zayıflama eğilimi ve çekirdek ithalattaki artış, önümüzdeki dönemde dengenin korunmasını zorlaştırabilir.

Kaynak:  Akbank Ekonomik Araştırmalar