WTO Hesapladı: Yapay Zekâ, 2040’a Kadar Küresel Ticareti %40 Artırabilir

Dünya Ticaret Örgütü (WTO), yayınladığı 2025 Dünya Ticaret Raporu’nda yapay zekânın (AI), doğru politikalarla desteklenmesi halinde 2040 yılına kadar küresel ticarette %40’a varan artış sağlayabileceğini açıkladı. Ancak dijital eşitsizlikler ve teknolojiye erişimdeki uçurumlar kapanmazsa, bu potansiyel eşit şekilde dağıtılamayabilir.

Küresel büyümenin yeni motoru: Yapay zekâ

WTO’nun raporuna göre yapay zekâ, mal ve hizmetlerin üretiminden tüketimine kadar tüm ticari süreçlerde dönüşüm yaratma kapasitesine sahip. Teknolojinin doğru kullanımı, sadece üretkenliği artırmakla kalmayacak; aynı zamanda ticaret maliyetlerini azaltarak sınır ötesi ticareti daha erişilebilir hale getirecek.

2023 yılında yalnızca yapay zekâya bağlı sektörlerdeki ticaret hacmi 2,3 trilyon dolara ulaştı. Bu rakamın büyük bir kısmını yarı iletkenler, ham maddeler ve ara mallar oluşturuyor. Bu ürünler, yapay zekâ sistemlerinin üretiminde kilit rol oynuyor.

WTO: Doğru politika ile gelir uçurumu da kapanabilir

Rapor, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde dijital altyapı yatırımlarının artırılması ve yapay zekâ kullanımının teşvik edilmesiyle ciddi gelir artışları sağlanabileceğini ortaya koyuyor.

• Dijital altyapı açığının %50 oranında azaltılması durumunda:

  • Düşük gelirli ülkelerde kişi başı gelir %15 artabilir.

  • Orta gelirli ülkelerde bu oran %14’e kadar çıkabilir.

Bu bulgular, yapay zekânın sadece gelişmiş ekonomiler için değil, aynı zamanda kalkınmakta olan ülkeler için de önemli fırsatlar sunduğunu gösteriyor.

WTO Genel Direktörü: Erişim hâlâ çok eşitsiz

WTO Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, raporun önsözünde şu ifadelere yer verdi:

“Yapay zekâ, ticaret maliyetlerini azaltma ve verimliliği artırma konusunda muazzam bir potansiyele sahip. Ancak bu potansiyelin herkese ulaşabilmesi için dijital ticarete ve yapay zekâya erişimdeki eşitsizliklerin giderilmesi şart.”

Okonjo-Iweala, ticaretin yapay zekâdan doğan büyüme fırsatlarının tüm ülkeler tarafından erişilebilir hale getirilmesinde kilit rol oynayabileceğini vurguladı. Ayrıca, ticaret politikaları, yatırım teşvikleri ve kapsayıcı dijital dönüşümün eş zamanlı yürütülmesi gerektiğini belirtti.

Kapsayıcı büyüme için 3 kritik adım

WTO raporu, AI’nın küresel ekonomide kapsayıcı bir büyüme motoruna dönüşebilmesi için üç temel politika önerisinde bulunuyor:

1. Dijital uçurumun kapatılması: Yetersiz internet altyapısı ve teknolojik donanım eksikliği, AI dönüşümünün önündeki en büyük engel. Genişbant yatırımları ve dijital eğitim politikaları öncelik kazanmalı.

2. İşgücü becerilerine yatırım: Yapay zekâ ile değişen iş gücü piyasasına uyum sağlamak için hem mavi hem de beyaz yaka çalışanların yeniden eğitilmesi gerekiyor.

3. Açık ve öngörülebilir ticaret ortamı: Korumacılık ve dijital ticaret kısıtlamaları, AI’nin sağladığı verimliliği sınırlandırabilir. Açık pazar politikaları, tüm ekonomilerin AI’dan faydalanmasını sağlayabilir.

AI ticaretin doğasını dönüştürüyor

Yapay zekâ, sınır ötesi veri akışı, dijital hizmet ihracatı, e-ticaret ve otomatik gümrük süreçleri gibi alanlarda da derin etkiler yaratıyor. Rapora göre AI uygulamaları sayesinde hem lojistik hem de gümrük süreçlerinin dijitalleşmesi, ihracatçılar için zaman ve maliyet tasarrufu sağlayacak.

Ayrıca, tüketici davranışlarının daha iyi analiz edilmesiyle birlikte ürün ve hizmetlerin uluslararası pazarlara daha hızlı adapte edilmesi mümkün hale geliyor.

WTO: Ticaret, AI eşitsizliğini dengeleyebilir

WTO uzmanlarına göre, ticaretin doğrudan ve dolaylı etkileri sayesinde yapay zekânın getirdiği gelir ve üretkenlik kazanımları toplumun daha geniş kesimlerine yayılabilir. Ancak bunun gerçekleşmesi için gelişmekte olan ülkelerin bu teknolojilere erişimi desteklenmeli.

Özetle, yapay zekâ küresel ticaretin doğasını dönüştürmeye hazırlanıyor. Ancak bu dönüşümün kapsayıcı olması için ülkelerin şimdiden uygun politikaları benimsemesi gerekiyor. Aksi halde, AI yalnızca mevcut eşitsizlikleri derinleştiren bir araca dönüşebilir.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan haftalık strateji raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Bize e-mail atın: [email protected]
Abonelik ücretlidir ve sadece kurumlara hitap eder. Yatırım tavsiyesi içermez.