Tüm dünya Çin dumpinginden şikayetçi

Çin’in İhracat Gücü ABD Tarifelerine Rağmen Zirveye Koşuyor: Yeni Küresel Ticaret Dengeleri ve Tehlikeler

ABD’nin son beş aydır uyguladığı rekor düzeydeki gümrük tarifelerine rağmen Çin’in ihracat motoru tüm hızıyla çalışıyor. Başkan Şi Cinping’in liderliğinde ülke, bu yıl 1.2 trilyon dolarlık rekor dış ticaret fazlasına doğru ilerliyor. Ancak bu başarı, küresel ölçekte hem ekonomik hem jeopolitik gerilimleri tetikliyor.

ABD Kapandı, Hindistan ve Afrika Açıldı

Amerikan pazarına erişimin sınırlanması Çinli üreticileri yıldırmadı. Aksine Hindistan’a ihracat Ağustos ayında rekor kırdı, Afrika’ya yapılan sevkiyat yıllık bazda rekor seviyeye gidiyor ve Güneydoğu Asya’ya satışlar pandemi döneminin de ötesine geçti. Çin, yalnızca ABD’yi değil, dünyanın yarısından fazlasını ticari partneri haline getirmiş durumda.

Meksika Açıkça Karşı Çıktı, Diğer Ülkeler Sırada mı?

Şimdiye kadar yalnızca Meksika, Çin ürünlerine karşı yüzde 50’ye varan gümrük tarifeleriyle açıkça misilleme yaptı. Ancak Hindistan’dan Endonezya’ya, Şili’den Brezilya’ya kadar birçok ülke iç piyasalarını koruma baskısı altında.

Örneğin Hindistan’da yetkililer Çin ve Vietnam gibi ülkelerden yapılan ithalatla ilgili damping şikayetlerine dair 50 soruşturma başvurusunu değerlendiriyor. Endonezya Ticaret Bakanı, Çin menşeli tekstil ürünlerinin sosyal medyada viral olan 80 sentlik ihracat planları sonrası denetim sözü verdi. Latin Amerika’da Çin’in e-ticaret devi Temu’nun kullanıcı sayısı %143 arttı; Şili ve Ekvador ise düşük maliyetli ithalata yönelik hedefli ek vergiler uygulamaya başladı.

Diğer Ülkeler Neden Sessiz?

Uzmanlara göre, çoğu ülkenin sessiz kalmasının nedeni ABD ile hâlihazırda yürütülen ticaret müzakereleri. Gavekal Dragonomics’in Çin Araştırmaları Başkan Yardımcısı Christopher Beddor, “Bazı ülkeler küresel ticaret sisteminin çöküşüne katkıda bulunmak istemiyor. Bazıları ise Çin’e karşı alabilecekleri önlemleri ABD’ye taviz olarak sunmak üzere elinde tutuyor olabilir,” diyor.

Çin Diplomasiyle Zırh Kuruyor

Çin, sadece ekonomik gücüyle değil diplomatik kartlarını da oynayarak küresel baskılara karşı koyuyor. Başkan Şi, bu ay BRICS liderleriyle yaptığı görüşmede korumacılığa karşı birleşik cephe çağrısı yaptı. Çin Ticaret Bakanlığı yetkilileri ise Meksika’yı açıkça uyararak “iki kere düşünmelerini” istedi. Öte yandan Trump yönetimi, NATO üyelerini Çin’e karşı %100’e varan tarifeler uygulamaya zorlayarak jeopolitik baskıyı artırıyor.

Çin: “Talep varsa satarız, maliyetin altına inmiyoruz”

Pekin ise suçlamaları reddediyor. Çin Maliye Bakan Yardımcısı Liao Min, “Yurt dışından talep varsa, Çin de buna göre ihracat yapar,” diyerek ülkesinin küresel piyasaları manipüle etmediğini savundu. Çin’in resmi yayın organı Halkın Günlüğü de sosyal medya hesaplarından “Çin damping yapmıyor, maliyet altı satış yapmıyor” açıklamasını yayımladı.

Çin’in İhracatı Artıyor Ama Sorunlar Devam Ediyor

Yüksek ihracata rağmen Çin ekonomisi içsel sıkıntılarla boğuşuyor. Sanayi firmalarının kârları yılın ilk yedi ayında %1.7 düştü. Başkan Şi’nin “anti-yıpranma” politikaları çerçevesinde üreticiler, iç piyasadaki fazla kapasiteyi eritmek için fiyat kırarak yurtdışına yöneliyor. Bu ise Çin’in tarihindeki en uzun süreli deflasyon sürecine katkı sağlıyor.

Aynı zamanda bu ihracat patlaması, Çin’in tüketimi canlandırarak iç talebi büyütme hedefleriyle de çelişiyor. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent’in çağrısı da bu yöndeydi: Çin’in yeni kalkınma planında yerli tüketiciyi odak noktasına koyması gerektiğini vurgulamıştı. Bu hedeflerin açıklanacağı önemli bir Komünist Parti toplantısı yaklaşıyor.

Çin Şoku 2.0: Gelişen Piyasalar Alarmda

Trump’ın Nisan ayında II. Dünya Savaşı’ndan bu yana en sert tarifeleri açıklamasından önce bile, birçok gelişen ülke Çin ürünlerinin piyasalarını istila edeceğinden endişeliydi. Endonezya’nın eski cumhurbaşkanı %200 vergi tehdidinde bulunmuş, Brezilya Çin çeliğine ek vergi getirmişti. Vietnam bile Çinli e-ticaret devlerine karşı geçici önlemler aldı.

Gavekal Dragonomics’ten Arthur Kroeber’e göre, Çinli ihracatçılar “son derece rekabetçi” ve yüksek tarifelere rağmen bunu absorbe edebiliyor ya da üretimin son aşamasını daha düşük vergi uygulayan ülkelere kaydırarak sistemin etrafından dolaşıyor.

Çin Ürünleri Yeni Pazarlara Yöneliyor

Kamboçya Merkez Bankası Başkanı Chea Serey’nin açıklamaları, Çin’e bağımlı ülkelerin içinde bulunduğu zor durumu özetliyor: “Çin’den çok ithalat yapıyoruz ama aynı zamanda Çin’den ciddi yatırım da alıyoruz.”

Bazı Çin mallarının Vietnam üzerinden ABD gibi ülkelere yönlendirilmesi sadece tablonun bir kısmı. Çin’in ileri teknoloji ürünlerine olan küresel talep de ihracat artışında önemli rol oynuyor. Avrupa ve Avustralya gibi zengin ülkelere satışlar da artmış durumda.

Hindistan: Yeni Ortak mı, Ara Durak mı?

Hindistan, Trump’ın ticaret haritasını yeniden çizme stratejisinden ilginç biçimde fayda sağladı. Ağustos ayında Çin’den Hindistan’a yapılan ihracat 12.5 milyar dolarla rekor kırdı. Bu artışın arkasında ise Apple gibi devlerin üretimi Çin’den Hindistan’a kaydırması var. Ancak bu şirketler hâlâ Çin’den gelen parçalara ve ekipmanlara bağımlı.

Temmuz ayında Çinli şirketler Hindistan’a neredeyse 1 milyar dolar değerinde çip, milyarlarca dolarlık cep telefonu ve parça ihraç etti. 2025 sonunda ihracatın geçen yılki rekoru geçmesi bekleniyor.

JPMorgan Hindistan Başekonomisti Sajjid Chinoy, “Çin ilk yarıda beklentilerin üzerinde performans gösterdi,” diyor. “Avrupa gibi alternatif ihracat pazarları yaratmaları ABD’ye yapılan ihracattaki yavaşlamayı dengelemelerinde kilit rol oynadı.”

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]