Küresel Borç 320 Trilyon Dolara Dayandı: Faiz Artışı Likidite Krizi Tetikleyebilir mi?

Küresel piyasalarda faiz beklentileri yön değiştirirken, 320 trilyon doları aşan toplam borç stoku finansal sistem için alarm veriyor. ABD Başkanı Trump’ın baskısı altındaki Fed’in faiz indirimi beklentileri zayıflarken, tahvil faizlerindeki yükseliş likidite krizini tetikleyebilir.

ABD Merkez Bankası Fed, haziran ayı verileri ışığında faiz indirimine yönelik temkinli duruşunu sürdürüyor. Eylül ayında faiz indirimi hâlâ olasılık dahilinde olsa da, yıl sonuna kadar toplam indirim beklentisi 43 baz puana kadar gerilemiş durumda. Başkan Jerome Powell’ın yaz aylarını enflasyon görünümü açısından “kritik” olarak nitelemesi ve Boston Fed Başkanı Susan Collins’in tarifelerin büyüme ve istihdam üzerinde baskı yaratabileceği uyarısı bu temkinli yaklaşımı destekliyor.

Ancak Başkan Donald Trump, faizlerin hâlâ çok yüksek olduğunu belirterek Fed’e bir kez daha faiz indirimi çağrısında bulundu. Hazine Bakanı Scott Bessent ise Powell’ın görev süresinin Mayıs 2026’da sona ereceğini hatırlatarak, Trump’ın Fed’e baskıyı artırmak için “gölge başkan” fikrini gündeme getirdiğini açıkladı. Trump’ın 30 Temmuz’daki Fed toplantısı öncesinde söylem dozajını artırması bekleniyor.

Trump’ın stratejisi oldukça net: Üretimi ABD’ye döndürmek ve istihdam yaratmak. Bunun için düşük faizli kredi ve yatırım ortamı arzuluyor. Ancak Fed’in asli görevi fiyat istikrarı ve tam istihdam olduğu için, mevcut tablo çatışmalı bir zemine işaret ediyor. 14 ay boyunca politika faizini %5,25 düzeyinde sabit tutan Fed, ancak Eylül 2024’te ilk indirime gitmişti.

Tahvil Piyasasında Alarm Zilleri

Tahvil faizlerindeki küresel artış endişeleri artırıyor. İngiltere’de kamu maliyesine yönelik kaygılarla başlayan yükseliş, Japonya’nın 30 yıllık tahvil faizinin %3,2250’ye ulaşmasıyla ivme kazandı. ABD 30 yıllık tahvil faizi de %5 ile son 6 haftanın zirvesine tırmandı. Bu gelişmelerin arka planında ise devasa borç yükü var:

• Devlet tahvili piyasası büyüklüğü: 80 trilyon dolar

• Toplam küresel borç stoku (hanehalkı, şirketler, kamu): 320 trilyon dolar

• Bu da küresel GSYH’nin yaklaşık %330’una denk geliyor.

Bu denli yüksek bir borç yükü karşısında tahvil faizlerindeki keskin yükselişin likidite paniğine dönüşme riski, finansal sistem için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Aynı zamanda yüksek faiz oranları, kamu yatırımlarını kısıtlıyor ve genişleyen bütçe açıkları mali istikrarı zorluyor.

Transatlantik Ticarette Gerilim: AB Misillemeye Hazırlanıyor

Trump yönetiminin 1 Ağustos itibariyle yürürlüğe koymayı planladığı %30’luk ek gümrük tarifeleri, Avrupa Birliği’ni harekete geçirdi. Brüksel, 84 milyar dolarlık ABD menşeli ürün — uçak, otomobil, tarım ve içki dahil — için tarife planını üye ülkelerle paylaştı. AB yetkilileri bu düzeydeki tarifelerin transatlantik ticareti durma noktasına getirebileceğini belirtiyor.

Trump’ın “net oranlı tarifeler” yaklaşımı, küresel ticaret sisteminde daha fazla belirsizlik yaratıyor. Dolar endeksi (DXY), yılın ilk yarısında %10’dan fazla düşerek 1973’ten bu yana en kötü performansını gösterdi. Temmuz itibarıyla kısmi bir toparlanma görülse de, EURUSD paritesi 1,16 sınırında işlem görüyor. İngiliz sterlini ise istihdam piyasasındaki zayıflık nedeniyle faiz indirimi beklentilerinin artmasıyla 1,3380 seviyesine kadar gerileyerek son 2 ayın en düşük seviyesini gördü.

Değerlendirme: Piyasalar Sakin Ama Riskler Artıyor

Trump-Fed arasındaki gerilim, küresel ticaret savaşları ve artan tahvil faizleri, önümüzdeki aylarda likidite krizine zemin hazırlayabilir. Özellikle 320 trilyon dolarlık küresel borç yükü düşünüldüğünde, faizlerdeki her artış hem gelişmiş hem gelişmekte olan ekonomilerde dengesizlik yaratma riski taşıyor.

Kaynak:  Kıbrıs İktisat Bankası

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]