İklim Felaketleri Gelişmekte Olan Ülkeleri Borca Batırıyor 

Küresel ısınma ve seller, altyapıyı yok ederken bütçeleri çökertiyor. Afrika ve Asya borç sarmalında.

Özet:

Aşırı hava olaylarının yol açtığı felaketler, gelişmekte olan ülkeleri altyapı onarımı için daha fazla borçlanmaya zorluyor. Uganda’dan Gana’ya kadar birçok ülke, hem faiz yükü hem de düşen vergi gelirleri nedeniyle mali dengelerini kaybediyor. Uzmanlara göre, “iklim borç sarmalı” artık kaçınılmaz bir küresel risk haline geldi.

Aşırı Hava Olayları Bütçeleri Sarsıyor

Küresel ölçekte iklim değişikliğinin etkisiyle sıklaşan seller, kuraklıklar ve fırtınalar, gelişmekte olan ekonomilerin kamu maliyesini altüst ediyor.
Uganda Maliye, Planlama ve Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’ndan Ramathan Ggoobi, ülkesinin 2024 yılında aşırı hava olayları nedeniyle yaklaşık 500 milyon dolar borçlanmak zorunda kaldığını açıkladı.

“Bu yıl altyapı onarımlarını finanse etmek için 800 milyon dolara kadar yeni borç almak zorundayız, çünkü yollar seller yüzünden yok oldu,” diyen Ggoobi, borcun büyük bölümünün dış kaynaklardan sağlanacağını belirtti.

Sel ve Kuraklık Aynı Anda Vuruyor

BM Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), “iklim değişikliğinin artık her yerleşim bölgesini etkilediğini” vurguluyor.
Uganda’da Nisan–Haziran döneminde yaşanan sel felaketlerinde yollar, köprüler ve evler ağır hasar aldı; en az 240 kişi hayatını kaybetti.
Aynı dönemde yaşanan kuraklık ise vergi gelirlerini düşürdü. Ggoobi, “Kuraklıkta vergi tahsilatı azalıyor, bu da borç açığını büyütüyor. Yani hem gelir kaybı hem harcama baskısı altındayız,” diyor.

“Aşırı hava olaylarının sonuçlarıyla yaşamayı öğrenmek zorundayız. Kaçış yok.”

Afrika Ülkeleri Gelirlerinin %25’ini Kaybediyor

WMO verilerine göre, Afrika ülkeleri her yıl aşırı hava olayları nedeniyle GSYH’lerinin %2 ila %5’ini, bazı durumlarda ise %9’unu kaybediyor.
Bu durum, kıtanın zaten kırılgan olan mali yapısını daha da zorluyor.

Ganalı ekonomist Desalegn Belachew, Atlantik Konseyi’ndeki bir panelde şunları dile getirdi:

“Faiz oranlarının yüksek olduğu bir ortamda, yeni borç almak maliyetli ama başka seçenek yok. Ya selin yıktığı köprüleri onaracağız ya da ekonomimiz tamamen çökecek.”

Faiz Artışları Borç Geri Ödemelerini Zorlaştırıyor

Birçok Afrika ülkesi gibi Uganda da küresel faiz artışlarından olumsuz etkileniyor.
Uganda’nın borç yükü şu anda 32 milyar dolar seviyesinde.
Ggoobi, “Her borçlanma turu yeni faiz ödemesi demek. Bu durum bütçemizdeki yatırım alanlarını daraltıyor,” diye ekliyor.

İklim Krizi ve Borç Kısır Döngüsü

İklim krizinin ağırlaşması, gelişmekte olan ülkeleri bir “borç kısır döngüsüne” sokuyor:
Felaketler altyapıyı yıkıyor, vergi gelirleri azalıyor, bütçe açıkları büyüyor, ülkeler yeniden borçlanıyor.
WMO, Sahra Altı Afrika’nın iklim değişikliğine uyum sağlaması için yaklaşık 530 milyar dolarlık bir finansmana ihtiyaç duyacağını tahmin ediyor — bu miktar bölge GSYH’sinin yaklaşık %2 ila %3’üne eşdeğer.

Uzmanlardan Uyarı: Yeni Bir Borç Düzeni Şart

Afrika Kalkınma Bankası’ndan Stephen Halemariam, mevcut sistemin sürdürülemez olduğunu vurguluyor:

“İklimle bağlantılı borçları yeniden yapılandırmadan ve daha adil bir finansal sistem kurmadan bu ülkeler ayakta kalamaz.”

Halemariam, gelişmiş ekonomilere “iklim borcu indirimi” veya “yeşil tahvil desteği” çağrısında bulundu:

“Gelişmiş ülkeler, iklim kaynaklı yıkımın maliyetini paylaşmalı; aksi halde yoksul ülkeler sürdürülebilir kalkınma şansını kaybedecek.”

Sonuç: İklim Felaketleri Yeni Bir Borç Krizi Doğuruyor

Giderek şiddetlenen sel ve kuraklık dalgaları, yalnızca fiziksel altyapıyı değil, ülkelerin mali dayanıklılığını da yıkıyor.
Gelişmekte olan ülkeler artık “iklimle mücadele” değil, “iklim borcunu yönetme” dönemine girmiş durumda.

Dünya Bankası’na göre, “iklim dayanıklılığına yatırım yapılmazsa, borç krizleri yeni normal haline gelebilir.”

Kaynak:  Global Capital

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]