Denizaltı Kablolarında Yatırım ve Güvenlik Gerilimi

Küresel Veri Trafiğinin Omurgası: Denizaltı Kabloları

Değerlendirilen son gelişmelere göre, dünya internet trafiğinin %99’undan fazlası halen denizaltı fiber optik kablolar üzerinden yönlendiriliyor. Binlerce uydu yörüngede dönmesine rağmen, dijital iletişimin bel kemiğini bu kablolar oluşturmaktadır.

1,3 milyon kilometre uzunluğa ulaşan denizaltı kabloları, yaklaşık her 9.000 kilometrede bir deniz altından güç verilerek sinyallerin güçlendirilmesiyle çalıştırılmaktadır. Kabloların büyük bölümü okyanusların tabanına gömülmekte, sığ sularda ise demir atma veya gemi çarpması riskine karşı deniz yatağının altına gömülerek korunmaktadır. Yine de yılda ortalama 200 arıza kaydedildiği; bunların bir kısmının doğal yıpranmalardan, bir kısmının ise şüpheli müdahalelerden kaynaklandığı bildirilmektedir.

Norveç’in Svalbard bölgesinde yaşanan bir olayda, Rusya menşeli bir geminin kablonun üzerinden tam 130 kez geçerek arıza oluşturması dikkat çekmiş, bu durum kasıt ihtimalini gündeme taşımıştır. Bu tür olaylar, denizaltı kablolarının sadece iletişim değil, aynı zamanda ulusal güvenlik açısından da stratejik değer taşıdığını göstermektedir. Bu nedenle, deniz altı kablolarına karada da yedekleme altyapıları sağlanmakta; ABD’de New Jersey gibi merkezlerde birden fazla kabloyu destekleyen alternatif kara hatları oluşturulmaktadır.

Yatırım Döngüleri ve Jeopolitik Gerginlikler

Özellikle ABD ile Birleşik Krallık arasında hızlı veri iletimi sağlayan Hibernia Express projesi, Wall Street’in desteğiyle başlatılmış; ancak Huawei gibi Çinli ortaklarla yürütülen ilk planlar ABD tarafından güvenlik gerekçesiyle engellenmiştir. Projede Çin teknolojisi terk edilerek Sienna ve SubCom gibi Amerikan firmalarıyla iş birliğine geçilmiştir. ABD Dışişleri yetkilileri, Çin’in denizaltı kabloları aracılığıyla veri hırsızlığı ve gözetim faaliyetleri yürütebileceği yönündeki kaygıları açıkça dile getirmiştir.

Bu çerçevede Pasifik’te planlanan bazı projelere, özellikle Hong Kong’a iniş yapacak olan kablolara doğrudan müdahale edilmiş; örneğin Solomon Adaları ile Avustralya arasındaki bir proje iptal edilmiştir. Sonuç olarak, altyapı projelerinde teknoloji üreticisinin menşei, yalnızca ticari değil aynı zamanda jeopolitik bir tercih haline gelmiştir. Pazarın, Huawei kullananlar ve kullanmayanlar arasında bölündüğü belirtilmekte; bu da yeni soğuk savaş dinamiklerinin dijital altyapıya da yansıdığını göstermektedir.

Yapay Zekâ ve Yeni Nesil Veri Talebi: Hiperskalerlerin Yükselişi

Yüksek kapasiteli veri merkezlerinin yaygınlaşması ve yapay zekâ teknolojilerinin gelişimi, denizaltı kablolara olan talebi yeniden canlandırmıştır. Google, Meta gibi hiperskaler şirketler, artık bu altyapıya sadece kullanıcı hizmeti olarak değil, iş modellerinin temeli olarak yaklaşmakta; doğrudan kablo yatırımı yapmaktadır. Google’ın Brezilya’dan Uruguay ve Arjantin’e kadar uzanan kendi kablo konsorsiyumlarını kurması, bu stratejinin somut örnekleri arasında yer almaktadır.

AI modellerinin eğitilmesi büyük miktarda veri taşıma kapasitesi gerektirdiği için, bu şirketler deniz kıyısında, yenilenebilir enerjiye erişimi olan bölgelerde yeni veri merkezleri inşa etmektedir. Norveç’in neredeyse %100 yenilenebilir enerjiye dayalı altyapısı, bu merkezler için ideal konum olarak öne çıkmaktadır. New Jersey ile Norveç arasında kurulan “Havthor” adlı hat, bu bağlamda stratejik öneme sahip bir “veri boru hattı” olarak tanımlanmaktadır.

Ancak bu hızlı büyüme, bakım ve servis altyapısında aynı hızda karşılık bulamamaktadır. Dünya çapında hizmet veren yaklaşık 60 kablo gemisinin %30’unun önümüzdeki 10 yıl içinde kullanım ömrünü dolduracağı öngörülmektedir. Telco ve hiperskaler firmaların kendi bakım filolarını kurmasının verimsiz olacağı düşünülmekte; bu nedenle bağımsız bakım hizmeti sunan firmaların önemi artmaktadır.