ANALİZ:  Piyasalar Trump’ın Putin Hayal Kırıklığı ve Fed Atama Dramı Arasında Yön Arıyor

Trump’ın Putin’e yönelik “hayal kırıklığına uğradım” açıklaması, Rusya’ya yönelik yaptırım riskini artırırken, petrol fiyatlarında aşağı yönlü baskı yaratıyor. Brent petrolün 66 dolar seviyesinde tutunma çabası, enerji sektöründe belirsizliği artırıyor.

Altın fiyatlarında 3.474 dolar seviyesine doğru yükseliş, güvenli liman talebinin güçlü kaldığını gösteriyor. ABD’nin 1 kilogramlık altın külçelerine gümrük vergisi koyması, fiziki altın piyasasında çalkantı yaratabilir. BIST 100’ün 10.900-11.090 bandında açılması beklenirken, yabancı yatırımcıların 135 milyon dolarlık hisse alımı desteği sürebilir.

Politik Türbülans Noktaları:

Trump’ın bugün Putin ile görüşme ihtimali ve yarın dolacak ateşkes ultimatomu kritik eşik. Görüşme Alaska’da yapılacak, eğer uzlaşma sağlanamazsa Rusya’nın enerji müşterilerine yönelik ikincil yaptırımlar devreye girebilir. Bu durum Hindistan’dan sonra Çin’i de hedef alabilir ve küresel enerji piyasalarında şok dalgaları yaratabilir.

Para Analiz Akademi ile Finans Dünyasında Fark Yaratın!

Intel CEO'su Lip-Bu Tan'ın istifa baskısı altında olması ve Trump'ın "derhal istifa etmeli" çağrısı, teknoloji sektöründe politik müdahalelerin artacağı korkusunu tetikliyor. Yarı iletken ithalatına yüzde 100 vergi tehdidi gerçekleşirse, teknoloji hisselerinde sert satış dalgası görülebilir.

İsrail'in Gazze'yi tamamen ele geçirme planını onaylaması, Orta Doğu'da yeni bir eskalasyon dönemini başlatabilir. Fransa ve İngiltere'nin Eylül'de Filistin devletini tanıma planları, diplomatik krizleri derinleştirebilir.

Japonya'nın "eşitsiz anlaşma" tartışmaları ve muhalefetin güvensizlik oyu tehdidi, Pasifik'te müttefik ilişkilerinde çatlaklar yaratıyor. Sanseito partisinin nükleer silahlanma çağrıları, bölgesel güvenlik dengelerini alt üst edebilir.

Goldilocks Senaryosu İçin Kritik Noktalar:

Fed'in Eylül'de 25 baz puan faiz indirimi yapması ve yumuşak iniş sinyalleri vermesi gerekiyor. Ancak devam eden işsizlik başvurularının 1.97 milyona ulaşması ve enflasyon beklentilerinin yüzde 3,1'e yükselmesi, stagflasyon korkularını artırıyor.

Trump'ın Apple'a verdiği tarife muafiyeti benzeri uygulamaları diğer büyük şirketlere genişletmesi, piyasalarda rahatlama yaratabilir. Ancak seçici yaklaşım, rekabet eşitsizliği yaratma riski taşıyor.

Putin'in sürpriz bir ateşkes önerisiyle masaya gelmesi, enerji fiyatlarında düşüş ve risk iştahında artış sağlayabilir. Ancak Trump'ın "hayal kırıklığı" açıklaması, beklentileri düşürüyor.

S&P 500'ün 6.340 direncini kırması için teknoloji kazançlarının güçlü gelmesi şart. Nvidia'nın 27 Ağustos'ta açıklayacağı sonuçlar, yapay zeka rallisinin sürdürülebilirliği için kritik.

İngiltere Merkez Bankası'nın “şahin faiz indirimi” veya ECB'nin güvercin tonu, dolar endeksini 97 seviyesinin altına itebilir ve gelişmekte olan piyasalara nefes aldırabilir.

Piyasalar yeni haftada Fed üyelerinin konuşmalarını ve Trump'ın sosyal medya açıklamalarını yakından izleyecek. Ermenistan-Azerbaycan zirvesi beklenmedik bir barış anlaşması getirirse, bölgesel risk primi azalabilir. Ancak genel tablo, belirsizliklerin arttığı ve volatilitenin yüksek kalacağı bir güne işaret ediyor.

Trump'ın Ticaret Savaşları ve Jeopolitik Kumar: Küresel Piyasalar Stagflasyon ile Goldilocks Arasında Sallanıyor

Küresel piyasalar, ABD Başkanı Donald Trump'ın agresif ticaret politikaları ve jeopolitik gerilimler arasında kritik bir dönemeçten geçerken, yatırımcılar artan belirsizlikler karşısında pozisyon almakta zorlanıyor. Trump yönetiminin gümrük vergilerini devreye sokması, Rusya-Ukrayna savaşında arabuluculuk çabaları ve Fed'in para politikası üzerindeki baskılar, piyasalarda volatiliteyi artırırken, teknoloji hisselerindeki seçici yükseliş ve geleneksel sektörlerdeki baskı dikkat çekici bir ayrışma yaratıyor.

ABD'de karşılıklılık esasına dayanan gümrük vergileri Perşembe gece yarısından itibaren yürürlüğe girerken, Avrupa Birliği, Japonya ve Güney Kore ile yapılan anlaşmalar belirli muafiyetler sağlasa da, Hindistan'a Rus petrolü ithalatı nedeniyle uygulanan yüzde 50 tarife ve yarı iletken ithalatına yönelik yüzde 100 vergi tehdidi küresel ticaret dengelerini alt üst ediyor. Toyota'nın açıkladığı 3 milyar dolarlık tarife maliyeti ve otomotiv sektöründe toplam 12 milyar dolara yaklaşan kayıplar, Trump'ın ticaret savaşının reel ekonomiye yansımalarını gözler önüne seriyor. General Motors'un 4-5 milyar dolarlık tarife yükü beklemesi ve üretimini ABD'ye kaydırma planları, küresel tedarik zincirlerinde kalıcı bir yeniden yapılanmanın sinyallerini veriyor.

Wall Street'te S&P 500 endeksi nisan ayının en düşük seviyelerinden yüzde 30 artış kaydetmesine rağmen, piyasanın aşırı ısındığına dair endişeler artıyor. 3 büyük endeks arasında ayrışma, yatırımcıların yapay zeka ve teknoloji hisselerine yönelirken, geleneksel sektörlerde temkinli davrandığını gösteriyor. Apple'ın ABD'de 100 milyar dolarlık yatırım açıklaması sonrası hisselerinin yüzde 5 yükselmesi ve tarife muafiyeti beklentileri, Trump'ın seçici yaklaşımının piyasa dinamiklerini nasıl şekillendirdiğini ortaya koyuyor.

İngiltere Merkez Bankası'nın faiz oranlarını yüzde 4'e indirmesi, tarihinde ilk kez iki tur oylama gerektirmesi dikkat çekici. Komite üyelerinin dördü faiz indirimine, dördü sabit bırakılmasına, biri ise 50 baz puanlık indirime oy verirken yaşanan bu görüş ayrılığı, küresel merkez bankalarının karşı karşıya olduğu ikilemi yansıtıyor. İngiltere'de enflasyonun yüzde 3,6'ya yükselmesi ve üçüncü çeyrekte yüzde 3,75'in üzerine çıkması beklentisi, faiz indirimlerinin enflasyonist baskıları artırma riskini gündeme getiriyor. Bu durum, 1970'lerde Jimmy Carter döneminde ABD'nin yaşadığı stagflasyon deneyimini hatırlatıyor.

Fed cephesinde Trump'ın Stephen Miran'ı geçici Fed Guvernörü olarak ataması ve Christopher Waller'ın Powell'ın yerine geçecek en güçlü aday olarak öne çıkması, merkez bankası bağımsızlığı tartışmalarını alevlendiriyor. Miran'ın Powell yönetimini eleştirmesi ve enflasyon hedefinin yüzde 3 civarında kalmasını kabul edilebilir görmemesi, gelecek dönemde Fed politikalarında sert bir değişim olabileceğinin sinyallerini veriyor. ABD'de devam eden işsizlik maaşı başvurularının Kasım 2021'den bu yana en yüksek seviye olan 1 milyon 974 bine ulaşması ve tüketici enflasyon beklentilerinin yüzde 3,1'e yükselmesi, Fed'in eylül ayında faiz indirimine gitmesi için baskıyı artırıyor. Piyasalar yüzde 91 olasılıkla 25 baz puanlık indirim fiyatlıyor.

Rusya-Ukrayna savaşında Trump'ın 8 Ağustos tarihine kadar ateşkes şartı koyması ve Putin'in bu çağrıya yanıt vermemesi üzerine "hayal kırıklığına uğradım" açıklaması, jeopolitik risklerin artabileceğini gösteriyor. Rusya'nın INF anlaşmasından çekilme kararı ve Trump'ın "Golden Dome" adlı 175 milyar dolarlık füze savunma sistemi planı, yeni bir silahlanma yarışının habercisi olabilir. Hindistan'a Rus petrolü ithalatı nedeniyle uygulanan yüzde 50 gümrük vergisi, enerji piyasalarında yeni dengelerin oluşacağını işaret ediyor. Brent petrolün 66 dolar seviyelerinde işlem görmesi ve WTI'ın 63,75 dolara gerilemesi, küresel talep endişelerini yansıtıyor.

Çin'in askeri teknolojideki ilerlemesi ve J-20 savaş uçağının Tsushima Boğazı'ndan tespit edilmeden geçmesi, Pasifik'teki güç dengelerinin değiştiğini gösteriyor. Pakistan'ın Çin yapımı J-10C uçaklarıyla Hint Rafale jetlerini düşürmesi ve İran'ın Çin silah sistemlerine ilgi göstermesi, küresel silah ticaretinde yeni bir dönemin başladığını ortaya koyuyor. İsrail Başbakanı Netanyahu'nun Gazze'nin tamamını ele geçirme planı ve bunun uluslararası toplumdan göreceği tepki, Orta Doğu'da yeni bir kriz döneminin kapıda olduğunu düşündürüyor.

Japonya'nın ABD ile yaptığı ticaret anlaşmasında otomobil tarifelerinin yüzde 27,5'ten yüzde 15'e indirilmesi konusundaki belirsizlik ve "eşitsiz anlaşma" tartışmaları, Trump döneminde müttefik ülkelerin bile güven bunalımı yaşadığını gösteriyor. Japon kamuoyunda ABD'ye yönelik güvenin azalması ve muhalefetin güvensizlik oyu tehdidi, Trans-Pasifik ilişkilerinde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Liberal Demokrat Parti içindeki sağ kanat muhalefetin Başbakan Ishiba'ya yönelik eleştirileri ve Sanseito partisinin yükselişi, Japonya'nın dış politikasında köklü değişimlere yol açabilir.

Intel CEO'su Lip-Bu Tan'a yönelik Trump'ın istifa çağrısı ve Çin bağlantıları nedeniyle "çıkar çatışması" suçlaması, teknoloji sektöründe politik müdahalelerin artacağının sinyali. Intel'in CHIPS Act kapsamında 8,5 milyar dolar hibe almasına rağmen Ohio'daki fabrika inşaatını 2030'a ertelemesi, endüstriyel politikaların başarısızlığını gözler önüne seriyor. Yarı iletken sektöründe son bir yılda 21 bin iş kaybı yaşanması, devlet desteklerinin beklenen istihdam artışını sağlayamadığını ortaya koyuyor.

Eli Lilly'nin zayıflama hapından beklenen sonuçları alamaması üzerine hisselerinin yüzde 14 düşmesi, ilaç sektöründeki yüksek değerlemelerin kırılganlığını gösteriyor. Öte yandan OpenAI'nin GPT-5 modelini piyasaya sürmesi ve teknoloji devlerinin yapay zeka yarışında hız kesmemesi, sektördeki rekabeti kızıştırıyor. DeepSeek'in veri güvenliği endişeleri ve yedi Cumhuriyetçi senatörün soruşturma talebi, Çin merkezli yapay zeka modellerine yönelik güvenlik endişelerinin arttığını yansıtıyor.

Altın fiyatlarında görülen yükseliş ve ons altının 3.474 dolar seviyesine ulaşması, küresel belirsizlikler karşısında güvenli liman arayışının devam ettiğini gösteriyor. ABD'nin 1 kilogramlık altın külçelerine gümrük vergisi koyması, New York vadeli altın kontratlarının Londra spot fiyatı üzerindeki primini 125 doların üzerine çıkarması, fiziki altın piyasasında yeni dengelerin oluşacağını işaret ediyor. Bloomberg Dolar Endeksi'nin iki gündür yatay seyretmesi ve 97,86 seviyesinde işlem görmesi, dolar üzerindeki baskının devam ettiğini gösteriyor.

Avrupa borsalarında DAX'ın yüzde 1,12 artışla 24.192 puandan kapanması ve CAC 40'ın yüzde 0,97 yükselmesi, kıta Avrupası'nda risk iştahının devam ettiğini gösteriyor. Almanya'da sanayi üretiminin haziranda aylık yüzde 1,9 ve yıllık yüzde 3,6 düşmesi, Avrupa'nın lokomotifi olan Alman ekonomisindeki yavaşlamanın derinleştiğini ortaya koyuyor. İran'da Ayetullah Hamaney'in İsrail saldırıları sonrası kamuda görünmemesi ve halef tartışmaları, bölgesel dengelerde yeni bir dönemin başlayabileceğini düşündürüyor.

Önümüzdeki dönemde piyasaları etkileyecek kritik faktörler arasında Fed'in eylül ayı toplantısı, Jackson Hole sempozyumu ve Trump'ın ticaret politikalarının reel ekonomiye yansımaları yer alıyor. Goldilocks senaryosu için enflasyonun kontrol altına alınması, büyümenin yumuşak iniş yapması ve merkez bankalarının faiz indirimlerine başlaması gerekiyor. Ancak stagflasyon riski, ticaret savaşları ve jeopolitik gerilimlerin artması bu senaryoyu zorlaştırıyor. Bolivya'da kripto paraların hızla benimsenmesi ve yıllık yüzde 25 enflasyon karşısında halkın alternatif arayışı, gelişmekte olan ülkelerde para politikası güvenilirliğinin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.

Can Ilker

Bir Düşünür…

Ekonomist / Stratejist