ABD’de Tarife Belirsizliği İşe Alımları Yavaşlattı

Mayıs ayında istihdam beklentilerin altında kaldı

ABD’de Mayıs ayında tarife politikalarına dair belirsizliklerin gölgesinde istihdam artışı yavaşladı. Ancak ücret artışlarının sağlam seyretmesi, ekonomik büyümenin rayında kalmasına yardımcı olurken, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz indirimlerine ara vermesi için de zemin hazırlayabilir.

ABD Çalışma Bakanlığı’nın Cuma günü yayımladığı rapora göre, tarife belirsizliği nedeniyle işverenlerin temkinli davranması istihdamdaki momentum kaybını beraberinde getirdi. Ayrıca, Mart ve Nisan aylarına ilişkin istihdam verileri de ciddi şekilde aşağı yönlü revize edildi. Buna göre, daha önce bildirilen rakamlara kıyasla bu iki ayda toplamda 95 bin daha az istihdam yaratıldı.

İşgücü piyasasında güven eksikliği

İşsizlik oranı üçüncü ayda da %4,2 seviyesinde sabit kaldı. Ancak bu durağanlık, iş gücünden ayrılan 625 bin kişi nedeniyle gerçekleşti. Bu durum, bireylerin iş bulma konusunda güvenlerinin zayıfladığını gösteriyor. Son anketler, işten çıkarılma durumunda yeni iş bulma konusunda tüketicilerin daha az iyimser olduğunu ortaya koyuyor.

Ekonomistler, Başkan Donald Trump’ın ithalat vergilerine ilişkin tutarsız tutumunun şirketlerin uzun vadeli planlama yapmasını zorlaştırdığını belirtiyor. Ayrıca Senato’daki bazı muhafazakâr Cumhuriyetçiler ile Elon Musk gibi teknoloji devlerinin Trump’ın vergi indirimleri ve harcama politikalarına karşı çıkması, belirsizliği daha da derinleştiriyor.

BMO Capital Markets başekonomisti Scott Anderson, “İşgücü piyasasının dayanıklılığındaki çatlaklar artık görünür hale geliyor. Tarife belirsizliği ve kamu harcamalarında süregelen kesintiler devam ettikçe, istihdam raporlarının daha da kötüleşmesi kaçınılmaz olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

İstihdam artışı yetersiz kaldı

Tarım dışı istihdam Mayıs ayında 139 bin artış gösterdi. Nisan ayı istihdam artışı ise 147 bine düşürüldü. Reuters anketine katılan ekonomistler, Mayıs ayında 130 bin yeni istihdam beklentisi içindeydi. Ancak Mart ayı verileri de 65 bin aşağı çekilerek 120 bine revize edildi. Bu revizyonlarla birlikte, Mayıs ayındaki net istihdam artışı sadece 44 bin olarak hesaplandı.

İstihdam artışlarının üç aylık ortalaması, Nisan’daki 155 binden 135 bine geriledi. Ekonomik büyümeyi sürdürebilmek için ayda en az 100 bin kişilik istihdam yaratılması gerekiyor. Ancak Trump yönetiminin göçmenlik politikaları nedeniyle yüzbinlerce kişinin geçici yasal statüsü iptal edildiğinden, bu eşik aşağıya çekilebilir.

Sağlık sektörü öne çıktı, federal istihdam düşüşte

Mayıs ayında istihdam artışının büyük kısmı sağlık sektöründe gerçekleşti. Hastaneler, ayakta tedavi hizmetleri ve bakım evlerinde toplam 62 bin yeni istihdam yaratıldı. Restoranlar ve barlardaki işe alımlarla birlikte eğlence-hizmet sektöründe de 48 bin kişilik artış yaşandı.

Sosyal hizmetlerde 16 bin kişilik istihdam artışı olurken, inşaat sektöründe 4 bin kişilik sınırlı bir artış gözlendi. Ancak konut sektöründeki bazı alt yükleniciler iş kaybı yaşadı; bu durum da doğrudan tarife kaynaklı iş fırsatlarının azalmasına bağlandı.

Finans, ulaşım, depolama ve toptan ticaret sektörlerinde de sınırlı artışlar görüldü. Ancak federal hükümette istihdam 22 bin kişi azaldı. Ocak ayından bu yana toplamda 59 bin kişilik düşüş yaşandı. Beyaz Saray’ın kamu çalışanlarını azaltma politikası, bir yargı kararıyla kısmen durdurulsa da, işten çıkarılan çalışanların önemli bir kısmı ücretli izinli olarak “istihdamda” görünmeye devam ediyor.

Üretim sektöründe ise özellikle makine imalatında 8 bin kişilik istihdam kaybı yaşandı. Perakende sektörü ve geçici iş gücü istihdamında da azalmalar gözlendi. Geçici istihdamda 20.200 kişilik bir düşüş yaşanması, gelecekteki işe alımlar açısından da endişe verici olarak değerlendiriliyor.

Ücret artışı umut verici

Ortalama saatlik ücretler Mayıs ayında %0,4 artış gösterdi. Son 12 ayda ise ücretlerdeki artış oranı %3,9’a ulaştı. Bu oran, Nisan ayındaki seviyeyi tekrar etmiş oldu.

İstihdam raporunun ardından Wall Street’te hisse senetleri yükselirken, dolar değer kazandı ve ABD Hazine tahvili getirileri artış gösterdi.

Fed faiz indirimine ara verebilir

İşverenlerin çalışanlarını işten çıkarmada isteksiz davranması, Fed’in faiz oranlarını sabit tutmasına neden olabilir. Piyasalarda beklenti, bu ayki toplantıda Fed’in faizi %4,25–%4,50 aralığında tutacağı yönünde. Eylül ayında ise yeniden faiz indirimi gündeme gelebilir.

Wells Fargo kıdemli ekonomisti Sarah House, “Firmalar işe alımda olduğu kadar işten çıkarmada da temkinli davranıyor. Enflasyonun önümüzdeki aylarda artması beklendiği için, Fed’in ancak daha belirgin bir zayıflama gördüğünde harekete geçeceğini düşünüyoruz” dedi.

Hanehalkı istihdamı zayıf

İşsizlik oranı aynı kalsa da, hanehalkı anketine göre istihdam 696 bin kişi azaldı. Bu düşüş, bazı ekonomistlerce Trump’ın göçmen politikalarına bağlanıyor. İşsiz sayısı da 71 bin arttı.

Morgan Stanley başekonomisti Michael Gapen, “İstihdamdan işgücü dışına geçenlerin sayısı 4,4 milyondan 5,4 milyona çıktı. Bu artış, göç politikalarının ‘soğutucu etkisinin’ bir göstergesi olabilir” değerlendirmesini yaptı.

İşgücüne katılım oranı %62,6’dan %62,4’e geriledi. Bu düşüş, özellikle 25–54 yaş grubunda yoğunlaştı. Nüfusa göre istihdam oranı ise %60,0’tan %59,7’ye düştü. Ekonomik nedenlerle yarı zamanlı çalışanların sayısı azalırken, tam zamanlı iş bulamayıp yarı zamanlı çalışanların sayısı arttı.

Ortalama işsizlik süresi 10,4 haftadan 9,5 haftaya inse de, beş haftadan kısa süredir işsiz olanların sayısı arttı. Nisan ayındaki verilerde örneklem güncellenmesi nedeniyle bazı düzeltmeler yapıldı. Bu düzeltmeler işsizlik oranını etkilemese de, veri kalitesine ilişkin soru işaretleri doğurdu.

Employ America yöneticisi Skanda Amarnath, “İşgücüne katılım oranındaki düşüş olmasa, işsizlik oranı %4,3’e çıkacaktı. Bu oran, iş gücü piyasasında yaşanan marjinal bozulmayı örtüyor” dedi.

Atilla Yeşilada promosyon mesajı:
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]