ABD Nijerya’ya Neden Müdahalede Bulundu?

Nijerya’nın kuzey eyaletleri uzun süredir şiddet, terör ve güvensizlik sarmalı içinde yaşıyor. Son dönemde bu tabloya yeni bir gelişme eklendi: Amerika Birleşik Devletleri, ülkedeki silahlı radikal gruplara yönelik hava saldırıları düzenledi. Bu adım hem ülke içinde hem de uluslararası kamuoyunda yoğun tartışmalara yol açtı. Kimileri bu müdahaleyi geç kalmış ama gerekli bir destek olarak görürken, kimileri ise egemenlik, misilleme riski ve toplumsal gerilimler açısından ciddi endişeler taşıyor. Tartışmaların merkezinde ise şu soru var: Nijerya’nın kuzeyinde güvenliği kalıcı biçimde sağlamak için gerçekten ne yapılmalı?

ABD Müdahalesi ve Resmî Açıklamalar

Amerikan yönetimi, Nijerya’nın kuzeyinde faaliyet gösteren ve kendisini İslamcı terör örgütleriyle ilişkilendiren silahlı gruplara karşı hava saldırıları düzenlediğini açıkladı. Yapılan açıklamalarda, hedef alınan yapıların sivillere yönelik saldırılar düzenlediği ve özellikle Hristiyan toplulukları hedef aldığı iddia edildi. Nijerya hükümeti ise bu operasyonların ülkeyle koordinasyon içinde yapıldığını, istihbarat paylaşımı sağlandığını ve müdahalenin terörle mücadele kapsamında değerlendirildiğini duyurdu.

Bu noktada dikkat çeken unsur, Nijeryalı yetkililerin olayları din merkezli bir çatışma olarak tanımlamaktan özellikle kaçınması oldu. Hükümet, saldırıların hem Müslüman hem de Hristiyan sivilleri hedef aldığını, sorunun özünde terör ve organize suç bulunduğunu vurguladı. Bu yaklaşım, ülkede zaten hassas olan dini dengelerin daha fazla bozulmasını önlemeyi amaçlıyor.

Sokaktaki Tepkiler: Umut mu Endişe mi?

ABD’nin düzenlediği hava saldırıları Nijerya sokaklarında farklı duygularla karşılandı. Bazı vatandaşlar, yıllardır devam eden şiddet karşısında devletin yetersiz kaldığını, bu nedenle dış desteğin kaçınılmaz hale geldiğini savunuyor. Özellikle kaçırma olayları, köy baskınları ve fidye için yapılan saldırılar nedeniyle büyük mağduriyet yaşayan kesimler, bu müdahaleyi “en azından bir şeyler yapılıyor” duygusuyla olumlu karşılıyor.

Diğer yandan ciddi bir kesim de kaygılı. Bu kesime göre yabancı bir gücün askeri müdahalesi, terör örgütlerini daha da radikalleştirebilir ve misilleme saldırılarını artırabilir. Ayrıca Nijerya’nın kendi topraklarında güvenliği sağlayamaz bir görüntü vermesi, devlet otoritesine olan güveni daha da zedeleyebilir. Özellikle kuzeyde yaşayan siviller, “bedelini yine biz öderiz” endişesini dile getiriyor.

Sorunun Kökleri: Sadece Din mi, Yoksa Daha Fazlası mı?

Nijerya’daki güvenlik krizi sıklıkla din ekseninde tartışılsa da uzmanlar bunun eksik ve yanıltıcı bir çerçeve olduğunu belirtiyor. Gerçekte ülkedeki silahlı grupların eylemleri, çok daha karmaşık nedenlere dayanıyor. Yoksulluk, işsizlik, eğitimsizlik, devletin kırsal bölgelerde yetersiz varlığı ve yerel yönetimlerin zayıflığı bu nedenlerin başında geliyor.

Kuzey eyaletlerinde genç nüfusun büyük bir kısmı ekonomik ve sosyal olarak dışlanmış durumda. Devlet hizmetlerine erişim sınırlı, güvenlik güçlerine duyulan güven ise oldukça düşük. Bu ortam, silahlı grupların propaganda yapmasını ve yeni militanlar devşirmesini kolaylaştırıyor. Dinî söylemler çoğu zaman bu örgütler için bir araç niteliği taşıyor; asıl itici güç ise güç, para ve kontrol alanı kazanma isteği.

Kısa Vadeli Askerî Kazanımlar ve Sınırları

Hava saldırıları ve benzeri askerî müdahaleler, kısa vadede bazı sonuçlar doğurabiliyor. Örgüt liderlerinin etkisiz hale getirilmesi, kampların dağıtılması ve lojistik hatların kesilmesi, geçici bir rahatlama sağlayabiliyor. Bu tür operasyonlar, güvenlik güçlerine zaman kazandırarak sahadaki baskıyı azaltabiliyor.

Ancak geçmiş deneyimler, bu kazanımların kalıcı olmadığını gösteriyor. Silahlı gruplar genellikle yeniden toparlanabiliyor, lider kayıplarını kısa sürede telafi edebiliyor ve farklı bölgelerde tekrar ortaya çıkabiliyor. Askerî başarıların kalıcı olabilmesi için, sahadaki boşluğun hızla sivil yönetim ve kamu hizmetleriyle doldurulması gerekiyor. Aksi halde güvenlik boşluğu yeniden şiddetle doluyor.

Egemenlik Tartışması ve Dış Destek Dengesi

ABD’nin müdahalesi, Nijerya’da egemenlik tartışmalarını da beraberinde getirdi. Yetkililer, operasyonların ortak yürütüldüğünü ve kontrolün Nijerya’da olduğunu vurgulasa da kamuoyunda soru işaretleri sürüyor. “Yarın başka ülkeler de benzer gerekçelerle müdahil olur mu?” sorusu sıkça dile getiriliyor.

Nijerya yönetimi, uluslararası desteğe açık olduğunu ancak bunun ülkenin toprak bütünlüğünü ve karar alma yetkisini zedelememesi gerektiğini ifade ediyor. Bu çerçevede, istihbarat paylaşımı, teknik destek ve eğitim gibi alanlarda iş birliği öne çıkıyor. Doğrudan ve sürekli askerî müdahalenin ise sınırlandırılması gerektiği görüşü ağırlık kazanıyor.

Kalıcı Güvenlik İçin Neler Gerekli?

Uzmanlara göre Nijerya’nın kuzeyinde kalıcı güvenlik sağlamak için askerî önlemler tek başına yeterli değil. Öncelikle devletin kırsal bölgelerde görünürlüğünün artırılması gerekiyor. Okulların açılması, sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve altyapının iyileştirilmesi, silahlı grupların hareket alanını daraltabilir.

Aynı zamanda güvenlik güçleri ile siviller arasındaki güven ilişkisinin yeniden inşa edilmesi büyük önem taşıyor. Keyfi uygulamalar, insan hakları ihlalleri ve cezasızlık algısı, halkı devletten uzaklaştırıyor. Şeffaflık ve hesap verebilirlik, terörle mücadelede en az silahlar kadar etkili unsurlar olarak öne çıkıyor.

Toplumsal Boyut ve Uzlaşma İhtiyacı

Nijerya çok etnikli ve çok dinli bir ülke. Bu çeşitlilik, doğru yönetildiğinde bir zenginlik kaynağı olabilirken, yanlış politikalarla ciddi gerilimlere yol açabiliyor. Güvenlik krizinin çözümünde yerel liderlerin, din adamlarının ve sivil toplumun sürece dahil edilmesi kritik öneme sahip. Toplumun kendini sürecin parçası olarak görmesi, şiddetin meşruiyet zeminini zayıflatabilir.

Özellikle gençler için eğitim ve istihdam olanaklarının artırılması, uzun vadede radikalleşmenin önüne geçebilir. Aksi halde, her askerî başarı geçici kalmaya mahkûm olur.