ABD-Çin Gümrük Ateşkesi Küresel Piyasaları Rahatlattı, Ancak Sorunlar Sürüyor

ABD Başkanı Donald Trump’ın yüksek tarifelere dayalı ticaret politikası bazı ilk sonuçları vermeye başladı. ABD ile Çin arasında varılan 90 günlük tarifesiz dönem ve Birleşik Krallık ile sınırlı ticaret anlaşması, küresel piyasalarda geçici bir rahatlama sağladı. Ancak uzmanlara göre bu gelişmeler, küresel ticaret dengesizliklerini düzeltmekten hâlâ çok uzak.

Piyasalar Tepki Verdi, Sorunlar Olduğu Gibi Duruyor

Hafta sonunda duyurulan ABD-Çin tarifesiz ateşkes küresel borsalarda yükselişe neden oldu. Bu geçici anlaşma, fiyat artışlarının ve stratejik minerallerdeki arz sorunlarının yaz aylarına kadar ötelenmesine yardımcı olabilir. Ancak ABD’nin Çin’e yönelik devlet destekli, ihracat odaklı ekonomi modeli konusundaki uzun süredir dile getirdiği şikâyetlere çözüm getirmiyor.

Bu 90 günlük süreç, aynı zamanda Trump yönetiminin yaklaşık 30 ülke ile yürüttüğü diğer müzakerelerle paralel ilerleyecek. Bunlar arasında temmuz ayı itibarıyla yüksek tarifelerle karşı karşıya kalabilecek ülkeler de yer alıyor. Bu durum, Trump yönetiminin sınırlı diplomatik kaynaklarını daha da zorluyor.

Yeni Anlaşmalar Yolda, Ama Zaman Alacak

Yakın dönemde İsviçre, Hindistan ve Japonya ile de bazı ön anlaşmaların duyurulması bekleniyor. Ancak tıpkı İngiltere ile yapılan gibi, bu anlaşmaların büyük bölümü ilkeler düzeyinde olacak ve tam kapsamlı hale gelmesi zaman alacak. Tedarik zincirlerinin kalıcı olarak yön değiştirmesi ise yıllar sürebilir.

Eski ticaret yetkilisi Greta Peisch, “Henüz bu stratejinin başarılı olup olmadığını değerlendirmek için erken. Bu sadece ilk raund,” dedi.

Trump’ın ilk döneminde üst düzey görev yapan Kelly Ann Shaw ise, Trump’ın Çin, İngiltere ve diğer ülkeleri masaya çekmesini takdir ettiğini belirtti:

“Yönteme katılmasanız bile, Trump farklı düşünmeye çalışıyor. Rekor sürede müzakere ediyorlar ve bu daha önce hiç görülmemiş bir şey.”

Görüşmeler Belirsizlik İçinde

AB yetkilileri ise hâlâ detaylı ticaret müzakereleri için bir davet bekliyor. Çin ile yapılan görüşmeler sonrası yayınlanan ortak bildiride, bir sonraki toplantı için tarih ya da yer belirlenmedi.

Görüşmelerin, Trump’ın Çin ürünlerine uyguladığı %20’lik tarifelere neden olan fentanil kaçakçılığını önlemeye yönelik tedbirleri de kapsayacağı bildirildi.

Hem Demokratlar hem Cumhuriyetçiler, Çin’in çelik ve güneş paneli gibi ürünleri aşırı üretip Batı pazarlarına düşük fiyatla satmasını uzun süredir eleştiriyor. Ancak bu politikalar bugüne dek pek değişmedi.

Greta Peisch, Çin’in ekonomik modelinde reform yapmaya dirençli olduğunu, ABD’li firmaların rekabet şansını artıracak adımların henüz atılmadığını söyledi.

The American Prospect dergisinin kurucularından Robert Kuttner, Çin’in devlet destekli kapitalist sisteminden vazgeçmesinin 90 gün içinde mümkün olmadığını ifade etti.

Peisch, Çin’in fikri mülkiyet yasalarını değiştirmeyi ya da ABD’li şirketlere pazar erişimini artırmayı kabul etmesi durumunda bile, bu vaatlerin uygulanıp uygulanmadığının denetlenmesinin çok zor olacağını belirtti.

Eski Taahhütler Yerine Getirilmedi

Trump’ın ilk döneminde imzalanan “Faz 1” anlaşmasında Çin, ABD’den daha fazla sanayi, tarım ürünü ve enerji satın almayı taahhüt etmişti. Ancak bu hedeflere ulaşılamamış olması, halen ciddi bir memnuniyetsizlik kaynağı.

Her iki yönetimde de görev yapmış ticaret hukukçusu Ryan Majerus, “Bu olumlu bir gelişme, ancak görüşmelerin nereye gideceği detaylarda gizli,” dedi.

90 Günlük Sürede Kapsamlı Çözüm Zor

Miriam Sapiro, uzun vadeli çözümlerin gerekli olduğunu ancak tarife dışı engellerin 90 gün içinde giderilmesinin neredeyse imkânsız olduğunu ifade etti.

“ABD’li şirketler tedarik zincirlerini bu kadar kısa sürede yeniden yönlendirmekte zorlanıyor. Ayrıca Amerikalı aileler de bu tarifelerin bütçelerine etkisinden endişeli.”

Ayakkabı Perakendecileri ve Üreticileri Derneği Başkanı Matt Priest ise yapılan anlaşmayı olumlu bir adım olarak nitelese de, bazı Çin mallarına hâlâ %90’a yaklaşan tarifeler uygulandığını belirtti:

“Henüz yolun sonuna gelmiş değiliz.”

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik koşulları için bize e-mail atın: [email protected]