Euro doların yerine geçme fırsatını yitirdi

Euro’nun “Küresel Anı” Sönüyor: Siyasi Bölünmeler Avrupa’nın Para Birimini Küresel Güç Haline Getirme Umudunu Tehdit Ediyor

ECB Başkanı Lagarde’ın “küresel euro anı” çağrısı siyasi çıkmaz ve reform yetersizliği nedeniyle etkisini yitiriyor. Ortak borçlanma, dijital euro ve sermaye birliği gibi kritik adımların askıda kalması, Avrupa’yı dolar karşısında zayıf bırakıyor.

Trump Etkisi: Avrupa İçin Fırsat Olabilirdi

Donald Trump’ın korumacı ticaret politikalarının dolar üzerinde yarattığı baskının ardından, Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde Mayıs sonunda önemli bir çağrıda bulundu: Avrupa artık para birimini küresel bir aktör haline getirmeliydi.

Berlin’de yaptığı konuşmada Lagarde, Trump’ın serbest ticaret düzenine yönelik saldırılarını bir fırsat olarak gördü. Eski Fransa Maliye Bakanı olan Lagarde’a göre, Avrupa’nın ortak para birimi euro, uluslararası sistemde daha güçlü bir konuma taşınmalıydı.

Lagarde’ın “Küresel Euro Anı” Çağrısı

Lagarde’ın çağrısı, selefi Mario Draghi’nin Avrupa mali sistemini derinleştirmeye yönelik kapsamlı reform önerilerinin üzerine inşa edildi. Ancak aradan geçen dört ayda Avrupa Birliği içinde siyasi bölünmeler, Ukrayna Savaşı, Trump’la başa çıkma zorunluluğu ve iç siyasi krizler Lagarde’ın önerilerini gölgede bıraktı.

Reuters’ın görüştüğü AB yetkilileri, merkez bankacılar ve piyasa gözlemcileri, reformlarda bir durağanlık oluştuğu konusunda hemfikir. Lagarde, konuya dair yorum yapmayı reddetti.

Ortak Borçlanma Girişimi Askıya Alındı

Avrupa’nın yatırımcılar nezdinde euroyu daha cazip kılmak için atması gereken adımlar, özellikle Almanya ve Fransa’nın çekimserliği nedeniyle gerçekleşmedi. Avrupa ordusunun finansmanı için ortak borçlanma fikri Berlin ve Paris’te dirençle karşılaştı.

Ayrıca dijital euro planları henüz netlik kazanmadı, sermaye piyasalarının bütünleştirilmesine yönelik girişimler ise siyasi çekinceler nedeniyle askıda kaldı.

Dolar Hâlâ Tahtta

Euro, 350 milyon Avrupalının günlük hayatının parçası olsa da küresel para piyasasında hâlâ dolarla yarışamıyor. ABD doları, dünya merkez bankası rezervlerinin yaklaşık %60’ını oluşturuyor ve petrol gibi emtia işlemlerinde de hâkim konumda.

Trump Temmuz ayında yaptığı bir açıklamada “Dolar kraldır ve öyle kalacak” diyerek bu gerçeği açıkça vurgulamıştı.

Euro, dünya genelinde merkez bankası rezervlerinin %20’sini ve ticaret faturalandırmasının benzer bir oranını oluşturuyor. Ancak bu oranı artırmak için gerekli kurumsal altyapı hâlâ eksik.

“Güvenli Varlık” Eksikliği Kritik Bir Engel

Euro bölgesi hükümetlerinin toplam tahvil stoku yaklaşık 13 trilyon dolar seviyesinde. Bu rakam, ABD Hazinesi’nin 30 trilyon dolarlık piyasa büyüklüğünün çok altında kalıyor.

IMF Avrupa Direktörü Alfred Kammer, Avrupa’da büyük, likit ve güvenli bir varlık sınıfının eksik olduğuna dikkat çekiyor. “Piyasa parçalı, ulusal sınırlar içinde kalıyor” diyor Kammer.

2020’de COVID-19’un tetiklediği ekonomik kriz sonrası kabul edilen 800 milyar euroluk “Yeni Nesil AB Fonu” bazı umutlar doğurmuştu. Ancak benzer ölçekli yeni borçlanma planları, özellikle Almanya’da siyasi destek bulamıyor.

Almanya ve Fransa Ortak Borçlanmaya Soğuk

Nisan ayında Varşova’daki toplantıda, AB maliye bakanları ortak savunma harcamaları için borçlanma önerisini görüştü. Ancak Almanya ve Fransa bu plana şüpheyle yaklaştı. Berlin, “belirli bir proje olmadan ortak borçlanma mümkün değil” görüşünde ısrarcı.

Fransa ise prensipte karşı olmadığını belirtiyor ancak önceliği borçlanma değil, askeri kapasite artırımı olarak görüyor.

Sermaye Piyasası Birliği Hâlâ Sürüncemede

Avrupa sermaye ve bankacılık piyasalarının 20’den fazla farklı ulusal düzenlemeye tabi olması, yatırımcılar için ciddi bir engel oluşturuyor. AB Komisyonu’nun 2014’te başlattığı “Sermaye Piyasası Birliği” projesi, bugüne kadar kayda değer bir ilerleme kaydedemedi.

Yeni adıyla “Tasarruf ve Yatırım Birliği” olarak adlandırılan bu girişim, borçlar, halka arzlar ve sermaye kazançlarının vergilendirilmesinde uyum sağlamayı hedefliyor. Ancak birçok üye ülke, yetkilerin Brüksel’e kaymasından çekiniyor.

Dijital Para ve Yuan Tehdidi

Euro’nun geleceği, sadece dolarla değil, aynı zamanda Çin yuanı ile de rekabet etmek zorunda. Mayıs ayında yayınlanan bir OMFIF anketine göre, merkez bankalarının %16’sı önümüzdeki iki yıl içinde euro rezervlerini artırmayı planlıyor. Ancak aynı çalışmada altın ve Çin yuanının daha güçlü alternatifler olarak öne çıktığı görüldü.

Moğolistan Merkez Bankası yetkilisi Enke Enkhjargal Danzanbaljir, Temmuz ayında yaptığı açıklamada, “ECB, Asya’daki merkez bankalarıyla swap hatları oluşturmalı, o zaman Avrupa’ya yatırım kolaylaşır” dedi.

Lagarde Kararlılığını Koruyor

ECB’nin 16 ülkeyle mevcut swap anlaşmaları bulunsa da, Lagarde’ın yakın çevresine göre kendisi reform çağrılarında ısrarcı olmayı sürdürüyor.

15 Eylül’de Paris’te yaptığı bir konuşmada Lagarde, Avrupa’nın “jeoekonomik zırhındaki gedikleri” kapatması gerektiğini vurgulayarak şunları söyledi: “Avrupa bu konuda çalışıyor. Ancak bunu muhtemelen çok yavaş ve çok zahmetli biçimde yapıyor.”

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]