ABD’de 7 Yıl Aradan Sonra İlk Hükûmet Kapanması: Trump’ın Üçüncü Krizi

Özet:

ABD Kongresi’nde bütçe uzlaşması sağlanamayınca federal hükûmet, yedi yıl sonra ilk kez resmen kapandı. Bu, Başkan Donald Trump dönemindeki üçüncü kapanma oldu. Yaklaşık 750 bin kamu çalışanı zorunlu izinli sayılırken, sağlık harcamaları ve bütçe politikaları üzerindeki anlaşmazlık nedeniyle krizin haftalarca sürebileceği belirtiliyor. Ekonomistler, üç hafta sürecek bir kapanmanın işsizlik oranını %4,7’ye çıkarabileceği konusunda uyarıyor. Piyasalar ise kapanmanın etkisiyle geriledi; altın 3.875 dolar ile rekor kırdı.

Bütçe Krizi Kapanmayı Getirdi

ABD’de Kongre, geçici bütçe yasasında anlaşmaya varamayınca federal hükûmet fonları tükendi. Beyaz Saray Bütçe Ofisi, kurumlara kapanma planlarını devreye sokma talimatı verdi.

Böylelikle zorunlu hizmetler dışında devlet daireleri kapatıldı, yüz binlerce çalışanın maaşı askıya alındı. Uzmanlar, kapanmanın sadece günlük kamu hizmetlerini değil, aynı zamanda ekonomik güveni de sarsacağını belirtiyor.

Trump: Kalıcı İşten Çıkarmalar Masada

Başkan Donald Trump, kapanmayı sadece geçici bir “zorunlu izin” dönemi olarak değil, aynı zamanda kalıcı kitlesel işten çıkarmalar için bir fırsat olarak değerlendirebileceğini söyledi.

Yaklaşık 750 bin federal çalışanın yanı sıra, Elon Musk’ın “DOGE programı” kapsamında 1 Ekim itibarıyla 150 bin çalışanın istifa veya erken emeklilik yoluyla görevden ayrılacağı da öngörülüyor.

Bu tablo, Washington DC ve çevresinde bölgesel resesyon riskini artırıyor.

Kapanmanın Ekonomik Maliyeti

ABD tarihindeki en uzun kapanma 2018–2019 yıllarında beş hafta sürmüş ve ekonomiye 11 milyar dolarlık kayıp getirmişti. Bunun 3 milyar doları geri kazanılamamıştı.

Kongre Bütçe Ofisi, mevcut kapanmanın günlük maliyetini 750 bin çalışanın zorunlu izni nedeniyle yaklaşık 400 milyon dolar olarak hesaplıyor.

Bloomberg Economics’e göre, üç hafta sürecek bir kapanma işsizlik oranını %4,3’ten %4,6–4,7’ye çıkarabilir.

Demokratlar ve Cumhuriyetçiler Arasında Çıkmaz

Demokratlar, sağlık harcamalarına yönelik sübvansiyonların bütçeye dahil edilmesini istiyor. Cumhuriyetçiler ise bu talebi reddediyor.

Senato’da Cumhuriyetçiler en az sekiz Demokrat oya ihtiyaç duyuyor. Ancak iki taraf da geri adım atmıyor.

Senato Çoğunluk Lideri John Thune, Demokratları suçlayarak “Rehin tutulanı serbest bırakmaları gerekiyor” dedi.
Demokrat lider Chuck Schumer ise Trump’ı hedef alarak, “Amerikalıları piyon gibi kullanıyor” açıklamasında bulundu.

Trump’tan Sert Hamleler ve Tartışmalı Video

Trump, pazartesi günü Oval Ofis’te yaptığı toplantı sonrası Obamacare konusunda ileride bir anlaşma yapılabileceğini söylese de, kapanmayı baskı unsuru olarak kullanmayı sürdürüyor.

Ayrıca Trump’ın, Temsilciler Meclisi Demokrat lideri Jeffries’i hedef alan ırkçı içerikli deepfake bir video paylaşması tepki topladı. Demokratlar, Trump’ın kapanma sürecini kendi siyasi ajandası için kullandığını savunuyor.

Piyasalar Kapanmadan Etkilendi

ABD’de kapanmanın resmileşmesiyle birlikte küresel piyasalar da tepki verdi:

• S&P 500 ve Nasdaq vadeli kontratları %0,4 düştü.

• Dolar endeksi dört gündür gerilerken, altın ons fiyatı 3.875 dolar ile yeni rekor kırdı.

• Asya piyasalarında Japonya ve Güney Kore borsaları değer kaybetti.

• ABD 10 yıllık tahvil getirisi %4,15 seviyesinde yatay kaldı.

Yatırımcıların Gözü Veri Takviminde

Kapanma nedeniyle, ABD ekonomisi için kritik verilerin açıklanması da riske girdi. Özellikle bu cuma yayımlanması beklenen tarım dışı istihdam raporu iptal edilebilir.

Ekonomistler, kapanma süresince istihdam ve enflasyon verilerinin gecikmesinin Fed’in faiz indirim kararları açısından belirsizlik yaratacağını söylüyor.

Michael Bailey (FBB Capital Partners), “Kapanma, istihdam ve enflasyon verilerinde boşluk yaratırsa, bu küçük olumsuz haberlerin piyasada büyük satışlara dönüşmesine yol açabilir” dedi.

Kısa Süreli Kapanma Beklentisi

Bazı analistler, Demokratların sağlık harcamaları konusunda müzakere zemini bulması halinde kapanmanın bir–iki hafta içinde sona erebileceğini öngörüyor.

Evercore ISI stratejisti Sarah Bianchi, “Şu anki tabloda kapanmanın kısa ömürlü olmasını bekliyoruz. Ancak birkaç haftadan uzun sürerse makroekonomik etkiler derinleşebilir” değerlendirmesinde bulundu.

Sonuç: Trump’ın Üçüncü Kapanması

Trump döneminde yaşanan üçüncü hükûmet kapanması, ABD ekonomisinde kısa vadeli şoklara yol açarken, siyasi cephede taraflar arasındaki derin kutuplaşmayı yeniden gündeme taşıdı.

Hükûmet kapanmasının süresi ve kapsamı, önümüzdeki haftalarda sadece ABD iç politikasını değil, küresel piyasaları da yakından etkileyecek.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]