Yağız Kutay
Yağız Kutay: “Doğan görünümlü şahin”
PPK özetinde geçen aydan farklı 130 milyarcık zamlara bağlı ek vergi düzenlemeleri ve körfezden gelecek yatırımlar vardı. Vergi artışlarının enflasyon doğuracağını kabul ediyor metin...
PPK özetinde geçen aydan farklı 130 milyarcık zamlara bağlı ek vergi düzenlemeleri ve körfezden gelecek yatırımlar vardı. Vergi artışlarının enflasyon doğuracağını kabul ediyor metin.
Öte yandan doğrudan yabancı yatırımla enflasyonu dizginleyeceği bana gelen kulisler arasında. Merkez’in temel görevi amiyane tabirle enflasyonu çözmek. Bunu da mı dışarıya çözdüreceğiz? Haftaya cuma yapılacak basın toplantısında bazı cevapları alacağız.
İletişimsizlik sanatı
TCMB’nin yeni dönem iletişim stratejisi ile ilgili atamaları 2.faiz kararı öncesi yaptı. PPK üyeleri hala görevine devam ediyor. Bir önceki faiz kararından önce %40 tahmini yapan Goldman Sachs bu sefer farklı bir açıklama yaptı. “Politika yapıcıların yol göstericiliği olmadan tahmin yapmak çok zor” diyerek faiz tahmini yapmaktan kaçındı. Perşembe faiz %2,5 arttı. Politika ne olursa olsun iletişimsizlik paydaşları korkutuyor. Ortalama faiz artışı %2’idi bu haftaki faiz kararı öncesinde.
Enflasyon nedir ne değildir
Enflasyon matruşka bebeklere benzer. İçini açtığın zaman irili ufaklı halleri peyda olur. Ekonomide enflasyonun doğurganlığı aslında buna denir. Merkez bankaları sadece gerçekleşen enflasyonda kullanmaz faiz silahını. Enflasyon beklentileri üzerinden politikalarını yaparlar ve birinci önceliğini buna adarlar. Lakin bizde bırakın enflasyon beklentisini, gerçekleşen enflasyonu düşürecek kararlılıkta adım atacak bir yönetim yok.
Akaryakıtın TÜFE içindeki oranı meçhul. Ancak hesaplamalara göre önümüzdeki 2 ay %6 enflasyon farkı genel beklenti. Yalnızca zam yaparak enflasyon düşürmenin bedelini göreceğiz. Ancak sene sonu TÜİK enflasyon beklentisi %60-65 bandında olacağını bekliyorum. Yeni kararlarla bu rakam artabilir. Saygın kuruluşlar da bunu doğruluyor. Örneğin JP Morgan 2024 enflasyon tahmini: %68.
Birçoğunu için enflasyon Türkiye’nin en büyük ekonomik problemi. Benim için aynı öneme sahip bir durum daha var. Tasarruf açığı. Cumhuriyet tarihinde hem bireylerde hem şirketlerde hem de kamuda tasarruf yapma kültürü maalesef oluşmadı. Tarihsel ve sosyolojik olarak da bunu açıklamak mümkün. Ancak o işi bilene bırakmak lazım. İktisadi olarak ele aldığımızda günümüzde ekonomi sorunlarının temelinde olmasa da çözümsüzlüğünde tasarruf bilincinin olmaması yatar. Ne zaman ekonomik darboğazda olsak kemeri dar-orta gelirliden sıkmaya başlıyoruz. Son zamlar en güncel örenği.
Altuğ Özaslan’ın Twitter hesabından aldım aşağıdaki tabloyu. Kaynak Bloomberg ve OYAK.
ÖTV ve KDV zammının bu yıl sonuna kadar yaklaşık 130 milyar getirmesi bekleniyor. KKM’nin bütçeye günlük yükü da ne tesadüf ki 130 milyar lira. Bu riski gören Şimşek-Erkan’ın temel amaçlarından birisi KKM’den doğru zamanda çıkmak. Ancak KKM ödemelerini hazineden Merkez Bankası’na devretmek orta gelirliye takılan bir çelme. Kaldı ki Kur Korumalı kolay krediye erişimli, döviz barındıran kısaca imkanı olanların paradan para kazandığı bir sistemdi. Para basarak bu ponziyi bitirme fikri karar vericiler açısından kolaya kaçmaktır. Sadece KKM’nin uzun vadede yaratacağı enflasyonu dar ve orta sütuna yükleyeceğinin kanıtıdır.
Yeni yönetimin yarattığı en büyük fark, arka kapı döviz satışını sonlandırması. Eski MB görevlisi, şimdi Bloomberg’de çalışan Selva Baziki’nin grafiğinde görebiliyoruz. Nebati-Kavcıoğlu dönemi açık ara en fazla satış yapılan dönemdi. Elvan-Ağbal zamanında ise bugüne benzer bir durum var. Hazine ve Maliye Bakanı göreve geldiğinde birinci ağızdan döviz satışının sonlandığını söylemişti. Aşağıdaki grafikle birlikte bunu teyit edebiliyoruz. Ancak en fazla satış yapılan dönemin temsilcisi Şahap Kavcıoğlu artık BDDK’nın başında. Kamu banklarının döviz sattığı haberlerini göz önünde bulundurursak ekonominin ipleri Şimşek-Erkan’da olduğun kadar Erdoganomics temsilcilerinin de elinde.
KKM zorunlu karşılık oranı değişti
İlk defa PPK metninde parasal sıkışmanın şifreleri verilmişti. KKM’nin, Lira mevduatların %42.5ine, toplam mevduatın %24.4üne ulaşması, onun git gide vazgeçilemez bir “enstrüman” olduğunu gösteriyor.
Gelen son haberde KKM’nin zorunlu karşılık oranı %15 olarak belirlendi. Büzüşen kredi torbası daha da büzülecek. Bankaların ayırması gereken ve piyasadan çekilmesi beklenen miktar yaklaşık 450 Milyar TL.
%60-70 enflasyon rakamlarının havada uçuştuğu şu ahir zamanda %17,5 ile 25 arasında öyle büyük fark yok. Usulen artış yapıyorum mesajı verirsin piyasaya. “Geçen ay faiz artırımları devam edecek” dedik ya. “Şahin tutumu” gösteren açıklama metni yayınladık ya. Yetmez mi? Yetmez. Ama evet faiz artırımı yaptınız doğan görünümlü şahinler…
Yağız Kutay Işık
