Cipolla – Para ve Akdeniz Uygarlığı
Büyük italyan iktisat tarihçisi Cipolla’nın “Para ve Akdeniz Uygarlığı” kitabının ikince kez okudum. Hacmi, diğer iktisat tarihi kitaplarıyla kıyaslandığında oldukça küçük kalıyor.
Cipolla – Para ve Akdeniz Uygarlığı
Eseri, Erdal Turan italyancadan türkçeye çevirmiş..
Cipolla diye google’da arama yaparsanız soğan resimleri göreceksiniz şaşırmayın, cipolla italyanca soğan demektir.
italyanca cipolla
Carlo cipolla derseniz daha hızlı sürede sonuca ulaşırsınız.
Gelelim kitaba, kitap 5 bölümden oluşmaktadır. Kitabın genel derdi, ortaçağ özelinde ve akdeniz uygarlığı merkezinde para ve fiyatlar konusunu incelemektir.
İlk bölümde; erken ortaçağ döneminde, paranın neden öne çıkamadığını aşağıdaki faktörler ile açıklamaktadır.
- Tek yönlü ödemeler (feodal yapıda senyör’e yada kiliseye yapılan tek yönlü ayni ödemeler)
- Kısıtlı işbölümü,
- Piyasanın olmaması,
- Hem gelir hem de para sahipliğinde dengesizlikler.(Sayfa:35)
Bu faktörler bir araya gelince bu dönemde kullanılan para sadece uluslararası işlemelere konu olan madeni para oluyor.
İkinci bölümde; ortaçağın dolarları olarak ifade ettiği paraları anlatıyor.
- 5-7 yüzyıllarda bizans parası solidus(nomisma), 4.5 gram altın içeriyor, 500 yıl küçük değişiklikler haricinde bu değerini koruyor
- 8-11 yüzyıllarda müslüman sikkeleri dinar, 4.25 gram altın içeriyor, 200 yıl küçük değişiklikler haricinde bu değerini koruyor
- 12 yüzyıl sonrasında italyan devletlerinin paraları Florin sonra Duca ortaya çıkıyor. Bunların 3.5 gram altın içerdiği belirtiliyor. Ve Duca 500 yıl boyunca küçük değişiklikler haricinde bu değerini koruyor
Yazar, yüksek altın içeriği ve istikrarın önemli unsurlar olduğunu fakat uluslararası ticarete geniş anlamda dahil olabilen sağlıklı ve güçlü bir ekonomi olmadan ilk ikisinin bir önemi olmadığını bu bölümde vurguluyor.
Üçüncü bölümde, ülke içinde dolaşımda olan gümüş içerikli bozuk paralara ilişkin bir tartışma açılıyor. Cipolla, küçük paraların değer kaybetmesinin normal olduğunu, eğer bu olmasaydı bir çok imparatorluğun deflasyon karşısında ezileceğini belirtiyor. Benim burada notum, uluslararası işlemlere konu olan altın sikkelerin değeri değişmediği sürece (florin, duca)(sayfa : 67), küçük paralardaki değişimin arz koşullarındaki kıtlık nedeniyle gayet doğal durum olduğudur.
Dördüncü bölümde, hayalet para olarak adlandırılan işlem birimi olan paraların serüveni anlatılıyor. Bu bölümü okumanız gerekli.
Son bölümde ise, ortaçağda fiyatlar konusuna eğiliyor. Büyük ticaretin aristokrasiye yönelik olduğu, kitapların cidden çok pahalı olduğu ve faiz hadlerinin oldukça yüksek olduğu bu bölümün çıkarımıdır.
