Gölge bankalara küresel düzenleme yakın!

Küresel finansal varlıkların yarısını oluşturan banka dışı finans kurumları düzenleyici kurumların hedefi oldu.

Financial Times’ın haberine göre siyasiler bütün bir yıl boyunca bazı hedge fonları ve özel sermaye kuruluşları tarafından alınan bahislerin ve risklerin boyutları hakkında uyarmıştı. Şimdiyse yükselen faiz oranlarıyla birlikte bu büyük bahislerin raydan çıkabileceği korkusuyla, uyarılar eyleme dönüşmeye başladı.

İngiltere’nin en üst düzey mali düzenleme kurumu, FCA, özel sermaye şirketlerinin değerlemelerine yönelik bir soruşturma planı hazırlıyor. İngiltere Merkez Bankası ise ‘banka dışı’ finans kuruluşlarının çok önemli olduğunu ve politika yapıcıların bu kuruluşlara doğrudan kredi vermesi için yeni bir yapı oluşturulması gerektiğini ilan etti.

Finansal İstikrar Kurulu’nun (FSB) küresel gözlemcileri hedge fonlarındaki kaldıraçları sınırlandırabilecek ve borçlanmalarındaki şeffaflığı artırabilecek yeni bir inceleme başlattı. ABD’de Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (FED) fonların şeffaflığı konusunda o kadar katı politikalar ortaya koydu ki bazı fonlar bu politikaların durdurulması için dava açıyor.

Hedge fonlarını, emeklilik fonlarını ve sigortacıları kapsayan bu banka dışı finans kuruluşları küresel finansal hizmetler varlıklarının yüzde 50’sini oluşturuyor.

FSB Başkanı Klaas Knot FT’deki açıklamasında, “Açık bir şekilde hala yapmamız gerek işler var. Politika geliştirme sürecinden politika uygulamaya geçiyoruz” ifadelerine yer verdi.

Gölge bankacılığın kökleri bankacılık sektöründeki risklerin önemli ölçüde azaltılması için aceleyle harekete geçildiği 2008-2009 küresel Finans krizini sonrasına kadar uzanıyor. Zira düzenlemeler sonucu bankalar genel olarak ticaretten ve özel varlıklara yatırım yapmaktan geri adım atmak zorunda kalmış, sektörün diğer bölgelerindeki kurumların ise pazar payı da yükselmişti.

Bankaların yerini hedge fonları, özel yatırım firmaları ve geleneksel bankacılık sektörünün dışındaki diğer kurumlar doldurdu. Bankalar bu tür yüksek riskli yatırımlara katılamıyor, zira geleneksel bankaların işlem yapabilmesi için, bilançolarını veya zararların boyutunu potansiyel olarak büyütebilen bu özel şirketlerin işlemlerindeki kaldıraç miktarının kısıtlanması gerekiyor.

FT haberinde kriz döneminde finansal istikrar alanına görev yapan politika yöneticilerinden biri, “Bir problemi çözdüğümüzde bunun zincirleme olarak neye yol açacağını gerçekten hiç düşünmemiştik” diyor. FT kaynağı düzenleyicilerin şimdi bu sorunun nasıl ortaya çıktığını ve nasıl başa çıkılabileceğini kendilerine sorması gereken ‘yeni bir aşamaya’ geçtiğini söyledi.

FCA Başkanı Ashley Alder düzenleyici kurumlar için banka dışı finans kurumlarının risklerine yönelik dönüm noktasının Mart 2020 olduğunu belirtiyor. Pandeminin başlangıç dönemlerine denk gelen söz konusu tarihte tahvil piyasaları serbest düşüşe geçmişti ve merkez bankalarını bu krize müdahale etmeye zorlamıştı.

Bu dönüm noktası öncesinde tartışmalar büyük varlık yöneticileri gibi Banka dışı kuruluşların hangilerinin “iflas etmek için çok büyük” olduğunu belirlemekle ilgiliydi. Söz konusu tabir küresel düzenleyici kurumların genellikle sistematik olarak önemli bankalar için kullandığı bir tabirdi. Şimdiyse politika yapıcılar odaklarını gölge bankacılık sektörünün genelindeki riskleri belirlemeye kaydırmış durumda.

Alder gölge bankacılık alanında nelerin gizlendiği konusunda büyük bir soru işaret olduğunu belirtiyor. Zira düzenleyici kurumlar gölge bankaların yatırımları konusunda yeterince iyi verilere sahip değiller. BOE gibi merkez bankalarının tüm piyasa çapında stres testi uygulama fikrine ilham veren şey ise tam da bu.

Gölge bankacılık alanındaki uyarıların artması birden fazla örnekle de desteklenebiliyor. Daha bir yıl önce İngiltere’nin emeklilik fonları riskten korunma stratejileri yüzünden neredeyse ölümden döndü.

Mart 2021’de Archegos’un iflası birçok bankanın bilançosunda koca bir delik açtı. Mart 2022’de nikel piyasası arızalandı. Bu yılsa Silicon Valley Bank’in iflasının ardından Amerikan devlet tahvili fiyatlarındaki büyük bir patlama hedge fonlarının bahisleri konusunda düzenleyici kurumları endişelendirdi.

Tüm bu krizlerin çıkış sebepleri farklıydı. Ancak kilit oyuncuları gölge bankacılık evreninden geliyordu ve tüm bir firmalar açıkça görülebilen risklere yatırım yapmıştı. Hedge fonları tarafından ABD devlet tahvilleri üzerindeki kredilerle finanse edilen bahisler şu anda mevzuat incelemesi altında.

Son aylarda küresel faiz oranlarında görülen dramatik artışlar sektöre yeni riskler de getiriyor ve endişeler de daha fazla artıyor. Avrupa Sistemik Risk Kurulu, Uluslararası Ödemeler Bankası ve küresel menkul kıymetler düzenleyicisi Iosco, artan riskleri dile getirdi.

BoE’nin Piyasalar Başkanı Andrew Hauser, Perşembe günü düzenlenen bir konferansta, “Piyasa temelli finansın istikrarı tehdit edemeyeceğini iddia etmek imkansız” dedi. Hauser bu konuşmada, politika yapıcıların yatırımcıların kendi risklerini almalarına izin vermesi gerektiği ancak küresel istikrar arasındaki dengenin de doğru kurulması gerektiğini belirtti.

Avrupa’nın menkul kıymetler düzenleyicisi Esma’nın Başkanı Verena Ross, “Bence hepimizin piyasalarda riskler olduğunu ve piyasaların işlevinin bir kısmının belirli riskleri alarak finansman sağlayabilmek olduğunu kabul etmemiz gerekiyor. Aynı zamanda hâlâ belirli risklerin açıkça ceplerimizde olduğunu düşünüyorum ve bu risklere bakmamız gerektiğini düşünüyorum” diyor.