AKP’nin deprem konutları: Bağışlar canlı yayında, ihaleler gizli kapaklı

AKP iktidarı tüm eleştirilere rağmen, artçı sarsıntılar sürerken kalıcı konut inşaatları için düğmeye bastı.

AFAD üzerinden konut inşasında da kullanılmak için tüm kanallarda yayınlanan kampanya ile 115 milyar lira bağış toplandı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı eliyle Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde ilk etapta 199 bin 739 kalıcı konut ile 73 bin 972 köy evi yapılacağı açıklandı. Bu toplamda bir yılda 273 bin konut yapacağı anlamına geliyor.

Kalıcı konutların 2024 yılı Şubat ayında tamamlanacağı da yapılan resmi açıklamalarda dikkat çekti.

TOKİ’nin son dönemde yaptığı ihalelere bakıldığında her bir konutun ortalama yaklaşık maliyeti 1 -1.5 milyon lira hesaplanıyor.

Kaba bir hesapla, bir yılda yapılacağı açıklanan 273 bin 711 konut projesinin büyüklüğü 300-350 milyar lirayı aşacak.

AKP son yıllarda büyük ihalelerin tamamına yakınını 21b Pazarlık usulüyle gerçekleştirmeyi tercih etti. Tüm çevreler tarafından AKP’nin istediği işi istediği firmaya verme aracı olarak kullanmakla eleştirdiği bu usule göre, iktidar hiçbir duyuru yapmadan istediği firmalara özel davet gönderiyor. İhale kapalı kapılar ardında gerçekleştiriliyor aylar sonra sonucu kamuoyuyla paylaşılıyor.

Gizli ihalelerin inşaatına başlandı bile

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ihaleler için çoktan düğmeye bastığı anlaşıldı. Uzmanların eleştirilerine rağmen zemin etüt çalışmaları alelacele bitirilen yerlerde Gaziantep’in Nurdağı ve İslahiye ilçelerinde 855 konut için ilk kazmanın vurulduğu açıklandı.

Farklı bölgelerde 14 bin 597 konut için sözleşme sürecinin de başladığı duyuruldu. Bu yerlerde ihalelerin nerede, ne zaman yapıldığı, hangi firmaların katıldığı, gerçekleşen rakamın ne olduğu ise açıklanmadı.

Açıklamaya göre 28 Şubat’a kadar bu konutlar için imza süreci tamamlanacak. Sözleşme süreci başlayan konutların ilçelere göre dağılımı şöyle:

“Kahramanmaraş Dulkadiroğlu’nda 1490, Elbistan’da 1452, Pazarcık’ta 1097, Afşin’de 501, Malatya Batalgazi’de 1073, Doğanşehir’de 349, Adıyaman Örenli’de 580, Hatay İskenderun’da 492, Altınözü’nde 364, Hassa’da 376, Payas’ta 821, Gaziantep İslahiye’de 399, Nurdağı’nda 456, Nizip’te 921, Şanlıurfa Birecik’te 534, Eyyübiye’de 363, Diyarbakır Kayapınar 595, Adana Sarıçam’da 590, Osmaniye Toprakkale’de 152 konut ile Adıyaman genelinde 250 köy konutu.”

Kamu İhale Kurumu kayıtlarına göre, Türkiye’de tüm yapım, hizmet, mal ve danışmanlık dahil neredeyse bir yılda yapılan tüm kamu alımlarına yakın rakam. 2022 rakamları henüz açıklanmadı ancak 2021’de Türkiye’nin tüm kamu alımları toplamı 300.6 milyar, 2020’de 172.5 milyar lira olarak gerçekleşti.

Uzmanlar, Türkiye’nin tüm kamu alımlarına yakın büyüklükteki bu ihalelerin 21b Pazarlık usulüyle değil, rekabete imkan sağlayan ve yasanın esas usül olarak benimsediği “Açık usulde” yapılması gerektiğini vurguluyor.

21 b Pazarlık usulünde, AKP iktidarı ihale ilanı yayınlamadan, kendine yakın gördüğü, istediği firmaları ihalelere davet ediyor. İhale kapalı kapılar ardında yapılıyor. İhale sonuçlanıp, sözleşmeler imzalandıktan aylar sonra kamuoyuna sonucu açıklanıyor. Rekabet ortamı oluşmadığı için bu ihalelerin büyük bölümünde kamu zararı oluşuyor.