Ben Wright:  Yeni teknoloji balonu patladı

Yeni teknoloji patlaması bitti. SVB’nin çöküşü, bir sonraki büyük fikrin peşinde koşan kolay para çağının perdesini indirdi ve tüm yolların Amerika’nın batı kıyısına, Silikon Vadisi’ne çıktığı olağanüstü yirmi yıllık döneme güzel bir jübile yaptı.

Yeni teknoloji finansmanı pazarındaki köpüğün taşma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu en iyi gösteren an, Rivian’ın Kasım 2021’deki ilk halka arzıydı. Şirket herbirinden zarar yazdığı bir kaç bin elektrikli oto üretiyor. Halk arzdan bir hafta sonra 150 milyar dolara yükselmeden önce 66,5 milyar dolarlık piyasa değeri ile ihraç edildi.

Pazarın zirvesine bu vaka damgasını vurdu. O ay, ABD’de ülkenin en büyük teknoloji şirketlerinin hisse fiyatlarını takip eden Nasdaq endeksi, salgının ilk günlerinden bu yana ikiye katlanarak zirve yaptı. O zamandan beri endeks değerinin dörtte birini kaybetti. Rivian’ın hisseleri yaklaşık yüzde 90 düştü ve şirketin piyasa değeri sadece 12,4 milyar dolar!

Geçen hafta eskiden Facebook olarak bilinen ancak şimdi Meta olarak adlandırılan sosyal medya şirketi, 10.000 kişiyi işten çıkardığını duyurdu. Bu, firmanın sonbaharda keseceğini söylediği 11.000 istihdamın üstüne geliyor. Birlikte ele alındığında, kan akıtma Meta’nın toplam iş gücünün yaklaşık dörtte birine tekabül ediyor. Son birkaç ayda on binlerce teknoloji çalışanı diğer şirketlerden işten çıkarıldı.

Yatırımcılar uzun süredir Meta’nın şişirilmiş çalışan sayısı ve CEO’su Mark Zuckerberg’in milyarlarca doları bir sanal gerçeklik olan metaverse inşa etmeye heba etmesine başlarını sallıyor. Meta şimdi yatırımcıları, ChatGPT’nin Kasım ayında piyasaya sürülmesinden bu yana artan bir medya balonu oluşturan yapay zekaya dönebileceğine ikna etmeye çalışıyor. Bir blog yazısında Zuckerberg şunları yazdı: “Geçen yıl bizim için  alçakgönüllü  olmamıza yönelik bir uyandırma çağrısıydı. Dünya ekonomisi değişti, rekabet baskıları arttı ve büyümemiz önemli ölçüde yavaşladı. Bu noktada, bu yeni ekonomik realitenin daha uzun yıllar devam etmesi ihtimaline kendimizi hazırlamamız gerektiğini düşünüyorum.”

Bu, Silikon Vadisi’nde yeni durumun ve her yeri kaplayan karamsarlığın oldukça iyi bir özeti. Teknoloji endüstrisindeki birçok kişi, kendilerini Covid’in dünyayı sonsuza dek değiştirdiğine ikna etmeyi başardı. Halihazırda hızları tükenmekte olan stratejileri ikiye katlayıp pazarlamaları için kandırıldılar. Aslında pandemi teknoloji balonun patlatan ilk darbe olmuştu.

Katliam hiçbir yerde Twitter’daki kadar acımasız olmamıştı. Sosyal medya firmasının 7.400 çalışanının kabaca yarısı kovuldu. Tutulanlardan bazıları, Elon Musk’ın yeni önceliklerini yerine getirmek için günde 20 saat çalışıyor. İtlaf o kadar ani oldu ki, bildirildiğine göre bir çalışan Zoom görüşmesinin ortasında şirket sistemlerine erişimini kaybetti, Twitter’ın insan hakları ve yapay zeka etik ekiplerindeki kesintiler ise Birleşmiş Milletler’ce azarlandı.

Son aşama fonlama konusunda uzmanlaşmış Andra Capital’in iş geliştirme başkanı Kathy Park, “Görüşümüz, şirketler işgücünü doğru boyutlandırmak zorunda kaldıklarından, teknolojik işten çıkarmaların neredeyse kaçınılmaz bir sonuç olduğu yönünde” diyor. “Ne yazık ki, SBV bu hesaplaşmanın bir kısmını hızlandırmış olsa da, aslında sadece bir semptom; işlerin biraz daha kötüleşmeye devam etmesini bekleriz.”

Makroekonomik ters rüzgarlar, teknoloji firmalarına üçlü bir darbe indirdi. Ekonomik  yavaşlama ve yaşam maliyeti krizi, tüketicilerin ihtiyari harcamaları kıstığı anlamına geliyor. Daha yüksek enflasyon, gelecekte kar artışı sunan şirketlerin bugün daha az değerli olduğu anlamına gelir. Ve daha yüksek faiz oranları, yatırımcı parası musluğunun kapanacağı anlamına geliyor.

CB Insights’a göre, yılın ilk üç ayında risk sermayesi fonlaması muhtemelen 56.3 milyar doları buldu. Bu, geçen yılın aynı döneminde yatırılan 151 milyar doların sadece üçte biri. CB Insights’ın CEO’su Anand Sanwal, “Girişim fonuna ulaşmanın daha da zorlaşması ve SVB’nin zorlukları nedeniyle kredi mevcudiyetinin azalmasıyla, bu şirketlerden bazıları zor durumda kalacak” diyor.

“Maliyet kontrolünü  düşünmeye zaman ayırmayan şirketler, yatırımcılar ve yönetim kurulları bunu şimdi yapmak zorunda kalacak. Bu, başlayan işten çıkarmaların yakın vadede yoğunlaşacağı anlamına geliyor.”

Pek çok insan, başlangıç ​​​​finansmanını, girişimcilerim şüpheci yatırımcıları gözbebekleri gibi korudukları cüzdanlarını açmaya ikna etmeye çalıştığı mahkeme olarak hayal ediyor. Ancak son on beş yılın büyük bir bölümünde merkez bankası faiz oranları sıfırlanıp, devlet tahvilleri ihmal edilebilir getiriler sunarken, getiri arayışında çaresiz kalan yatırımcılar oldu.

Zeki girişimciler, bu getiri bulma kaygısını manipüle etmeyi, elde edilmesi zor şirketi oynamayı veya finansman hedeflerine çoktan yaklaşmış gibi davranmayı öğrendiler. Risk sermayedarları, varlık yöneticileri, emeklilik fonları ve Orta Doğu’nun geniş devlet servet fonları, nakitlerini hem erken start-up’lara hem de Airbnb, Uber ve talihsiz WeWork gibi içi boş fikirlerle akıtırken çılgın bir atmosfer hakim oldu.

SVB’nin çöküşü, Batı Yakası’na hakim olan şirket kültürünün üzerindeki örtüyü kaldırdı. Personelin çoğu, iflas edene kadar ve Wall Street bankaları personelin ofislere geri dönmesini emrettikten çok sonra bile hâlâ uzaktan çalışıyordu. Buna en tepedekiler de dahildi. Financial Times’ın bir haberine göre, bankanın genel müdürü Greg Becker genellikle Hawaii’den çalışırken, baş risk denetim yetkilisi Washington’un bir banliyösünde bulunuyordu.

Büyük teknoloji uzun bir Altın Çağ yaşadı. Son zamanlardaki fiyat düşüşlerine rağmen, Apple, Microsoft, Alphabet (Google’ın ana şirketi) ve Amazon’un her birinin değeri bir trilyon doları aşıyor ve dünyanın en değerli ilk beş şirketinden dördünü oluşturuyor. Suudi Aramco, gruba giren tek teknoloji dışı şirket.

Bununla birlikte, büyük teknoloji şirketlerinin birçoğu, salgın patlak vermeden önce en iyi yıllarının geride kalmış olabileceğinden endişelenmeye başlamıştı. Eskiden FAANG hisseleri olarak adlandırılanları oluşturan şirketler (hepsi isimlerini değiştirmeye başlamadan önce) şüphesiz sahnede kalacaklar ve muhtemelen son derece karlı olmaya devam edecekler. Ama artık hepsi, parlak yıllarında keyif aldıkları çılgın büyümeyi sürdürmek için mücadele edecek olgun şirketler. Bu nedenle değerlemeler düşüyor.

Aslında, bazılarının isimlerini değiştirmesinin bir nedeni, yatırımcıları temel ürün ve hizmetlerinden yeni alanlara yayıldıklarını ikna etme çabası. Bu tür çabalar yeni olmaktan uzak. Steve Jobs on beş yıl önce iPhone’u tanıttığından beri herkes Apple’ın çığır açan başka bir ürünü ne zaman üreteceğini merak ediyor.

Bu sorunun cevabı neredeyse kesin: asla. Bunun yerine, Apple streaming  TV  gibi hizmetler geliştiriyor. Bu arada, Zuckerberg’in Metaverse’teki yatırımın ne zaman işe yarayacağını ya da Facebook ve Instagram’ın genç kullanıcılar için kendilerini daha havalı hale getirip getiremeyeceğini kimse bilmiyor. Google’ın temel işi arama motorlarından elde edilen reklam geliri düşerken, artık yaşlanan YouTube’a artan bir kar üretme yükü bindiriyor.

Silikon Vadisi’nin kirli sırlarından biri, büyük fikir koleksiyonlarının hiçbirinin gerçekten o kadar büyük olmaması. Kuantum hesaplama, yapay zeka, yeşil teknoloji ve benzerleri üzerine pek çok ilginç çalışma yapıldı elbette. Ancak Silikon Vadisi’nde konuşlandırılan paranın ve beyin gücünün büyük çoğunluğu çok daha anlamsız arayışlarla meşguldü.

Milyarlarca dolar ve sayısız doktora, biraz daha verimli bir şekilde alışveriş yapmayı veya taksi çağırmayı, bir pizzayı daha çabuk teslim almayı, yabancılarla çevrimiçi tartışmayı, talep üzerine yayın kutusu setlerini veya  kripto’da tamamen gereksiz spekülasyonları anlamaya çalışmak için harcandı. Bütün bunların insan mutluluğunun toplamına eklenip eklenmediğine dair tartışmaların sonuçlanması zaman alacak.

Bazı yorumcular, Elizabeth Holmes’un dünyayı, şirketi Theranos’un gerçekten de en yüksek değeri 10 milyar dolar olan, çığır açan bir sağlık teknolojisi şirketi olduğuna ikna edebilmesinin nedeninin, pek çok yatırımcının Silikon Vadisi’nin sonunda gerçekten yararlı bir şey geliştirdiğine inanmak istemesine yorumlar.

Fırtına bulutlarının arkasındaki umut ışığı, bu depremin daha fazla mali disiplinle ve Silikon Vadisi’ndeki fuzuli  icatlar yarışında durulmayla sonuçlanabilmesi. Bu durumda yatırımlar ve genç girişimcilerin çabaları daha değerli icatlara  yönelebilir. Belki!

Kaynak: The Telegraph, From juicy perks to firings on Twitter, the tech bubble is close to bursting