Sigara zammı sonrası dikkat çeken enflasyon hesabı

Yıl başından bu yana sigaraya yapılan zamların toplamı 23 lirayı buldu. Enflasyon sepetinde sigaranın yaklaşık yüzde 4’lük bir ağırlığı bulunuyor ve sadece bu son zammın yıllık enflasyona 0,5 puanlık bir etkisi olması bekleniyor. Sigaranın enflasyon sepetinde ekmekten daha fazla ağırlığı olması dikkat çekerken, yapılan düzenlemelerle sigara zammının 4 lira civarında sınırlı tutulabileceği vurgulanıyor. Ancak geri kalan 19 liralık zammın bütçeye 30 milyar liraya mal oldu.

Ekim ayında aylık tüketici enflasyonu yüzde 3,43 artarak yıllık enflasyonun yüzde 61,36’ya yükselmesiyle 2023’ün en yüksek seviyesine ulaştı. Bu dönemde enflasyon sepetinde önemli bir paya sahip olan sigarada ise 4 ila 6 lira arasında fiyat artışları yaşandı. Bu zammın yıllık enflasyona etkisinin 0,5 puan olması bekleniyor.

Habertürk’ten Rahim Ak’ın haberine göre, 7 Temmuz’da tütün mamullerine uygulanan KDV oranının yüzde 18’den yüzde 20’ye çıkarılması, sigaralardaki toplam verginin fiyata etkisini artırdı. Bu durum, sigara fiyatlarındaki her 1 liralık maliyet artışının perakende satış fiyatına 7,5 lira olarak yansıdığını gösterdi.

Türkiye’de sigara vergilendirme oranı Avrupa Birliği ülkelerine kıyasla oldukça yüksek. AB ülkelerinin çoğu, özellikle 2008’deki küresel kriz sonrasında sigara vergilendirmesini revize ederek nispi vergi oranlarını düşürüp, maktu vergi miktarlarını artırdılar.

Eğer Türkiye’de benzer bir düzenleme yapılmış olsaydı ve tamamen maktu vergi bazlı ÖTV sistemine geçilmiş olsaydı, maliyet artışlarından kaynaklanan fiyat artışı ihtiyacı 5 lira yerine mali çarpanın 1,3’e düşmesiyle 90 kuruşa kadar düşebilirdi. Bu durumda, sigaraya yapılan yaklaşık 23 liralık zamın sadece 4 lira seviyesinde kalabileceği belirtildi.

Böylelikle, bu zam farkının yıllık enflasyona 2 puan daha az olumsuz etki etmesi mümkün olabilirdi. Ancak, enflasyondaki bu 2 puanlık artışın, TÜFE’den ağırlıklı olarak etkilenen personel giderleri, emekli maaşları ve TÜFE endeksli iç borç stoku gibi kalemleri de dikkate alarak bütçede yaklaşık 30 milyar liralık ek bir yük oluşturabileceği ifade edildi.

Enflasyon sepetinde sigaraların 143 ürün grubu içerisinde 6. sırada olduğu ve yüzde 25’in üzerinde ağırlığı bulunan temel gıda ve alkolsüz içecekler kategorisinde ekmekten daha yüksek bir ağırlığa sahip olduğu belirtildi. Toplamda 37 farklı ürün grubu bulunan temel gıda ve alkolsüz içecekler kategorisindeki 17 ürün grubunun ağırlığının sigaraların sepet içindeki ağırlığına eşdeğer olduğu kaydedildi.