Millet İttifakı’nın ortak politikalar mütabakatına gelecek ilk ve en sık eleştiriyi şimdiden öngördüm: “Çok uzun ya, vatandaş bunu okumaz, sen simiti 1TL’ye nasıl düşüreceksin Bana, onu anlat bize”.
Eyvallah, FÖŞ sizin için 6 başlıkta ekonomi, yapısal tedbilrer, TCMB, bütçe, finansal piyasalar ve yeşil dönüşüm-AR-GE-yüksek teknolojiye geçiş başlıklarında önemli ve yapılabilir bulduğu vaatleri derledi.
Benim başlıklarım kendime göre “fonksiyonel” olarak düzenlenmiş, yani birbiri ile bağıntılı önlemleri tek başlık altına dizdim. Bundan sonraki makalemde de en önemli gördüğüm 10 vaati seçip analizini yapacağım.
Tabii, bu mütabakatı değerlendirirken bir kaç felsefi yorum yapmadan da olmaz. Bence, Türkiye demokrasi tarihinde Magna Carta kadar önemli bir dökümandır. İlk kez toplam oyun %45-50’in temsil eden altı parti, yalnız izleyecekleri politikalar değil, demokrasi, cumhuriyet ve devlet yönetiminin temel prensipleri hususunda uzlaşma metni yayınladılar.
Gönül isterdi ki, altında HDP ve Türk solunu temsil eden partilerden en az birinin de imzası olsun. Bu programın 4 temel amacı olduğunu sezdim:
- Yeniden demokrasiye dönüş
- Güçler ayrılığı ilkesinin tesisi
- Kurumsal rehabilitasyon ve
- Ekonomik rehabilitasyon.
Pek, bu programdaki vaatler uygulanaabilir mi? Uygulanırsa sonuç alınabilir mi? Müsade edin 245 sayfayı bu gece bir kaç defa daha okuyup Erdoğana’ın Babasının Çiftliği gibi yönettiği Türkiye’yi “kadın etmek” için neler gerektiğine dair düşüncelerimle birleştireyim. Beni izlemeye devam edin.
Gelelim şimdi önemli bulduğum vaatlere:
Ayakta alkışladıklarım
- 2018 sonrasında yeniden gündeme gelen aşırı yoksulluğu sıfırlayacağız.
- Gayrimenkul, devlet borçlanma senedi, yatırım fonu satın alınması ya da döviz cinsi mevduat ya da bireysel emeklilik hesabı açılması karşılığında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı verilmesi uygulamasına son vereceğiz.
Makro-hedefler
- Enflasyonu iki yıl içinde düşük tek haneye kalıcı bir biçimde indireceğiz. Türk lirasına yeniden itibar ve istikrar kazandıracağız.
- Merkez Bankası bağımsızlığına müdahaleye ve yetki-sorumluluk çatışmasına yol açan, hiçbir işlevselliği bulunmayan Fiyat İstikrarı Komitesi’ni kaldıracağız.
- Ortalama büyüme hızının yüzde 5’in üzerinde gerçekleşmesini sağlayacağız.
- Beş yılın sonunda dolar cinsinden kişi başına milli gelirimizi en az iki katına çıkaracağız.
- Beş yılda en az 5 milyon ilave, nitelikli ve insan onuruna yaraşır gelir sağlayan iş imkanı oluşturacak, işsizliği tek haneye indireceğiz.
- Beş yılın sonunda yıllık ihracatı 600 milyar dolar seviyesine, ihracatın kilogram değerini 2 doların üzerine, yüksek teknoloji ürünleri ihracatının payını ise iki katına çıkartacağız.
Ekonomik yapıyı tamire yönelik hedefler
- Strateji ve Planlama Teşkilatı Kuracağız.
- Mali Eylem Görev Gücü (FATF) standartlarına tam uyum sağlayacak ve ülkemizi “gri liste”-den çıkaracağız.
- Sayıştay’ı Anayasa’da bir yüksek mahkeme olarak düzenleyecek, Sayıştay denetiminin kapsamını, tüm kamu kurum ve kuruluşlarını içerecek şekilde genişleteceğiz.
- Türkiye Varlık Fonu’nu kapatacağız.
- 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nu Avrupa Birliği normlarına uygun olarak yeniden düzenleyeceğiz.
- TÜİK istatistiklerinin akademisyen ve uzmanlardan oluşan komisyonlar tarafından düzenli biçimde kalite ve güvenilirlik kontrolüne tabi tutulmasını zorunlu hale getireceğiz.
- Maliye ve Hazine Bakanlıkları ayrılacak.
İstihdam ve eğitime yönelik hedefler
- İşsizlik Sigortası Fonu’nun amacı dışında kullanılmasını önleyecek ve faaliyetlerinin daha şeffaf bir çerçevede yürütülmesini sağlayacağız.
- Bireysel emeklilik sistemini, DASK uygulamasını, tarım sigortalarını, özel sağlık ve hayat sigortalarını daha yaygın hale getireceğiz.
- İstihdamla ilgili düzenlemeleri gözden geçirecek kayıtlı istihdamın önündeki mali ve mali olmayan yükleri azaltacağız.
- Çok sayıda ve karmaşık olan istihdama yönelik vergi ve sosyal güvenlik prim teşviklerini sadeleştirerek uygulanmasını kolaylaştıracağız.
- İstihdamda ve eğitimde yer almayan gençler başta olmak üzere yeni bir kariyer alanına yönelmek veya becerilerini geliştirmek isteyen gençleri eğitecek ve eğitim sonunda iş yönlendirmesi/eşleştirmesi yapacak “Garantili Yetenek Programları” başlatacağız.
- Kadınların iş gücüne daha aktif katılımını sağlamak amacıyla okul sonrası eğitmenli aktivite merkezleri ile kreşlerin sayısını yerel yönetimlerle işbirliği içinde mahalle düzeyinde artıracak, bu amaçla, yaşlı bakımına erişimi de iyileştireceğiz.
- İşsizlik Sigortası Fonu’na %2’lik işveren katkısının yarısını “Yarına Hazırlık Fonu’na” aktaracak, bu fon aracılığıyla işsiz kalma riski yüksek çalışanlara yönelik beceri kazandırma ve özellikle KOBİ’lerin çalışanlarına yönelik beceri geliştirme yatırımlarına finansman sağlayacağız.
- İş bulma ümidini kaybetmiş veya uzun süredir işsiz olan bireylere yeni beceriler ve yetenekler kazandırarak istihdama geçmelerini sağlamayı amaçlayan “İkinci Şans Okulları” kuracağız.
- Yeşil dönüşümden olumsuz etkilenebilecek çalışanların beceri profillerini çıkaracak, istihdam edilebilirliği yüksek gruplara yeni istihdam alanlarında iş bulmalarını sağlamaya yönelik beceri kazandırma ve geliştirme programları uygulayacak, gerekli teşvikleri sağlayacağız.
- Lise düzeyine kadar inen beyin göçünü engellemek için, eğitim sistemimizi özgürlükçü ve yenilikçi müfredatla donatacak, gerekli özgür düşünce ve çalışma ortamını oluşturacağız.
Bütçeyle ilgili düzenlemeler
- İktidara gelir gelmez yeni Kur Korumalı Mevduat hesabı açılmasını durduracak, mevcut hesapları vade sonlarında kapatacağız.
- Mali disiplin anlayışını kalıcı hale getirmek ve öngörülebilirliği arttırmak amacıyla “Mali Kural” uygulamasını hayata geçireceğiz.
- Toplumun en kırılgan kesimlerini gözeterek harcama önceliklerini yeniden belirleyeceğiz.
- Kamu garantilerinin kapsamı, gerekçeleri, süresi ve benzeri bilgiler ile bunların değişik senaryolar altında bütçe üzerindeki yükünü düzenli olarak kamuoyuyla paylaşacak, bütçeye ekli cetvel olarak TBMM’ye sunacağız.
- Kamu borçlanmasında ve kamu garantilerinde kur, faiz, likidite, re-finansman ve kredi risklerinin basiretli biçimde yönetimi için daha bağlayıcı ilke ve kurallar getireceğiz.
- Kamunun zorunlu haller dışında döviz cinsinden sözleşme yapmamasını sağlayacağız.
- Beyana tabi gelir unsurlarının kapsamını genişletecek, böylece dolaylı vergilerin ağırlığını azaltan bir vergi yapısı tesis edeceğiz.
- Çalışanlar üzerindeki vergi ve sigorta prim yükünü indireceğiz.
- Emlak vergisinde, vergiye esas değer karmaşasına ve makul olmayan artışlara son vereceğiz.
- Tarım Kanunu’nun 21’inci maddesinde öngörülen ancak bugüne kadar hiç uyulmayan tarımsal destekleme programlarına bütçeden ayrılacak kaynağın gayrisafi millî hasılanın yüzde birinden az olamayacağı hükmünü yerine getireceğiz.
- Ekonomik ve teknik gerekçeleri olmayan vergi affı ile özellikle matrah artırımı ve varlık barışı uygulamalarına son vereceğiz.
- Mevcut Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin tümünü teknik, idari, hukuki ve yasama denetimine tabi tutacağız.
- Usulsüzlük ve yolsuzluk tespit edilen projeler için ulusal ve uluslararası tüm hukuki yolları kullanacak, gerekirse tahkim süreçlerini işletecek, varsa kamuyu zarara uğratan yüklenici şirketler, bunların ortakları ve sorumlu şahıslarla ilgili yasal işlemleri başlatacak ve oluşan zararların ilgililerinden tahsilini sağlayacağız.
- KÖİ sözleşmelerini Kamu İhale Kanunu kapsamına alacak, Avrupa Birliği’nin imtiyaz sözleşmelerinin ihale edilmesine ilişkin direktifine uyumlu hale getireceğiz.
TCMB, BDDK, bankalarla ilgili vaatler
- İhracatçıların döviz gelirlerinin %40’nı TCMB’ye satma zorunluluğunu kaldıracağız.
- Merkez Bankası rezervlerinin şeffaf olmayan bir biçimde ve dolambaçlı yollarla satışına ilişkin işlemleri idari ve hukuki denetime tabi tutacak, tespit edilen hata, usulsüzlük, yolsuzluk ve kamu zararının sonuna kadar takipçisi olacağız.
- Özel sektöre kredi temini yoluyla kaynak tahsisine doğrudan müdahale edilmesine ve bankaların bilançolarının kompozisyonuna mikro düzeyde müdahale edilmesine yönelik uygulamalara son vereceğiz.
- Dalgalı kur sistemine aykırı uygulamalara son verecek, kambiyo rejimine ilişkin düzenlemeleri para politikasının esneklik ve etkinliğini artıracak şekilde gözden geçireceğiz.
- Uluslararası döviz rezervlerini güçlendirecek, rezervlerin kullanımında keyfiliği giderecek, rezerv yönetiminin şeffaf ve hesap verebilir bir çerçevede yürütülmesini sağlayacağız.
- Bankacılık ve finans sektöründe varlık kalitesinin tespitine ve değişik senaryolar altında stres testlerine ilişkin bir çalışma yapacak, bu çalışmanın sonuçlarına göre finans ve bankacılık sektörünün kırılganlığını ortadan kaldıracak tedbirleri hayata geçireceğiz.
- Finans sektöründe varlık kalitesiyle ilgili sorunların çözümünü konunun taraflarıyla diyalog içerisinde tutarlı, bütüncül, kötüye kullanım riskine sebebiyet vermeyen ve şeffaf bir biçimde gerçekleştireceğiz.
- Ziraat Bankası’nı çiftçinin, Halk bankasını esnaf ve KOBİ’lerin bankası yapacağız.
Finans piyasalarına yönelik eylemler
- Kripto varlıklar ve yeni gelişen dijital mecraların etkin bir şekilde vergilendirilmesini sağlayacağız.
- Dijital para, kripto varlıklar, Fintek’ler ve dijital ödeme sistemlerine ilişkin düzenleyici ve denetleyici mevzuatı ve kurumları net bir biçimde tanımlayacağız.
- Özkaynak kullanımını ve uzun vadeyi destekleyen sermaye piyasası araçlarından elde edilen gelirlere vergi avantajı sağlayacağız.
- Kamu yatırımlarının finansmanında sermaye piyasası araçlarından daha fazla yararlanacak, bu kapsamda yatırımları doğru değerleme, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerini güçlendireceğiz.
- Borsa’da manipülasyon ve yolsuzluk iddialarına ilişkin ilgili kurumları da kapsayacak şekilde bir inceleme ve denetim başlatacak ve tespit edilen usulsüzlük ve yolsuzlukların takipçisi olacağız.
- Kitlesel fonlamayla ilgili uygulama sonuçlarını değerlendirecek, suiistimal ve yatırımcı mağduriyeti oluşmaması için uluslararası ve yerel örnekleri de dikkate alarak, eksik yasal düzenlemeleri tamamlayacağız.
- Kitlesel fonlama, melek yatırımcı ağları, sosyal girişimcilik, etki yatırımcılığı, girişim sermayeciliği, fonların fonu gibi yenilikçi finansman modellerini mali, hukuki ve idari teşvik ve kolaylıklarla güçlü bir biçimde destekleyeceğiz.
- Kredi Garanti Fonunu Yeni Girişim (Start-Up) ve Hızla Büyüyen (Scale-Up) şirketlerin gelişim süreçlerine destek verecek şekilde yeniden yapılandıracağız.
Yeşil dönüşüm, AR-GE ve yüksek teknoloji toplumuna geçişle ilgili öncelikler
- Silikon Vadisi gibi küresel ölçekte başarılı girişimcilik ekosistemlerinin bulunduğu yerlere Özel Temsilci/Büyükelçi atayacağız.
- Yeşil dönüşümü destekleyecek müstakil ve uzmanlaşmış bir finansman kuruluşu olarak İklim Bankası kuracağız.
- Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankasına yüksek teknoloji yatırımlarına, yeşil girişimlere, yeşil Ar-Ge faaliyetlerine ve yenilikçi girişimlere daha fazla ve öncelikli finansman sağlama konusunda performans kriterleri getirecek ve gerekli imkanı sağlayacağız.
- Yerli yeni girişim şirketlerine uluslararası finansal destek sağlayabilecek yabancı melek yatırımcıları Türkiye’ye çekecek adımları atacağız.
- Varlık Fonuna aktarılan Türk Telekom ve Turkcell hisselerini Hazineye devredecek ve çağdaş yönetişim ilkelerine göre bağımsız bir şekilde yönetilmelerini sağlayacağız.
Ekonomi ve finansal sistemi geliştirecek dolaylı önlemler
- Telekomünikasyon işletmecileri üzerindeki denetim, dinleme baskısı ve ceza risklerini uluslararası düzeyde kabul görmüş ilkelerle uyumlu standartları esas alarak adil rekabet, teknoloji ve hizmette farklılaşma, özgürlük ve demokrasi temelinde çözeceğiz.
- 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’u tüm kullanıcıların sosyal medya mecraları üzerindeki ifade özgürlüğünü ve kişisel mahremiyetini koruyacak şekilde, evrensel, çoğulcu ve demokratik ilkeler çerçevesinde ve geniş bir istişareyle yeniden düzenleyeceğiz.
- Sosyal medya platformlarının hak ve yükümlülüklerini tekrar ele alacak, sansür hükümlerini iptal edeceğiz.