ABD TAHVİLLERİNİ KİM ALIYOR ?
ABD Hazinesi, tarihsel Hazine Uluslararası Sermaye (TIC) sistemi zaman serisi verilerinin yıllık güncellemesini yayınladı. Biz de Benjamin Braun sayesinde haberdar olduk. Bu yazıdan önemli yerleri alıntılayacağım. Yazıda öncelikle merkez bankalarının tuttuğu dolar rezervleri, sonrasında yabancıların tuttuğu ABD tahvilleri ve son olarak tüm ABD tahvillerinin sahipliğine ilişkin ayrıntılı bir inceleme yapılmaktadır.
COFER
IMF’nin Resmi Döviz Rezervlerinin Döviz Kompozisyonu (COFER) anketi sayfası merkez bankaları tarafından tutulan ABD doları rezervlerinin payını gösteren en önemli kaynaklardan biridir. Buradaki veriler genel olarak bir fikir vermektedir. Araştırmacılar bu sayfadan faydalanabilir.
Son veri ışığında dünya merkez bankalarının rezervlerinin %59‘unun amerikan doları cinsinden olduğunu görüyoruz. %20 ile Euro ikinciliğe oturuyor.
Tarihsel olarak verilere baktığımızda 1999’da yılında doların payı %71 iken 2022 yılında %59’a düşmüştür. Küresel resmi döviz rezervleri toplamı 1999 ile 2020 yılları arasında 10 kat artarak 1,25 trilyon ABD dolarından 12 trilyon ABD dolarına yükselmiştir. Bunun nedenleri sırasıyla, Asya finansal krizinin artçı şoku ve başta Çin ve Japonya olmak üzere devasa ticaret fazlalarının körüklediği resmi yabancı rezerv talebidir. Araştırmacı arkadaşlar şu API yardımıyla tarihsel verileri çekebilirler.
Bu grafik Adam Tooze’nin son yazısından geliyor. Görüldüğü üzere dolar indeksi tarihsel olarak güçlenirken (değerlenirken) doların rezervler içerisindeki payı düşmüştür.
Ito ve McCauley (2020), döviz rezervlerinin para birimi bileşimine ilişkin yeni bir veri seti sunmaktadır. Uluslararası rezervlerin para birimi bileşimine ilişkin toplu veriler yalnızca tüm dünya, gelişmiş ekonomiler grubu ve gelişmekte olan ekonomiler için Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) resmi döviz rezervlerinin para birimi bileşiminden (COFER) elde edilebilmektedir. Ancak, bu tür veriler tek tek ülkeler için kamuya açık değildir. Merkez bankalarının yıllık raporlarından, mali tablolarından ve diğer kamuya açık bilgi kaynaklarından veri toplayarak veri kısıtının üstesinden gelmişler ve 1999-2020 döneminde 75 ekonomi için uluslararası rezervlerin para birimi bileşimi veri setini oluşturmuşlardır.
Bu veriler ışığında Türkiye verilerinde büyük değişim göremedim. 2018’den sonrasına birisi bakarsa sevinirim. 🙂
TIC
Hazine Uluslararası Sermaye (TIC) tarafından sağlanan veriler, hazine tahvilleri de dahil olmak üzere ABD menkul kıymetlerinin yabancı varlıklarını ülkelere göre ayrıştırmaktadır. Tarihsel dosya yıllık olarak güncellenir ve buradan erişilebilir. En son versiyon yepyeni (29 Nisan 2023 tarihinde yayınlandı). TIC verileri paha biçilmez bir kaynaktır.
TIC verileri uzun (bir yıl veya daha uzun vadeli) ve kısa vadeli hazine tahvilleri arasında bir ayrım yapmaktadır. Kısa vadeli hazine tahvilleri 6 trilyon dolarlık uzun vadeli borca karşılık sadece 1 trilyon dolar tutmaktadır. ABD hükümetinin en büyük iki yabancı alacaklısı olan Çin ve Japonya’nın payı, küresel mali krizin hemen ardından tüm yabancıların elindeki hazine tahvillerinin %50’sinin üzerine çıkarak zirve yapmıştır. Bu pay o zamandan beri istikrarlı bir şekilde azaldı ve 2022 itibariyle %30 seviyesine düştü.
Grafikte görüldüğü üzere Japonya ve Çin’in uzun vadeli ABD tahvillerindeki payı ciddi bir biçimde azalmıştır.
Yabancıların elinde bulunan ABD borçlarının toplam hacminin 1994’ten bu yana 500 milyar dolardan 7 trilyon doların üzerine fırladığını yukarıdaki grafikten görebiliyoruz. Çin ve Japonya hala ağırlıklarını koruyorlar. Benelux konusunda şu yazı var.
Kamu tarafından tutulan toplam ABD tahvilleri son yıllarda büyük ölçüde arttı ve bugün 25 trilyon dolara ulaştı.
Peki yerli yabanca daha ayrıntılı verilerle ABD tahvilerinin dağılımına bakalım. Şu kaynaktan doğrudan indirin.
Bu grafik, sadece COFER ve TIC verilerine baktığımızda gözden kaçırdığımız şeyi hemen ortaya koymaktadır: 1945’te neredeyse sıfır olan ABD hazine varlıklarının 1945 ve 2008 yılları arasında muazzam bir şekilde uluslararasılaşmasıdır. Aynı derecede şaşırtıcı bir şekilde, ABD hazine tahvillerinin sahiplik yapısının uluslararasılaşmasına yönelik bu eğilim o zamandan beri tersine dönmüştür ve şu anda yaklaşık %30’dur. Başka bir deyişle, yabancıların ABD hazine tahvillerine sahip olma oranı artmaya devam etse de, küresel mali krizden bu yana yabancıların hazine tahvillerine sahip olma oranı azalmaktadır. Bu boşluk elbette Fed tarafından doldurulmuştur.
Fed bilançosunda 4.05.2023 itibariyle 5.2 trilyon dolar değerinde ABD tahvili bulunmaktadır.
Kaynak
Braun, Benjamin. 2023. “TICled: Global FX Reserves and U.S. Treasury Holders.” May 4, 2023.