Kripto paralarda ‘panik’; finansal piyasalarda ‘türbülans’

Küresel mali piyasalar dünkü günü de oldukça keyifsiz bir şekilde tamamladı. Son günlerin hikâyesini kripto varlık cephesinde yaşanan çöküş süslüyor. Hafta ortası panik boyutuna yükselen satışlar, genele yayılan bir çöküşü de tetikledi. Neredeyse 1 hafta önce 100 doların üzerinde işlem gören  Terra/Luna’nın stabil parası UST’nin dolara karşı 1:1 olan eşleniği koruyamaması ardından dün Luna değerini sıfırladı! Tüm kripto paraların toplam piyasa değeri 2021 Kasım ayında yaklaşık 3 trilyon dolardan dün 1,2 trilyon dolara geriledi!

Geçen yılın Gamestop hisselerinde yaşanan Reddit tetiklemesi ile kısa pozisyonları patlatma yönünde küçüklerin organize harekatı hafızalarda halen sıcak bir yer tutarken, bu yılın olayı ise iddialara göre profesyonel bir saldırıya uğrayan Terra/Luna’da oldu. Dünyanın en büyük stabil coinlerinden biri olan Luna/Terra cephesinde yaşanan ‘erime’ ardından gözler en büyük stabil coin olan Tether USDT’yi takip etmeye başladı. Tether’in de dolar sabitinin altına inmesi ve dün bir ara 0,95 seviyesine kadar gerilemesi ile amiral gemi Bitcoin 16 ayın en düşük seviyelerine inerek 25bin dolar seviyesine kadar geriledi. Bu sabah diğer platformlarda tansiyonun bir miktar da olsa hafiflediğini gözlemliyoruz. BTCUSD 30 bin seviyesinin üzerine toparladı.

Takdir edersiniz ki, finansal piyasalarda teminat ve kredi ilişkisi, bir yerde patlak veren sorunun diğer yerlerde adeta çığ etkisine yaratmasına neden olabiliyor. Buna da finansal bulaşıcılık deniyor. Kripto varlıklardaki yaşanan çöküş hatta Luna’nın değerinin sıfırlanmasını ve stablecoinlere ilişkin soru işaretleri ile hisse senetlerini de derinden etkilemeye başladı. Bitcoin sene başına göre %50 gerilerken, ABD’nin Nasdaq borsasında düşüş %29 seviyesinde! Teknoloji hisselerinde yaşanan düşüşün de genele yayılan bir satış baskısı yarattığını görüyoruz!

Türk mali piyasalarının kendisine ait devasa sorunlarının üzerine bir de yurtdışı cepheden esen olumsuz rüzgârların kasırgaya dönüşmesi eklenince, TL ve TL cinsi varlıklarda satış baskısı kuvvetlendi. BIST100 endeksi dün günü %2,5 düşüşle tamamlarken, USDTRY kuru 15,40 seviyesini aştı. CDS risk primi Lehman Brothers çöküşünden bu yana (2008 küresel kriz) en yüksek seviyede yer alırken, 2 yıl vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi %27,70 seviyesine yükselerek neredeyse son 4 senenin zirvesini test etti.

TL’de değer kaybı baskısının çok kuvvetli olduğunu görüyoruz. USDTRY kuru, Kur Korumalı Mevduat’ın açıklandığı 20 Aralık’tan beri ilk kez 15,40 seviyesini aşarken, riski yukarı yönlü görmeye devam ediyoruz. Yukarıda 16,40 seviyesine varan bir yükseliş teknik bir bakış açısı ile mümkün görünüyor. Türkiye’nin 5 yıl vadeli CDS risk primi 700 puanın kıyısında ve tarihi zirvelerine yakın seyretmesi, Hazine’nin dolar borçlanma maliyetini çift haneye yaklaştırdı! 2047 vadeli gösterge dolar cinsi eurobondun getirisi %9’lu seviyelerde.

TCMB, her hafta Perşembe günü olduğu üzere haftalık para ve banka istatistiklerini yayımladı. Yurtiçi yerleşiklerin, kabaca 2 hafta sonra DTH hacminde yaşanan 1,42 milyar dolar artış dikkatimizi çekti. Parite etkisinden arındırılmış bir şekilde rakamlara yaklaşırsak, gerçek kişilerin döviz mevduatları 0,4 milyar dolar, tüzel kişilerin ise 1,3 milyar dolar artış kaydetti. Kurun son haftalarda neden yükselişe geçtiği veya yakın vadede nasıl bir seyir izleyebileceği hakkında bu rakamların kuvvetli bilgi verdiğini düşünüyoruz.

Dün inşaat maliyet endeksinin %101 artış kaydettiğinden söz ederek, gerek TL’nin keskin değer kaybı, gerekse de Ukrayna krizi nedeniyle yaşanan emtia fiyatlarında patlamanın maliyetleri nasıl arttırdığını, enflasyonun KKTC’de %90 Türkiye’de ise %70 seviyesine dayandığı bir ortamda enflasyona karşı (sigorta) Türk insanın nasıl konut yatırımına yöneldiğinden söz etmiştim. Dün açıklanan haftalık verilerde, taşıt kredilerinde çok sert bir artış yaşandığını gördük: Sene başına göre %40.5. İnşaat maliyet endeksinde yaşanan yükseliş ve artan fiyatlar, Türk insanını göreceli olarak ucuz kalan otomobil cephesine yönelttiğini görüyoruz! En basit yaklaşımla ucuz TL’yi %25 faiz ile borçlanan, %70-%90 enflasyon ortamında mala yönel. Paranın fiyatı doğru olamayınca, görülmez el denge noktasını başka yerlere taşıyor!

Enflasyon, savaş, covid kısıtlamaları derken küresel mali piyasaların gündemine bir de kripto varlıklarda çöküş eklenince, ciddi bir türbülans yaşanıyor. FED Başkanı Powell, enflasyonu kontrol etme savaşının “biraz acı içereceğini” söylerken, FED’in sonraki iki politika toplantısının her birinde yarım puanlık faiz artışı beklentisini yineledi.

Yaşanan finansal türbülans nedeniyle güvenli liman doların da değer kazanmaya devam ettiğini görüyoruz. Doların piyasa kuru DXY bu sabah 104,70 seviyesine kadar yükselerek son 20 senenin zirvesinde yer alırken, EURUSD paritesi işaret ettiğimiz 1,0350 seviyesine kadar geriledi. Sterlin dolar karşısında son 2 senenin yeni dibini görürken, kıymetli metallerin ise oldukça kritik bir seviyede işlem gördüğünü not edelim. Detaylar için grafiklere bakabilirsiniz.

Kripto para cephesinde yaşanan ciddi türbülansın yarattığı riskten kaçış ile dün oldukça dalgalı bir seyir izleyen ABD borsaları, geceyi kayıplarını telafi ederek kapatırken, bu sabah Asya borsalarının tepki alımları görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %2,7 yukarıda işlem görüyor. Mali piyasaların gündeminde bugün Türkiye ve Avrupa’da sanayi üretimi, ABD’de ise Michigan tüketici güven endeksi takip edebilir.

iktisatbank.com