Gündem
Kripto dünyasının Lehman anı: FTX’te yaşananlar neden önemli?
Kripto dünyasının en büyük dördüncü borsası olan FTX’in girdiği zorlu dönemeç, kripto paraların geleceği açısından yatırımcıları endişelendiriyor. BBC Türkçe’den. Öyle…
Kripto dünyasının en büyük dördüncü borsası olan FTX’in girdiği zorlu dönemeç, kripto paraların geleceği açısından yatırımcıları endişelendiriyor. BBC Türkçe’den.
Öyle ki New York Times gazetesi, FTX’in çöküşünü 2008 küresel mali krizin yaşanmasına yol açan Lehman Brothers’ın iflasına referansla “kripto dünyasının Lehman anı” olarak tanımlıyor.
FTX’in başındaki Sam Bankman-Fried, kripto dünyasının güvenilir liderlerinden biri olarak gösteriliyordu.
Bankman-Fried, ABD’de kripto paraların ve kripto borsalarının daha meşru olması için ülkenin başkenti Washington DC’de lobi faaliyetleri yürüten bir isim olmasıyla tanınıyor.
Ancak şu an dünyanın en güvenilir kripto borsalarından FTX’in bile iflasın eşiğine gelmiş olması, kripto para birimleri ve borsalarının hükümetlerle yaşadığı sorunların yakın bir gelecekte çözülemeyeceğini göstermesi açısından mühim.
Bloomberg’in hesaplamalarına göre FTX’in kurucusu bir milyarder olan Bankman-Fried’ın serveti Salı günü yüzde 94 eridi.
Böylece artık bir milyarder olmayan Bankman-Fried’ın kripto dünyasındaki güvenilirliği de sarsılmış durumda.
Peki FTX’in neredeyse iflas etmesine kadar giden süreçte neler yaşandı?
Binance ile rekabeti
Her ne kadar FTX’in kurucusu Bankman-Fried Twitter hesabından reddetse de Binance ismindeki kripto para borsası ile FTX’in rekabeti kripto dünyasında bilinen bir durum.
FTX’in likidite sorunu yaşamasının üzerine borsayı kurtarmak için satın alma kararı alan Binance’in kurucusu Changpeng Zhao, daha sonra bu adımdan vazgeçtiklerini duyurdu.
FTX’in çöküşüne giden yolda Zhao ve Bankman-Fried arasındaki rekabetin önemli bir rol oynadığına inanılıyor.
Merkezi Bahamalar’da olan FTX’in son yatırım turunda değerlemesi 32 milyar dolardı.
30 yaşındaki Bankman-Fried, hem Demokrat Parti’nin bağışçılarından biri hem de reklama, stad sponsorluklarına ve havalı etkinliklere milyonlarca dollar harcadığı için ABD’de bilinen bir isim.
Bankman-Fried aynı zamanda ABD’de kripto yanlısı kanunların çıkarılması için lobicilik faaliyetleri yürütüyor.
Binance’ın başında bulunan Changpeng Zhao ise kripto borsalarının daha serbest olması adına hükümetlere ve regülasyon taleplerine direnen bir isim.
İki kripto devi arasındaki en büyük anlaşmazlıklardan biri de bu sebeple yaşandı.
Zhao bir keresinde FTX’in lobi faaliyelerine yönelik olarak, “Diğer endüstri oyuncularının arkasından lobi yapanlara destek vermeyeceğiz” demişti.
Ancak iki isim daha önce birbirine daha yakındı.
Binance, FTX’e başlarda yatırım yapmış ve borsanın çıkardığı FTT coinlerinden büyük miktarda alım yapmıştı.
Ancak Binance FTX’teki hisselerini geçen yıl sattı.
Sızdırılan belgeler
Geçen hafta kripto haber sitesi CoinDesk’e sızdırılan bir belgede, Bankman-Fried’ın kripto yatırım şirketi Alameda Research ile FTX’in, iddia edildiğinin aksine yakın bir şekilde çalıştığı iddia edildi.
Normalde bu iki şirketin ayrı kurumlar olduğu belirtilmişti.
Bunun üzerine Binance’in lideri Zhao, ellerindeki bütün FTT’leri satacaklarını açıkladı.
Bazıları belgelerin Binance tarafından sızdırıldığını öne sürdü ancak şirket bunu reddetti.
Bu haberin üzerine Zhao, 500 milyon dolar değerindeki FTT’lerini satacağını açıkladı.
Bu da FTT’nin fiyatının ciddi derecede düşmesine yol açtı.
Parasını kaybetmekten korkan yatırımcılar FTX’ten 6 milyar dolar değerindeki yatırımını üç günde çekti.
Bankman-Fried’ın yatırımcılara her şeyin yolunda olduğunu söylediği tweetleri de fırtınayı dindirmeye yetmedi.
Bunun üzerine likidite sorunları yaşayan FTX’i Salı günü satacağını açıklayan Bankman-Fried’ın çabaları Binance’ın anlaşmadan çekilmesiyle boşa çıktı.
Bankman-Fried, yatırımcılara yazdığı mektupta özür dilerken “Daha iyisini yapmam gerekirdi” dedi.
Yatırımcılar parasını geri alabilecek mi?
Şu an FTX’den para çekmek mümkün değil.
Bankman-Fried, daha sonra sildiği bir tweet zincirinde yatırımcıların borsadaki varlıklarının güvende olduğunu aktarmıştı.
Bu yüzden şu an için borsada bulunan yatırımlara ne olacağı bilinmiyor.
Devlet koruması altında olan geleneksel banka mevduatlarının aksine kripto borsaları için hükümet cephesinden bir koruma sağlanmıyor.
Eğer şirket iflas için başvurursa ABD’deki yatırımcılar kalan parası için mahkemeler aracılığıyla mücadele edebilir.
FTX’in girdiği bu zorlu durum diğer kripto para borsaları ve para birimleri için de riskli bir durum teşkil ediyor.
Bitcoin başta olmak üzere çoğu kripto para biriminde yüksek düşüşler yaşanırken halka açık olan kripto borsalarının hisselerinde de mühim değer kayıpları yaşandı.
FTX’teki çöküşün kripto dünyasında büyük bir deprem yaratıp yaratmayacağını ilerleyen zaman gösterecek.
BBC Türkçe
