Herkes ünlü sporcu ve yıldızları takip eder ya, benim hayranı olduğum kişilikler Ekonomi Bakanları. Çünkü, hep büyüyünce ekonomi bakanı olmak istedim. Rahmetli Unakıtan, Ali Babacan, Mehmet Şimşek, ve adeta bir kardeş gibi bağrıma bastığım Berat Albayrak….. Odamda hepsinin mayolu posterleri var. Ama, açık konuşayım, Sevgili Nurettin Nebati hepsinin papucunu dama attı. Geçen gün bir kulis haberi çıktı, Başkan Erdoğan Nebati’den rahatsız diye vallahi, yüreğim çarptı. O giderse ben 10 YouTube videosu ve 15 makalelik malzemeden olurum bir gecede.
Dün de Bloomberg “Turkey Has a Message for Wall Street Doomsayers About Inflation” başlıklı haberinde Nebati Abimin enflasyon konusunda çağ atlatan, paradigma değiştiren mesajlarını yayınladı. Öylesine rahatladım ki, aylık enflasyon Ocak’ta düşecek. Yıllık ise yaz aylarında gerileyecek. 2023 Haziran seçimlerine tek haneli enflasyonla gireceğiz. Abi, yeter ki ekonomin kaptan köşkünde sen kal ya. 2023’de değil 2024’te seçime deflasyon eşliğinde gireriz, ben 2 yıl daha sırtından trafik yaparım.
Sevgili Nebatim Abimin enflasyonu küçümsemesi özel değil, Fed, Dünya Bankası (DB) ve en taze olarak da Birleşmiş Milletler (Kalkınma Örgütü, UNCTAD) 2022 yılında salgın, emek pazarı darboğazları, enflasyon baskıları ve süregelen tedarik zinciri aksaklıkları kehanetinde bulundular.
Halbuki, global yatırım bankası ekonomistleri ve fon yöneticileri hiç de böyle düşünmüyor. Baksanıza, dün yayınlanan Forbes haberine göre, S&P500’ün bu sene de %9.6 prim yapacağı tahmin edilmiş. Bu haberleri üst üste okuyunca acaip tırstım. Çünkü, herkes onları kollarken, kriz çıkmaz. Yatırımcı lakaytlığa düştüğünde kriz çıkar.
DB, BMKÖ, IMF yorumları, Fed açıklamaları ve jeo-politik manzaraya bakarak, dünya ekonomisinin ufku bir haftada karardı diyorum. S&P500 başta riskli varlıklar acilen yeni dünyanın gerçeklerine adapte olmazsa, bizi epik bir ayı pazarı bekliyor.
Nedir bu yeni dünyanın gerçekleri? Jeo-politik düzlemde ABD-Çin arasında Soğuk Savaş başladı derken, şimdi de ABD ve Rusya arasında ilişkiler Soğuk Savaş yıllarından bu yana en gergin dönemine girdi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edeceği istihbaratı yaygın şekilde Batı medyasına pompalanıyor. Dün Biden ve Senato temsilcileri Putin‘i de kapsayacak bir Rusya Yaptırım Yasası üstünde çalışmaya başladı. Rus Federasyonu sözcüleri böyle bir yasa çıkarsa, ABD’yle diplomatik ilişkilerin askıya alınacağını vurguladı. Wow, ulan resmen Soğuk Savaş IInin eşiğine geldik, Wall Street hisseler bu sene de prim yapar diyor. Kim ne içiyorsa, bana da yollasın.
DB’nın 2022’nin ilk Global Görünüm Raporunda Türkiye için 2022 büyüme tahminini aşağı revize etmesi ekonomi basınımızda yer buldu. Ama DB ekonomistleri intiharlık, Ablam.
DB Raporundan satır başlarını vereyim size:
- Dünya ekonomisi 2022-2023’de yavaşlıyor.
- Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ, Piyasalar = GOP) için “sert iniş” (aniden fren, ekonomik durgunluk) riski belirdi.
- GOÜ 20 yıl aradan sonra yeniden Gelişmiş Ülkeler’den (GÜ) geri kalıyor. 2022 sonunda GÜ pandemi dolayısıyla uğradıkları çıktı kayıplarını geri alacak. 2023 sonunda GOÜ’in çıktısı ise hala %4 pandemi öncesi döneminin altında.
- Ülkelerarası gelir dağılımında adaletsizlik belirginleşiyor.
- GÜ’in bir kısmı pandemi dönemi mali-parasal genişlemeden kemer sıkmaya dönerken, GOÜ’in büyük kısmının süregelen negatif şoklarla başa çıkacak cephanesi kalmadı.
- Dünya geneli ve GÜ’de enflasyon 2008’den bu yana en yüksek düzeyine erişti. GOÜ’de ise 11 yıllık zirve yapıyor. Enflasyon Merkez Bankalarının durgunlukla başa çıkma kapasitesini azaltıyor.
- Dünyada kalıcı ve sürdürülebilir büyümenin önünde 3 büyük engel var. İlki son yüzyılın şahikasına erişen kamu borçları. Bunların ödenmesi veya yeniden yapılandırılması ise büyük zorluklar içeriyor.
- Emtia süper-döngüleri de global istikrarsızlığa katkıda bulunabilir. Bu kez emtia fiyatlarında artış 2022-2023 dönemini de kapsayabilir (NOT: Cümlenin İngilizcesi muğlak, benim yorumumdur). İklim değişikliğiyle mücadele ve yeşil ekonomiye geçiş, emtia döngülerinin dalga boyunu artıracak. Neden önemli? Rusya gibi emtia ihracatçıları global şoklara karşı daha dirençli. Türkiye gibi ülkelerde kamu emtia şoklarına karşı savunma hattını yükseltmeli.
- Covid-19’un yarattığı sorunlar sürecek. Öncelikle, ülke içinde emek-sermaye, insan temaslı-uzaktan çalışanlar arasındaki dengesizlik artacak. İkincisi, sürü bağışıklığına bir türlü ulaşamayan ülkelerde durgunluk başgösterebilir.
BMKÖ Raporuna göre, global ivme 2021 sonlarında buharlaşmıştı bile. ABD’den Çin’e kadar geniş bir yelpazede pandemi dönemi genişletici ekonomi politikalarının geri çekilmesi sonucu hız kaybı gözlendi.
BMKÖ Raporu enflasyonun globalleştiği ve kalıcı olabileceğine vurgu yapıyor. Ek olarak, tedarik zinciri aksaklıklarının bu sene de sürmesi ihtimali var. Gıda ve enerji furyası başta eski SSCB olmak üzere tüm dünyada uzun soluklu enflasyon baskıları yaratıyor.
2019-2022 arasında 64 milyon dünya vatandaşı aşırı yoksulluk bölgesine düştü.
IFM’nin uyarısını ParaAnaliz’de paylaştık, özetini bir kez daha ilginize sunayım:
Georgieva, “Yüksek enflasyonun tüm dünya için geçerli bir olgu olmadığını, ancak bazı ülkeler özellikle de ABD için bir problem olduğunu belirten Georgieva, Fed ve diğer büyük merkez bankalarının 2022 yılında faiz artırımlarına gitmeleri halinde bunun gelişmekte olan piyasalar üzerinde etkileri olacağını ve ayrışma ateşini körükleyeceğini savundu”.
Georgieva, “Gelişmiş ekonomilerde faiz artırımları, borçlanma maliyetlerini artıracak ve yatırımların gelişmekte olan ekomilerden uzaklaştıracak” diye konuştu.
Şimdi, bu rapor ve yorumlara piyasalar açısından bakalım: Yükselen faiz-yavaşlayan büyüme ortamında hisse senetlerinin güçlü performans gösterdiği dönemler çok nadir. GOP için ise uyarı açık: Sıcak para azalacak, ayağınızı denk alın.
“Artık kur sorunu yok, o mecraına girdi” ve “Enflasyonu yaz aylarında atlatırız” diyen Nebati Abim eminim bu dev araştırma örgütlerinden daha iyi biliyor. Ben onun gözlerindeki ışıltıya bakıyorum zaten.
FÖŞ
Şahsi websitemde sayısız makale var
İngilizce ekonomi ve siyaset içerikli YouTube kanalımız Real Turkey Channel’i ziyaret etmenizi dilerim, 28.200 abonemiz oldu.