USDTRY kuru, Salı günü 13,45 seviyesini test ederek yılbaÅına göre %80 ; Eylül baÅında KavcıoÄlu’nun faiz indirim sinyali vermesi sonrası %60 yükseliÅ kaydettii. Teknik anlamda, eski zirve olan 8,88 seviyesinin aÅılması ardından geminin yeni ufuklara yol açacaÄını bilmemize raÄmen, hareketin son günlerde ‘vahÅi’ boyutlara ulaÅmasının arkasında kaybolan likidite, arz talep dengesizliÄi ve panik iÅlemlerin yattıÄını görüyoruz.
Kurun ne kadar yükselebileceÄinin de artık çok bir önemi kalmadı. Keza, yaÅanan oldukça sert volatilite, paranın temel fonksiyonu olan deÄer ölçme aracı ve alıÅveriÅte kullanımını sorgulatmaya baÅladı.
Konuya bu noktada sadece finansal piyasaların gözlüÄüyle de bakmamak gerekiyor. Gündelik hayatta da ticaretin durma noktasına geldiÄini iÅitiyoruz. TL ile vadeli satılan ve dövizle ile ithal edilen bir malın fiyatının nasıl belirleneceÄini varın siz hayal edin. Dün gece Türkiye’de, benzine 1,02 TL, motorine ise 1,06 TL ile hatırı sayılır bir zam yapıldıÄını da not edelim.
Dün bültenimizin manÅetinde de belirttiÄimiz üzere, kurun bu Åekilde kontrolden çıkması ve baÅının boÅ bırakılması, devamında dönüp dolaÅıp ekonomik aktiviteyi sekteye uÄratacaktır. Tırmanan enflasyon ve daralan iç talep ekonomiyi stagflasyona sürükleyecek olup, eÄer politika hatasında (deÄersiz TL ve cari fazla) ısrar edilirse, bunun sonucu olarak hiperenflasyonun da ufukta görüleceÄinin altının çizmek gerekiyor.
TCMB’nin dün likiditenin kaybolması ile sahneye çıkıp en azından kükremese de ben buradayım tarzında boy göstermesi ve devamında teyide muhtaç ama piyasa kulislerinden duyumlara göre kamu bankalarının kaybolan likidite koÅullarına karÅı alcıların karÅısına çıkıp satıcı konumunda olması ile USDTRY kuru 12 seviyelerinin diplerine kadar gevÅedi. Elbette, 2-3 günlük zaman diliminde kurun 10,96 – 13,45 arasında sert zigzalar çizdiÄi düÅünülürse, bir miktar durulmayı düÅüŠyerine düzeltme olarak okumak bizlere daha mantıklı geliyor.
Dün, Türkiye ile BirleÅik Arap Emirlikleri arasında çok sayıda ikili ticaret ve yatırım anlaÅması imzalandı. Bu baÄlamda, BAE’nin Türkiye’ye 10 milyar dolar tutarında yatırım planladıÄını da not etmek gerekiyor. Bu haberin kurun dünkü düzeltmesi üzerinde ne kadar belirleyici olduÄu sorusuna belki bir miktar ya da psikolojik etki olarak cevap verebiliriz.
Dönüp manÅetimize baktıÄımızda, sorduÄumuz sorunun cevabını bulmaya çalıÅalım. Döviz kurunu her %10 artıÅının enflasyona kabaca %3 ile 5 arasında geçiÅkenlik etkisi olduÄunu biliyoruz. Bu minvalde, Eylül ayının baÅında verilen faiz indirim sinyali arından USDTRY kurunda yükseliÅin %60 olduÄu düÅünülürse, enflasyonun önümüzdeki aylarda %20 seviyelerinde kopup %25 seviyelerine yelken açacaÄı bir ortamda, TCMB’nin Aralık ayında da 100 baz puan politika faizini indirip (politika metninde sınırlı bir alanı olduÄunu belirtmiÅti) koruma kalkanını (politika faizini) %14 seviyesine çektiÄi bir ortamda, negatif reel faiz TL’nin canını çok daha fazla acıtabileceÄinden endiÅe ediyoruz!
Enflasyonun yükseliÅine devam ettiÄi bir ortamda, iÅletmelerin finansman maliyetlerini rahatlatma ve cari açıÄı düÅürme adına soyunulanan bu tehlikeli deney, döviz piyasasında ipin ucunun kaçırılmasına neden oldu. GeçmiÅ tecrübelere göre çok yüklü bir antibiyotik tedavisinin er ya da geç bünye ile yeniden buluÅacaÄını düÅünüyoruz (yüklü faiz artırım ihtiyacını yabancı kurumların da raporları kaleme almaya baÅladı). Bunun ise vatandaÅa yansıması, daha yüksek bir hayat pahalılıÄı, daha yüksek bir seviyede oturacak (denge) döviz kuru ve Åirketler için daha yüksek finansman maliyeti olacaktır!
Birikim sahibi vatandaÅların ise, bu dönemde, enflasyona karÅı TL’nin koruma faizinin yetersiz olduÄu görüÅünden harekete, dayanıklı tüketim mallarına olan talebi artırmasını ve bu baÄlamda da, arsa, konut ve araba alımlarının artmasını bekliyoruz.
Bugün TCMB BaÅkanı KavcıoÄlu ile BDDK BaÅkanı Akben ve banka genel müdürleri bir araya gelerek son günlerdeki geliÅmeleri ele alacak. Dün TCMB’nin ilk kez ortaya çıkması, BAE anlaÅmasının psikolojik etkileri, kamunun devreye girdiÄi yönünde piyasa dedikoduları ve abartılı seviyelerden gelen biraz da yumuÅama ile USDTRY kuru 11 gün kesintisiz yükseliÅ sonrası ilk kez dünkü günü düÅüÅle tamamladı. Lakin, negatif reel faiz üzerine kurulu oyun planından geri adım atılmadıkça, TL’nin istikrar kazanmasının çok zor olacaÄını düÅünüyoruz.
ABD’de dün açıklanan kiÅisel gelir ve harcamalar (FED’in yakından takip ettiÄi enflasyon göstergesi) ve iÅsizlik maaÅı baÅvuruları güçlü sonuçlanırken, yine dün açıklanan bir önceki FED toplantısına yönelik tutanaklar, yüksek enflasyonun devam etmesi halinde, para politikası duruÅunun daha hızlı bir Åekilde sıkılaÅtırlacaÄı mesajını içeriyor!
Dün akÅam ABD 10 yıllık tahvil faizleri kritik bir eÅik olarak gördüÄümüz %1,69 seviyesini test etmesi ardından %1,65 seviyesinde dinlenmeye geçti. %1,69 seviyesinin aÅılması, beraberinde çok daha sert bir yükseliÅin kapısını açacaktır! ABD tahvil faizleri, risksiz faiz oranı olarak kabul görerek borçlanma maliyetlerine de temel hazırlıyor. Daha yüksek bir faiz, geliÅmekte olan ülkeler açısında daha pahalı finansman koÅulları anlamına geliyor.
Bu baÄlamda, dolara olan talebin de artması ile dolar endeksi (DXY) bu sabah 97 seviyesine yükselerek son 14 ayın yeni zirvesini test etti. Dolar ile ters korelasyona sahip kıymetli madenlerin ise boynu bu sabah yine bükük. Altının ons fiyatı 1,790 , gümüÅün ise 23,60 dolar seviyelerinden iÅlem görüyor. Gram altın ise, hafta ortası 740TL seviyesini gördükten sonra, hem USDTRY, hem de altının ons fiyatındaki geri çekilme ile bu sabah 690 TL seviyesine geri çekildi.
Sabah saatlerinde Asya piyasalarında ılımlı bir hava görünüyor. Kore merkez bankası, pandeminin baÅlamasından bu yana ikinci kez faiz oranlarını artırdı. Lakin, ABD’de faiz oranlarının Japonya ve euro bölgesi gibi diÄer büyük ekonomilere göre daha hızlı yükseleceÄine dair bekleyiÅ kazanımları sınırlı tutuyor. ABD borsalarının da vadeli iÅlemlerinde bir nebze de olsun yükseliÅ görüyoruz. Bugün ABD’de Åükran Günü nedeniyle piyasalar kapalı konumda olacak.
iktisatbank.com