Pandeminin yarattığı tedarik zincirinde kırılmanın dünyaya enflasyon olarak geri geldiğini hayatın her alanında tüketiciler olarak tecrübe ediyoruz. Sadece son 43 günde, Brent cinsi petrolün varil fiyatı %33 yükseldi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Dünyada gıda fiyatlarının son 10 yılın zirvesine yükseldiği bildirdi.
ABD Merkez Bankası FED, multi yılların zirvesine yükselen enflasyon ve istihdam piyasasından dipten dönüş sinyallerinin de kuvvetlenmesi ardından Kasım ayı ile birlikte piyasalara oluk oluk akan paranın musluğunu kısmaya başlayacağının ön iletişimini yaparken, seneye de faiz artırımı için hazırlıklı olunması gerektiğinin sinyallerini verdi.
En basit anlatımı ile, 2020 yılı ultra gevşek para dönemini simgelerken, 2021 yılının ikinci çeyreğinde, dünya genelinde enflasyon ve enflasyon beklentileri yükselirken, birçok merkez bankası ya faiz artışına gitti ya da faiz artışı takvimini öne alma sinyalleri vermeye başladı.
Mesela, İngiltere’de faiz artırımı yüksek perdede konuşulmaya başlanırken, 2 yıllık İngiliz devlet tahvilinin getirisi 2,5 yılın zirvesine yükseldiğini son günlerde bültenlerimizde işliyoruz. Eylül başından bakılırsa, Brezilya, Rusya, Macaristan, Polonya gibi başta gelen tüm gelişmekte olan ülkelerde faiz oranlarının arttığına şahit oluyoruz. Adı Türkiye ile aynı kulvarda anılan Brezilya, enflasyonu dizginlemek üzere %2 olan faizin %6,25 seviyesine yükseltti.
Görüleceği üzere, dünya daha sıkı bir para politikası duruşuna her geçen gün adım adım geçerken, içerde ise gelişmeler tam ters kutupta yer almaya devam ediyor. TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), dün sonuçlanan olağan Ekim ayı toplantısında, politika faizini %18 seviyesinden 200 baz puan indirimle %16 seviyesine indirdi. Karar öncesi, piyasa anketlerinde, medyan beklenti 50 baz puan indirim yönünde idi. Foreks anketine katılan kurumumuzun beklentisi ise 100 baz puan indirim yönünde idi.
TCMB’nin almış olduğu karar, beklentilerin de üzerinde sürpriz nitelikte olup, piyasa cephesinde sert bir tepkiyle karşılık buldu. USDTRY kuru 9,50 seviyesine; KKTC’de barometre konumunda olan GBPTRY kuru ise 13,1 seviyesine varan bir yükseliş kaydetti.
TCMB’nin son iki toplantısında toplam 300 baz puan faiz indirimine gitmesine rağmen, 10 yıllık gösterge Türkiye Hazine tahvili (piyasa faizi) karar sonrasında %21 seviyesine varan bir yükselişle (Eylül başında %16’lı seviyelerde idi), PPK’nın kararını teyit etmedi. Normal şartlarda, Merkez Bankaları kısa vadeli faizleri değiştirerek uzun vadeli faizlere yön vermektedir. Bu noktada, para politikasının etkinliğini yitirdiği söylenebilir.
Yabancı nezdinde Türkiye’nin risklerini gösteren 5 yıl vadeli CDS risk primi, 450 baz puanı aşarak 7 ayın zirvesini gördü. Borsa cephesinde ise, şirketlerin döviz bazında ucuzlamasına paralel BIST 100 endeksi günü %1,6 yükselişle tamamladı.
Ekonomik parametrelerden uzak olarak alınan kararı, rasyonel öğreti ile büyümüş bir nesil olarak, içinde bulunduğumuz bu ‘nazik’ ortamda, yarardan çok ‘zarar’ getirebileceği endişesi ile yorumlamaya devam ediyoruz.
Karar ardından yayınlanan politika metnin defalarca okusak da, rasyonel bir bakış açısı ile yorumlamakta zorlandık. Metinde, gelişmiş merkez bankaları destekleyici parasal duruşlarını sürdürmekte olduğuna yer verilmiş. Yukarıda da açık bir şekilde dile getirdiğimiz üzere trend tam tersi yönde! İkinci olarak cari işlemler dengesindeki iyileşmeye yapılan vurgu da geçmiş dönemi kapsıyor. Doğal gaz fiyatlarının el yaktığı, petrolün son 3 yılın zirvesinde olduğunu unutmayalım. Türkiye enerji ithalatçısı bir ülke! Enflasyondaki yükselişin geçici olduğuna işaret edilmiş! PPK üyelerinin acaba neye bakarak böyle bir düşünceye sahip olduklarını bilmiyoruz.
Politika metninde, yılın geriye kalan aylarına yönelik faiz indirimlerinin aynı süratte devam etmeyeceğinin dolaylı olarak altı çizilse de, ortaya çıkan kredibilite kaybı, orta ve uzun vadede TL ve TL cinsi varlıklar üzerinde baskı kurmaya devam edeceğini düşünüyoruz.
Faiz indirmi ardından TL’nin koruma kalkanın zayıflaması, dolarizasyon eğilimini kamçılayacaktır. Döviz borcu olan şirketlerin bilançolarının hırpalanması kaçınılmaz görünüyor. Şirketlerin pasif yapısının zarar görmesi, ayna misali bankaların da aktif yapısının bozulması anlamına geliyor. Bu da ister istemez bankacılık sektörünün risklerini artırabilir.
Bundan sonraki süreçte, daha değersiz bir Türk Lirası, daha da yükselen bir enflasyon, satın alma gücünde yaşanacak aşınma, beraberinde maaş artışlarına sebebiyet vererek hem mikro hem de makro anlamda enflasyonist eğilimi destekleyecektir. Peşpeşe gelecek zamlar ve hayat pahalılığı bundan sonra hayatımızda olmaya devam edecek! Türkiye dünyadan daha hızlı bir şekilde stagflasyonist sürece girebilir.
TCMB’nin sürpriz hamlesi ardından olumsuz piyasa tepkisinin de devam etmesini bekliyoruz. USDTRY kuru bu sabah 9,53 seviyesine varan bir yükseliş kaydederken, EURTRY kuru 11,1 seviyesine yükseldi. Kurdaki yükseliş eğiliminin de devam etmesi olası görülüyor (bakınız grafik).
OECD’ye bağlı Mali Eylem Görev Gücü (FATF), kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını engellemede eksikleri olduğu için Türkiye’yi daha sıkı izlenmesini gerektiren ‘gri listeye’ aldı. Kararın bağlayıcılığı olmasa da, uluslararası pek çok kurum bu listelere (özellikle bankacılık anlamında) baktığını biliyoruz. Türkiye kabaca 11 sene önce de gri listeye girmiş, akabinde ise yapılan düzenlemelerin yardımı ile 2014 yılında bu listeden çıkmıştı.
TCMB kararı bugün bültenimizin büyük bir bölümünü kapsadı. Yurtdışı piyasalarda ise ABD borsaları dün geceyi ılımlı yükselişle tamamlarken, bu sabah Asya’da hava iyimser. Reuters haberine göre, Evergrande Group, vadesi gelen dolar tahvilinin kupon faizini ödemek için fon sağlarken, temerrüd riski azaldı. Öte yandan, Japonya’nın çekirdek tüketici fiyatları, Mart 2020’deki koronavirüs pandemisinin ilk aşamalarından bu yana ilk kez Eylül ayında artan enerji ve hammadde maliyetlerine paralel yükseldi. Asya piyasaları alıcılı.
Bugün Rusya Merkez Bankası’nın faiz artırması bekleniyor. ABD’de FED Başkanı mikrofon karşısına geçecek. İçeride ise S&P’nin not kararı izlenecek. Makro cephede ise İngiltere’de perakende satışlar, Almanya, ABD ve Euro bölgesinde ise PMI verileri takip edilebilir.
